Diolch i'r Pwyllgor Economi, Masnach a Materion Gwledig am ganiatáu i aelodau'r pwyllgor newid hinsawdd gymryd rhan yn yr ymchwiliad gwirioneddol bwysig hwn wrth graffu ar Gyfnod 1 y Bil. Roeddwn i eisiau siarad ychydig yn fwy am argymhelliad 9, sef yr angen am fwy o eglurder ar swyddogaeth caffael lleol a chadwyni cyflenwi bwyd lleol, a sut fydd y Bil yn eu cefnogi.

Mae yna swm teilwng o wybodaeth yn y memorandwm esboniadol am ddiogeledd bwyd, sy'n bryder mawr i mi. Felly, rwy'n cymeradwyo'r lefel honno o fanylion, ac, yn amlwg, ymchwiliwyd llawer i'r hyn rydym ni'n ei olygu wrth ddiogeledd bwyd. Felly, diogeledd bwyd yw gallu pobl Cymru i gael gafael ar ddigon o fwyd maethlon i ddiwallu eu hanghenion dietegol ar gyfer bywyd iach. Nid effeithir arno gan faint o fwyd sydd ar gael yn unig, ond hefyd ei fforddiadwyedd, ei ansawdd a'i ddiogeledd. Yn amlwg, mae gennym ni argyfwng diogeledd bwyd mawr yng Nghymru, oherwydd bod cymaint o'n poblogaeth yn methu cael gafael ar fwyd iach, oherwydd yn syml, nid ydynt yn gallu ei fforddio. Nid yn unig hynny, mewn llawer o achosion, mae llawer gormod o bobl, ni waeth beth fo'u hincwm, nad ydyn nhw'n bwyta bwyd maethlon oherwydd yn syml, dydyn nhw ddim yn deall bod bwyd wedi'i brosesu yn llawn ategolion—pethau sy'n ddrwg iawn, iawn iddyn nhw. Felly, rwy'n credu, gan dynnu sylw at y dystiolaeth o Gynghrair Gweithwyr y Tir, oedd yn dadlau mai'r hyn oedd ar goll o'r Bil oedd, mewn gwirionedd, rai cyfeiriadau at sut rydym ni'n mynd i ddatblygu'r system fwyd i gryfhau ein diogeledd bwyd, oherwydd bwriedir i'r Bil hwn fod am yr 20 neu 30 mlynedd nesaf, felly, mae gwir angen i ni wneud pethau'n iawn.

Soniodd Samuel Kurtz am y rhyfel yn Wcráin, sy'n un agwedd, ar hyn o bryd, y byddwn yn ystyried fel amhariad dros dro ar ddiogeledd bwyd. Agwedd llawer mwy arwyddocaol rwy'n credu yw'r holl faterion newid hinsawdd a symudiad poblogaethau cyfan nad ydynt yn gallu byw mewn ardaloedd o'r byd oherwydd yn syml, ni allant gynhyrchu unrhyw fwyd. Ac, felly, mae hwn yn fater llawer mwy arwyddocaol. Sonnir hefyd yn y memorandwm esboniadol am rôl ymwrthedd gwrthficrobaidd, sydd ar gyfer pobl ac anifeiliaid, ac mae hynny'n fater sylweddol iawn hefyd.

Felly, rwy'n credu, hoffwn weld llawer mwy o fanylion ynghylch sut mae'r Bil yn ein herio yn ein hamcanion ynghylch rheoli tir cynaliadwy i wir ddatblygu'r rhwydweithiau bwyd lleol hynny a fydd yn galluogi pobl i gael mynediad at fwyd ffres iawn, wedi'i gynhyrchu mewn ffordd nad yw'n tanseilio ansawdd ein pridd, ac yn sicrhau nad ydym yn rhwym i daith anesmwyth iawn yn y dyfodol wrth i ni bontio o'r argyfwng newid hinsawdd. Felly, rwy'n gobeithio y gall y Gweinidog roi rhywfaint o sicrwydd i ni, wrth i ni fwrw ymlaen â'r Bil i Gyfnod 2, y bydd llawer iawn mwy o wybodaeth am sut rydym ni'n mynd i wneud hynny.