Part of the debate – Senedd Cymru am 3:37 pm ar 7 Chwefror 2023.
Rwyf newydd egluro'n union i chi. Mewn gwirionedd, y rhai sydd ar yr incwm is sy'n mynd i ddioddef fwyaf o'r toriadau mewn gwasanaethau cyhoeddus ar draws y meysydd, ac mae hynny'n wir ym maes iechyd hefyd. Felly, os nad ydyn ni'n buddsoddi, y bobl hynny ar yr incwm is fydd yn dioddef disgwyliad oes yn gostwng, bywydau byrrach, bywydau mwy poenus. Dyna pam mae'n rhaid i ni ei wneud e.
Dyna pam rydyn ni'n gwneud y cynnig hwn sydd, ydi, yn cynnwys cynnydd yn y gyfradd sylfaenol hefyd. Fe fyddem yn dymuno bod â'r pwerau sydd ganddyn nhw yn yr Alban, fel y gallem gael cyfradd gychwynnol, a fyddai'n is, gallem gael cyfraddau canolradd, a dyna beth rydyn ni'n canolbwyntio arno yfory. Ond mae'n rhaid i ni weithio o fewn y cyfyngiadau sydd arnom ni. Ond hyd yn oed wedyn, os yw'r Llywodraeth yn anghytuno â ni, yna, fel y dywedodd Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, o leiaf defnyddiwch y gyfradd ychwanegol neu'r gyfradd uwch, fel y dywedais i'n gynharach. Byddai ei godi i lefel yr Alban mewn gwirionedd yn codi £72 miliwn y flwyddyn nesaf, £76 miliwn y flwyddyn ganlynol. Byddai hynny o leiaf yn caniatáu i chi godi cyfraddau gweithwyr gofal i £12 yr awr, a fyddai'n cael effaith sylweddol ar argyfwng swyddi gwag yn y sector hwnnw. Rwy'n clywed yr ymadrodd hwn, 'y cyfraddau treth uchaf ers 70 mlynedd'. Mae'n rhyfedd clywed geiriau Cynghrair y Trethdalwyr ar wefusau Gweinidogion Llafur. Ond rwy'n credu, mewn gwirionedd, yn y llyfrau hanes, ac wrth wneud y fathemateg, 70 mlynedd yn ôl roedd hi'n Lywodraeth Lafur Clement Attlee—oedd hynny'n gyfnod ofnadwy o ran yr hyn roedden ni'n gallu ei wneud, gan ddod allan o'r ail ryfel byd a'r baich enfawr yr oeddem yn ymdrin ag ef? Yn union fel roedden ni'n penderfynu yn y pandemig a fydden ni—[Torri ar draws.] Na, dydw i ddim yn cymryd ymyriad; rwyf wedi cymryd un oddi wrthoch chi'n barod.
Fe benderfynon ni, oni wnaethon ni, allan o'r pandemig, ein bod ni'n mynd i adeiladu cymdeithas well, roedden ni'n mynd i adeiladu'n ôl yn well, ac mae'n ymddangos ein bod ni wedi anghofio hynny i gyd. Rydym wedi anghofio'r holl glapio a wnaethom i gydnabod y gweithwyr allweddol. A phan edrychwn ar draws y byd, mae gennym gyfradd is o dreth na chyfartaledd y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, ac eto rydym yn parhau i ddweud wrth bobl y gallwch gael ansawdd lefel Sgandinafaidd o wasanaethau cyhoeddus a disgwyl talu lefel Americanaidd o drethiant. Mae'n rhaid i ni fod yn onest â'r bobl, mae'n rhaid i ni ei wneud nawr, ac mae'n rhaid i ni ei wneud ar frys, oherwydd does dim opsiynau di-gost yma, Gweinidog, ac os ydyn ni'n parhau ar hyd y llwybr yr ydyn ni arno, yna rwy'n poeni, a dweud y gwir, ynghylch dyfodol ein cenedl.