Diolch i'r Gweinidog am roi golwg o'r datganiad imi o flaen llaw—diolch yn fawr. Roedd canlyniadau cyfrifiad 2021 yn siom, o ystyried uchelgais y Llywodraeth Cymru hon: miliwn o siaradwyr erbyn 2050, rwy'n ei gweld fel setback sylweddol bod Cymru wedi mynd yn ôl ar gyrraedd ein targed. Felly mae'n bwysig nad ydyn ni'n gadael i'r setback yma danseilio'r hyn yr ydym ni'n ceisio ei gyflawni.

Nawr, rydym ni i gyd yn ymwybodol iawn o'r heriau o fewn recriwtio athrawon, yn benodol wrth sicrhau ein bod yn recriwtio digon o addysgwyr Cymraeg eu hiaith i addysgu yn ein hysgolion cyfrwng Cymraeg a dwyieithog—pwynt yr wyf yn meddwl sy'n cael ei amlygu gan ddata'r cyfrifiad. Mae canran uchel o athrawon sy'n siarad Cymraeg yn nesáu at oedran ymddeol tra bod rhai yn dewis gwneud y penderfyniad i adael y proffesiwn yn gynnar. O ystyried nad oes digon o athrawon newydd gymhwyso Cymraeg eu hiaith yn ymuno â'r proffesiwn, mae hyn yn fudiad sylweddol o'n hymdrechion i gyflawni Cymraeg 2050. Yn ôl data Llywodraeth Cymru ei hun, er mwyn cyrraedd targed Cymraeg 2050 a gweithredu pob cynllun strategol Cymraeg mewn addysg mewn ffordd effeithiol, dylai Llywodraeth Cymru fod yn recriwtio a hyfforddi 550 o athrawon y flwyddyn. Mewn gwirionedd, mae'r ffigwr hwn yn 250,—300 o athrawon yn brin bob blwyddyn. O ystyried hyn, byddai gennyf ddiddordeb mewn gwybod sut mae'r Gweinidog yn bwriadu mynd i'r afael â'r diffyg hwn. Rwy'n siŵr ei fod yn cytuno â mi bod angen gwelliant mawr mewn polisïau recriwtio pe baem ni i gael unrhyw obaith o ran cyrraedd ein targedau.

Yn ogystal â hyn, gwyddom hefyd na fydd addysg Cymraeg a dwyieithog yn unig yn cyflawni niferoedd y siaradwyr Cymraeg sydd eu hangen i gyrraedd targed 2050. Fel y dywedais yn flaenorol, dylen ni ddefnyddio pob offeryn sydd ar gael i ni er mwyn cyrraedd y targed, ac felly, o ystyried y cyfleoedd sydd ar gael i ni o fewn addysg cyfrwng Saesneg, rwy'n siŵr y byddwch chi'n cytuno bod ganddyn nhw rôl gynyddol bwysig i'w chwarae. Mae'r drefn newydd o gategoreiddio ysgolion a gyhoeddir gan Lywodraeth Cymru yn gofyn i bob ysgol cyfrwng Saesneg ddarparu 15 y cant o weithgareddau dysgu drwy gyfrwng y Gymraeg, sef cynnydd ar y lefelau presennol, ond nid oes gan ddigon o athrawon y lefel iawn o sgiliau iaith Gymraeg i gyflawni'r cynnydd hwn, ac adlewyrchwyd hyn o fewn data'r cyfrifiad. Yn y meysydd lle cyflwynir addysg yn bennaf trwy'r Saesneg, yna gwelodd y nifer a gafodd eu defnyddio yn yr iaith Gymraeg ddiffygion sylweddol.

Mae'n rhaid inni fod yn glir bod y problemau ynghylch y gweithlu addysg yn gymhleth iawn ac mae angen cydweithio rhwng Llywodraeth Cymru, prifysgolion, colegau ac awdurdodau lleol i'w datrys. Un maes lle gallai Llywodraeth Cymru leddfu'r broblem hon yn sylweddol yw o fewn ymgynghoriad presennol sy'n asesu'r meini prawf o ran achrediad addysg gychwynol i athrawon, AGA, yng Nghymru, a daeth yr ymgynghoriad i ben yr wythnos ddiwethaf. Mae gan bartneriaethau addysg gychwynnol athrawon y rôl o ddatblygu gweithlu addysg ddwyieithog, ac felly mae meini prawf i'w achredu yn ffordd glir iawn i Lywodraeth Cymru nodi ei ddisgwyliadau am y Gymraeg i ddarparwyr AGA. Mae'n bwysig bod Llywodraeth Cymru yn sicrhau bod meini prawf sydd wedi eu hadnewyddu yn mynd yn ddigon pell ac yn gyson â pholisi cyfredol y Llywodraeth o gwmpas y Gymraeg ac addysg Gymraeg—ffordd glir ac ymarferol i'r Llywodraeth ddangos y polisi o filiwn o siaradwyr Cymraeg yn darged ac yn uchelgais.

Pwynt olaf ar y cyfrifiad: o ystyried bod dau gyfrfiad i ddod cyn y flwyddyn 2050, hoffwn wybod os yw'r Llywodraeth wedi cyfrifo beth ddyslai cyfanswm y siaradwyr Cymraeg fod ar gyfer y ddau gyfrifiad hynny er mwyn sicrhau ein bod ar y llwybr cywir i filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050. Cytunaf â chi, Weinidog, mae'r Gymraeg yn perthyn i ni i gyd, fel y mae'r cyfrifoldeb am ei dyfodol, ond eich Llywodraeth chi sy'n gosod y polisïau ar gyfer ei dyfodol. Felly, pob lwc. Diolch, Llywydd.