8. Dadl Plaid Cymru: Lleihau'r pwysau ar y GIG

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:53 pm ar 25 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 6:53, 25 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Yn sylwadau agoriadol y gynhadledd honno, defnyddiwyd y gair 'argyfwng' yn wir, ac rwy'n siŵr y bydd eich cymheiriaid Llafur yn yr Alban a Lloegr yn nodi eich bod yn anghytuno â'u hasesiad o gyflwr y GIG.

Ond fe ddywedoch chi fod angen dadl ddifrifol arnom, ac mae'n ddadl ddifrifol. Clywsom gyfraniadau difrifol gan Jane Dodds, gan John Griffiths, gan Aelodau ar fy meinciau i, Russell George. Mae'n bwysig tu hwnt. Bydd yn rhaid imi wneud sylw am sylwadau Jenny Rathbone, nad oeddent lawn mor ddifrifol—sylwadau sarhaus yn fy marn i. Nid yn sarhaus i mi—dyna yw gwleidyddiaeth, mae hynny'n iawn—ond yn sarhaus i'r cyrff a gyfrannodd tuag at y syniadau hyn, ymosodiad ar gynllun nad oedd hi, yn amlwg, yn gwybod dim amdano, a chynllun y mae ganddi lai fyth o ddiddordeb mewn dysgu amdano.

Edrychais ar fy nghyfryngau cymdeithasol yn ystod y ddadl, ar rai o'r sylwadau a wnaed. Cymdeithas Feddygol Prydain yn ddiolchgar i weld rhai o'u prif alwadau ar gyflogau, y gweithlu a gofal cymdeithasol yn cael eu hadlewyrchu yn y cynllun pum pwynt. Coleg Brenhinol y Bydwragedd:

'Gwych gweld yr angen am dâl teg i staff y GIG ar frig Cynllun 5-Pwynt @Plaid_Cymru.... Da hefyd gweld y cynllun yn blaenoriaethu...cadw staff GIG'.

Coleg Brenhinol y Llawfeddygon:

'Rydym yn falch o gyfrannu at y gwaith hwn ar hybiau llawfeddygol.'

Fe ymwelais â Clatterbridge gyda Choleg Brenhinol y Llawfeddygon ddydd Llun. Roeddent yn falch, roeddent yn lansiad ein maniffesto oherwydd eu bod wedi cyfrannu tuag ato. Ac wrth gwrs mae'r Gweinidog yn dweud ei bod hi'n siarad â hwy hefyd, ond efallai eu bod yn gallu siarad yn fwy gonest gyda ni am eu bod eisiau gwneud yn siŵr fod yna bwyslais ar y camau y mae'r Llywodraeth yn dweud—. Nid wyf yn dweud nad yw'r Llywodraeth yn gwneud dim; rwy'n dweud nad yw'r Llywodraeth yn gwneud yr hyn sydd angen ei wneud, ac nid yw'n gwthio'r agenda mor gyflym ag y gall. Er enghraifft, i ymateb i sylwadau'r Gweinidog ar y dull ataliol, fe ddywedodd ei fod yn sensitif, ei fod yn anodd. Wyddoch chi beth, ar y dull ataliol, gwthiwch yn galed—gwthiwch y dull ataliol yn galed: rhowch y dull ataliol ar y blaen ac yn y canol ym mhob dim y mae'r Llywodraeth yn ei ddweud. Bob tro y byddwch chi'n sôn am iechyd, soniwch am y dull ataliol, gwneud heddiw yr hyn sy'n ein gwneud ni'n iachach yfory—yr yfory ffigurol 10 mlynedd o nawr wrth gwrs, ond yr yfory go iawn hefyd; rydych chi'n paratoi heddiw ar gyfer y llawdriniaeth y byddwch yn ei chael yr wythnos nesaf. Mae gwir angen blaenoriaethu'r holl agenda ataliol.

Felly, ymlaen at sylwadau'r Gweinidog. Rwyf am roi mantais yr amheuaeth iddi pan ddywedodd, 'Diolch am roi cyfle arall imi egluro beth mae'r Llywodraeth yn ei wneud.' Gellid bod wedi ei ddeall fel sylw sarcastig; fe wnaf ei ystyried yn sylw tafod yn y foch gan Weinidog sy'n gorfod ateb cwestiynau o un dydd i'r llall. Wyddoch chi beth? Nid ydym yn ymddiheuro am ofyn y cwestiynau hynny. Nid ydym yn ymddiheuro am weithio gyda phartneriaid ar draws iechyd a gofal ar lunio cynllun pum pwynt y gallai rhai Aelodau fod eisiau ei wawdio, ond maent yn gwawdio'r cynllun a gyflwynwyd gan y gweithwyr eu hunain. Nid yw 'dim i'w weld yma' yn ddigon da gan Lywodraeth. Roeddwn yn ofni mai, 'Rydym yn gwneud hyn eisoes' fyddai hi.