Part of the debate – Senedd Cymru am 5:10 pm ar 7 Chwefror 2023.
Diolch, a diolch i'r holl gyd-Aelodau am yr hyn sydd wedi bod yn ddadl ddefnyddiol iawn, yn fy marn i. Rydyn ni wedi clywed cymaint o flaenoriaethau gwahanol yn cael eu cyflwyno: deintyddiaeth, diogelwch adeiladau, chwe blaenoriaeth y Gweinidog Iechyd ar gyfer iechyd, y lwfans cynhaliaeth addysg, gweithlu gofal cymdeithasol, priffyrdd, ynni adnewyddadwy, cymorth i'r rhai sy'n gadael gofal, y Gymraeg, gwasanaethau bysiau, darpariaeth digartrefedd, cyllid fferm, iechyd meddwl a phyllau nofio. Ac rwy'n gwybod bod llawer o'r materion penodol hyn yn destun rhai argymhellion penodol gan bwyllgorau. Felly, efallai y gwnaf adael fy nghyd-Aelodau i ymateb i'r rhai hynny drwy eu hymatebion i'r pwyllgorau, ac rwy'n gwybod y byddwn ni'n anelu at gyrraedd Cadeiryddion y pwyllgorau o leiaf mewn pryd ar gyfer y ddadl ar y gyllideb derfynol. Ac roeddwn i'n meddwl efallai y byddwn i'n canolbwyntio fy sylwadau i yn fwy ar y broses, yr ymarfer ail-flaenoriaethu a gyflawnwyd gennym ac, wrth gwrs, rhai sylwadau ar dreth hefyd.
Felly, roeddwn i'n meddwl y byddwn i'n dechrau drwy gyfeirio at y sylwadau gan Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid a oedd yn awgrymu bod y pwyllgor wedi'i synnu ac yn poeni am y diffyg eglurder yn y gyllideb ddrafft. Rwy'n cymryd yr awgrym hwnnw o ddifrif, oherwydd rydym bob amser wedi mabwysiadu dull agored, tryloyw a chydweithredol o baratoi ein cyllideb ddrafft a'n cyllideb derfynol. Rwy'n falch iawn, fel Llywodraeth, ein bod yn cyhoeddi cyfres enfawr a helaeth o ddogfennau ochr yn ochr â'r gyllideb, ac mae hynny'n cynnwys manylion ein cynlluniau gwariant ar draws y Llywodraeth gyfan, effeithiau ein penderfyniadau, y cyd-destun economaidd yr ydym yn gwneud y penderfyniadau hynny ynddo, yn ogystal â chynhyrchion treth newydd, megis y canllaw cyflym.
Ac mae dogfennau eleni, wrth gwrs, yn datblygu yr hyn a ddarparwyd gennym ar gyfer adolygiad gwariant aml-flwyddyn 2022, ac roedd hynny hefyd yn cynnwys dadansoddiad dosbarthiadol o'n gwariant, ac roedd hwnnw'n ddarn o waith sylweddol iawn, sy'n ein helpu nid yn unig fel Llywodraeth, ac yn helpu'r Senedd hefyd, ond hefyd ein partneriaid yn y sector cyhoeddus a'r trydydd sector. Rydyn ni hefyd, wrth gwrs, yn darparu taflen gyllideb, ac mae honno'n darparu ffordd hawdd a hygyrch iawn i'n dyraniadau lefel uchel, ac rydyn ni wedi darparu taflen gyllideb i blant a hefyd animeiddiad gwych, sy'n nodi o ble mae ein harian yn dod a'r hyn y mae'n cael ei wario arno. Ac mae rhai o'r cynhyrchion hyn wedi'u datblygu ar y cyd â'n partneriaid a'n rhanddeiliaid, gan gynnwys plant, ac wrth gwrs, rydym wedi ceisio cael adborth gan gyd-Aelodau yn y Senedd dros y blynyddoedd, gan gynnwys y Pwyllgor Cyllid.
Felly, trwy gydol y gwaith o gynhyrchu'r gyllideb eleni, rwyf wedi croesawu'r ymgysylltu a'r cydweithio adeiladol yr ydym wedi'i gael gyda'r Pwyllgor Cyllid a gyda'r Cadeirydd yn benodol, ac rydym wedi gweithio'n agos iawn gyda'r pwyllgor i roi manylion ein blaenoriaethau, i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r pwyllgor o ran yr amgylchiadau heriol yr ydym yn eu hwynebu, a hefyd mynd ati i ddilyn rhai arferion gwaith cydweithredol, a dyna pam yr oeddwn i'n pryderu am y sylwadau yn sôn am eglurder. Rwy'n credu y gallai hynny gael ei ddehongli gan y cyhoedd fel ymgais i wneud y broses graffu yn aneglur, ac rwy'n credu na allai hynny fod ymhellach o'r gwir. Rwyf bob amser wedi cydnabod pwysigrwydd y broses graffu, yn enwedig ar adegau pan fo cyllid mor gyfyngedig, ac rwy'n awyddus i barhau â'r gwaith agored a chydweithredol hwnnw, ac wrth gwrs rwy'n agored i ddeall pa wybodaeth ychwanegol sydd ei hangen ar bwyllgorau i gwblhau eu gwaith craffu, ac yn edrych ymlaen at barhau â'r berthynas gynhyrchiol honno.
Un maes rwy'n credu y gwnaeth y pwyllgor ei nodi fel un y gallem ddarparu rhywfaint o wybodaeth bellach yn y dyfodol oedd ochr yn ochr â'r cyfrifiadau sy'n ymwneud â'r addasiad grant bloc. Felly, yn sicr, byddwn ni'n edrych i weld beth arall y gallwn ni ei ddarparu. Er bod naratif y gyllideb ddrafft yn cynnwys manylion sylweddol ar yr addasiad grant bloc, rwy'n cydnabod ei fod wedi dod yn fwy cymhleth dros amser a byddai budd, rwy'n credu, i gyflwyniad manylach o'r wybodaeth honno. Felly, rwy'n edrych ymlaen at weithio gyda'r Pwyllgor Cyllid ar yr agwedd benodol honno hefyd.
Felly, wrth feddwl am yr ymarfer ail-flaenoriaethu, mae'n werth ail-bwysleisio, rwy'n credu, bod y gyllideb hon, wrth gwrs, yn adeiladu ar ein cynlluniau sydd eisoes wedi'u cyhoeddi fel rhan o'n hadolygiad gwariant tair blynedd. Felly, dim ond dros ddwy flynedd ariannol y mae'r gyllideb hon yn dyrannu £1.2 biliwn. Wrth gwrs, buom yn craffu ar adolygiad gwariant tair blynedd y llynedd. Ac, fel rhan o hynny, wrth gwrs, fe wnaethon ni ddyrannu £1.3 biliwn yn ychwanegol dros y cyfnod adolygu gwariant hwnnw i iechyd, a bron i £0.75 biliwn yn ychwanegol i lywodraeth leol, ac rwy'n credu bod angen i ni gofio hynny yng nghyd-destun yr hyn yr ydyn ni'n craffu arno yma hefyd.