7. Datganiad gan Weinidog y Gymraeg ac Addysg: Cyfrifiad 2021 — Y Canlyniadau o ran y Gymraeg

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:40 pm ar 24 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 5:40, 24 Ionawr 2023

Diolch i Samuel Kurtz am yr amryw gwestiynau. Fe wnaf i fy ngorau i ddelio gyda'r rhan fwyaf ohonyn nhw, os caf i. Dwi ddim yn mynd i ailddweud yr hyn ddywedais i ynglŷn â'r pwysigrwydd o edrych ar y data yn ei gyd-destun ac edrych ar y ffynonellau eraill o ddata hefyd wrth ddadansoddi lle'n union mae'r rhifau siaradwyr ar hyn o bryd. Dwi ddim fy hunan yn y feddylfryd o edrych ar hyn fel setback. Mae dewis gyda ni: naill ai i edrych arno fe fel setback neu edrych arno fel sbardun. Dwi'n credu, ar y cyfan, bod pobl wedi edrych arno fe fel sbardun. Mae'n sicr bod y ffigurau yn siomedig, ond y dasg nawr yw i edrych tua'r dyfodol ac edrych ar beth mae hynny'n dweud wrthym ni, ac ailymrwymo ar draws y genedl. 

O ran y gweithlu addysg, mae'r Aelod yn gwybod fy mod i'n gweld hwn yn faes heriol iawn. Mis Mai y llynedd, fe wnaethom ni gyhoeddi 'Cynllun y gweithlu Cymraeg mewn addysg'. Mae'r cynllun hwnnw'n nodi'r camau y byddwn ni'n cymryd mewn partneriaeth gyda amryw o eraill i gynyddu nifer yr athrawon, ond hefyd, arweinwyr a chynorthwywyr i'r sector cyfrwng Cymraeg, a hefyd—ac mae hyn yn bwysig yng nghyd-destun rhan arall cwestiwn yr Aelod—i ddatblygu sgiliau Cymraeg pob ymarferydd. Mae'r cyfnod 10 mlynedd hwnnw yn cyd-fynd â'r cylch 10 mlynedd ar gyfer y cynlluniau strategol Cymraeg mewn addysg newydd, a bydd arian ychwanegol yn cael ei fuddsoddi dros y dair blynedd nesaf i weithredu'r cynllun 10 mlynedd. Felly, mae hynny'n arwydd clir o'n hymrwymiad ni i fod yn greadigol ac yn uchelgeisiol. Byddwn ni'n ailedrych ar y lefelau recriwtio yn gyson ac yn adrodd yn swyddogol i'r Senedd hon bob dwy flynedd, ond bydd y data ar gael, wrth gwrs, yn fwy aml na hynny.

O ran dysgu'r Gymraeg yn y system addysg Saesneg, mae'r Aelod yn gwybod ein bod ni wedi cyhoeddi fframwaith ar gyfer hyn yn ddiweddar. Fe wnaeth e sôn am gategoreiddio. Mae hynny'n ffordd bwysig iawn o gynyddu'r ddarpariaeth Gymraeg yn y system addysg Saesneg. Am y tro cyntaf, mae gyda ni, fel rhan o'r cwricwlwm newydd, ei fod e'n ofynnol fod y Gymraeg ym mhob ysgol. Felly, mae hynny'n gam mawr o'n blaenau ni. Rwy'n credu mai'r peth pwysig, y cyfle sydd gyda ni, yw i uno'r system Gymraeg a Saesneg fel bod gan bob plentyn sy'n mynd drwy'r system, pa bynnag un, gyfle teg i adael y system yn medru'r Gymraeg. Dyna'r her. Nid ein bod ni'n edrych arno fel bod y ddwy system ar wahân, ond ei bod hi'n un system sy'n darparu hynny i bob dysgwr. Mae angen sicrhau ein bod ni'n deall sgiliau'r gweithlu yn well nag yr ŷm ni ar hyn o bryd, gan gynnwys sgiliau goddefol a sgiliau pobl sy'n medru'r Gymraeg ond yn ddihyder yn ei defnyddio hi yn eu gwaith. 

Mae'r pwynt mae'r Aelod yn ei wneud am addysg gychwynnol yn bwysig. Rwyf wedi bod yn trafod hyn gyda'r partneriaethau wrth ein bod ni'n edrych ar y cohort o fyfyrwyr sydd gyda nhw ar hyn o bryd. Mae edrych ar y criteria ar gyfer cymhwyso yn rhan o hynny, fel mae'r Aelod yn awgrymu.

Yn olaf, os caf i, o ran y taflwybr ar gyfer 2050 yn gyffredinol, rŷn ni wedi ymrwymo i ailedrych ar hwnnw yn sgil y canlyniadau. Roedden ni'n bwriadu gwneud hynny beth bynnag, felly byddwn ni'n gwneud hynny dros y flwyddyn nesaf.