4. A oes gan Lywodraeth Cymru strategaeth chwaraeon elît? OQ59052

Chwaraeon Cymru yw'r sefydliad cenedlaethol sy'n gyfrifol am ddatblygu a hyrwyddo chwaraeon ac ymarfer corff yng Nghymru ac mae'n gwneud hynny yn unol â'i weledigaeth a'i strategaeth.

Diolch, Dirprwy Weinidog. Fe allech chi fod wedi fy nhwyllo, gan nad yw'r strategaeth wedi'i diweddaru ers y datganiad cychwynnol yn 2015, wyth mlynedd yn ôl. Mae hanner y nodau hynny'n ymwneud â chyrff chwaraeon eu hunain, fel rydych chi newydd ddweud. Roedd y gweddill angen cyllid uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru, sydd, wrth gwrs, wedi bod yn ddiffygiol. Nod y strategaeth ddiwethaf i Gymru oedd bod y brif genedl chwaraeon Gemau'r Gymanwlad a chynyddu nifer ac ansawdd yr athletwyr ar raglenni o'r radd flaenaf yn y DU. Nid yw hyn wedi digwydd.

Gweinidog, mae'r Llywodraeth yn methu chwaraeon elît. Nid yw Llafur wedi buddsoddi ers degawdau. Nid oes gweledigaeth wedi bod ac nid oes unrhyw weledigaeth o hyd gan y Llywodraeth hon yng Nghymru. Nid ydym ni'n gweld pwll nofio rhyngwladol yn y gogledd, dim lleoliad rygbi yn y gogledd, ac nid oes gennym ni gydraddoldeb o ran darpariaeth ar draws Cymru pan fo'n dod at gyfleusterau o hyd. Wrth i ni weld athletwyr elît a thimau iau yn gorfod hunan-ariannu a theithio i Loegr i ddefnyddio'r cyfleusterau sylfaenol, dydyn nhw ddim yn cael eu cefnogi fel y dylen nhw gael eu cefnogi. Nid yw athletwyr elît a thimau yn cael y buddsoddiad y maen nhw ei angen ac yn ei haeddu, ac eto rwy'n gweld y Dirprwy Weinidog, wrth gwrs, yn gyflym i ddathlu unrhyw lwyddiant pan fo llwyddiannau i'n mabolgampwyr yn amlwg er gwaethaf y Llywodraeth hon yng Nghymru a'r diffyg cyllid, nid o'u herwydd. Pryd fydd y strategaeth yn cael ei diweddaru a gweledigaeth wirioneddol ar gyfer chwaraeon elît yng Nghymru?

Wrth gwrs, y weledigaeth ar gyfer chwaraeon yw'r strategaeth newydd, felly nid yw'r strategaeth rydych chi'n sôn amdano wedi'i diweddaru, mae wedi cael ei disodli. Mae gennym ni'r weledigaeth nawr ar gyfer chwaraeon sy'n ceisio hyrwyddo Cymru i'r byd drwy berfformiad ein hathletwyr elît a'n rhagoriaeth ym myd chwaraeon. Nod strategaeth chwaraeon Chwaraeon Cymru yw sicrhau'r llwyddiant hwnnw i Gymru ar lwyfan y byd trwy ddull cyfannol o ddatblygu athletwyr a chreu amgylcheddau lle maen nhw'n gallu ffynnu. Fel rwy'n siŵr bod Laura Jones yn ymwybodol iawn, mae Cymru'n rhan annatod o system perfformiad uchel y Deyrnas Unedig, felly nid ydym ni ar ein pennau ein hunain yn hyn o beth ac rydyn ni'n rhan o raglen athletwyr Chwaraeon Olympaidd a Pharalympaidd Cymru i dîm Prydain Fawr ar y llwyfan chwaraeon uchaf. Fe fyddwch chi'n gwybod eich hun faint o athletwyr o Gymru sy'n cyfrannu at dîm Prydain Fawr yn y Gemau Olympaidd a'r llwyddiant maen nhw wedi'i gael drwy'r rhaglen honno. Yn syml, nid yw'n wir dweud nad oes buddsoddiad mewn chwaraeon yng Nghymru. Roedd ein cyllideb refeniw i Chwaraeon Cymru yn £23 miliwn yn y flwyddyn ddiwethaf. Bydd yn £24 miliwn arall yn y flwyddyn ariannol nesaf, ac mae gennym ni gyllideb gyfalaf flynyddol i chwaraeon yng Nghymru o £8 miliwn y flwyddyn. Rydym ni wedi darparu dyraniad cynyddol yn y flwyddyn eleni ar fuddsoddiad cyfalaf mewn chwaraeon o £1.54 miliwn.

Nawr, mae'r llwybrau elît ar gyfer chwaraeon yn cael eu datblygu drwy'r cyrff llywodraethu cenedlaethol. Nid cyfrifoldeb uniongyrchol Chwaraeon Cymru ydyn nhw; maen nhw'n cael eu datblygu drwy'r cyrff llywodraethu cenedlaethol. Nid yw'n wir chwaith dweud nad yw Chwaraeon Cymru yn cefnogi ac yn ariannu athletwyr elitaidd unigol, oherwydd maen nhw'n gwneud trwy'r Loteri Genedlaethol ac maen nhw'n derbyn cefnogaeth trwy Elite Cymru, sy'n rhan o Chwaraeon Cymru. Byddant yn derbyn cyllid drwy'r llwybr hwnnw pan fyddant yn cael eu cyfeirio gan eu cyrff llywodraethu cenedlaethol. Felly, yn rhannol trwy'r loteri mae'r buddsoddiad mewn chwaraeon ac mae'n rhannol trwy'r arian uniongyrchol mae Chwaraeon Cymru'n ei gael. Fel rwyf i wedi'i ddweud, rydyn ni'n rhan o sefydliadau a chyrff rhyngwladol hefyd.

Ni allwn orbwysleisio pwysigrwydd arian loteri i unigolion. Ar gyfer y prif chwaraeon tîm, fel pêl-droed a rygbi, mae datblygiad chwaraewyr yn cael ei wneud gan glybiau amatur a phroffesiynol, gydag academïau yn rhan o glybiau pêl-droed proffesiynol. Lle mae angen cymorth ar gyfer chwaraewyr iau mewn chwaraeon fel tenis; chwaraewyr sydd angen teithio i dwrnameintiau cenedlaethol a rhyngwladol ac sydd angen hyfforddiant o safon uchel. Pa gymorth sy'n cael ei ddarparu, naill ai'n uniongyrchol neu'n anuniongyrchol, i'r bobl ifanc hyn?

Mae'r gefnogaeth i chwaraeon tîm yn mynd trwy'r cyrff llywodraethu cenedlaethol. Gall cefnogaeth unigol gael ei gynnig, fel rwyf i wedi'i ddweud, i unigolion os ydyn nhw'n cael eu cyfeirio trwy eu corff llywodraethu cenedlaethol at Chwaraeon Cymru.