Gwyddom o'r dadleuon hyn ac o'n profiad ein hunain, Ddirprwy Lywydd, fod y pwysau ar y GIG yn aruthrol. Yn aml, mae'n wasanaeth adweithiol iawn a hynny o anghenraid mewn sawl ffordd oherwydd, yn amlwg, mae'n rhaid i'r GIG ymdopi â'r hyn sy'n dod i'w ran, ac yn aml, mae'r hyn sy'n dod i'w ran yn hynod o heriol ac yn mynnu pob gronyn o'i adnoddau. Ond rydym hefyd yn gwybod, ac fel y dywedodd Jane Dodds, mae angen rhyw faint o gonsensws a chytundeb ynglŷn â rhai o'r ffyrdd o ymdopi â'r heriau hyn. Rydym i gyd yn gwybod bod angen inni fod yn fwy ataliol. Ac er gwaethaf y pwysau o ddydd i ddydd, mae angen mentro ac edrych i weld sut y gallwn fod yn fwy hirdymor ac ataliol, gan ymdrin hefyd â'r pwysau presennol, oherwydd bydd llawer o'r agenda iechyd ataliol yn ymwneud â'r materion presennol yn ogystal â'r tymor hwy.

Hoffwn dynnu sylw at un enghraifft o gysylltiadau y gellir eu gwneud i ymdrin â'r materion hyn, sef sesiynau parkrun. Mae'n ffenomen anhygoel, fyd-eang, rad ac am ddim. Yng Nghasnewydd, am 9 o'r gloch ar fore Sadwrn, bob bore Sadwrn, bydd gennym gannoedd o bobl allan yn rhedeg, rhwng wyth ac 80 oed, pob gradd o ffitrwydd corfforol, yn aml pobl sy'n rhedeg er mwyn adsefydlu sydd wedi, neu yn mynd drwy driniaeth canser, er enghraifft, a gwnaed llawer o gysylltiadau â grwpiau ataliol eraill—couch to 5K, neu weithio gyda Move, sy'n ymwneud yn benodol â sut y gall ymarfer corff helpu gyda chanser yn ystod ac ar ôl triniaeth. Llawer o gysylltiadau gwirioneddol dda.

Mae'n tyfu arnoch, Ddirprwy Lywydd, fel y bydd nifer o rai eraill yn gwybod pan fyddant yn gwneud parkrun. Rwy'n gobeithio gwneud fy sesiwn parkrun rhif 150 ddydd Sadwrn yng Nghasnewydd. Rwyf hefyd yn gobeithio bod ar y parkrun iau fore Sul gyda fy ŵyr, sy'n wyth oed, ac sy'n dwli ar y sesiynau parkrun iau. Yr hyn y mae pobl sy'n helpu i drefnu'r sesiynau parkrun ei eisiau—ac mae gennym oddeutu 47 o grwpiau parkrun yng Nghymru bellach—yw cysylltiad cryfach â'r sector iechyd. Felly, mae gennym gysylltiadau, mae gennym feddygfeydd yn presgripsiynu sesiynau parkrun, ac rwy'n credu bod gan oddeutu 24 y cant o grwpiau parkrun gysylltiadau â phractisau. Ond fe wyddom y gallai llawer mwy o feddygfeydd gael y cysylltiadau hyn. Mae presgripsiynu cymdeithasol mor bwysig, ac mae hyn yn rhan bwysig o hynny. Mae Llywodraeth Cymru'n ymgynghori ar bob math o bresgripsiynu cymdeithasol, ac rwy'n credu y gallai'r ymgynghoriad ystyried y cydweithio sy'n bodoli rhwng grwpiau parkrun a'u rhanddeiliaid allweddol, gan gynnwys byrddau iechyd cyhoeddus, sefydliadau'r trydydd sector, cyrff llywodraethu cenedlaethol ac ymarferwyr.

Mae angen inni ddefnyddio pob ffynhonnell o gymorth sy'n bosibl gyda'r agenda ataliol, Ddirprwy Lywydd, ac yn fy marn i, mae sesiynau parkrun yn rhan bwysig o hynny. Mae cymaint o ymrwymiad ac ewyllys da ynghlwm wrth y sesiynau parkrun, Ddirprwy Lywydd. Mae'n fenter iechyd cyhoeddus anhygoel, ac mae'n un y gallwn ei defnyddio'n llawnach i fynd i'r afael â'r heriau y mae pawb ohonom yn eu cydnabod.