5. Pa feini prawf y mae'r Gweinidog yn eu rhoi ar waith wrth benderfynu a ddylid gwyrdroi penderfyniad awdurdod lleol i wrthod caniatâd cynllunio? OQ59082

Os yw awdurdod cynllunio lleol yn gwrthod cais am ganiatâd cynllunio, gall yr ymgeisydd apelio at Weinidogion Cymru. Mae cyfraith gynllunio yn ei gwneud yn ofynnol i apeliadau cynllunio gael eu penderfynu yn unol â'r cynllun datblygu oni bai bod ystyriaethau perthnasol yn dynodi fel arall.

Weinidog, yn 2017, fe wnaeth Llywodraeth Cymru wrthdroi penderfyniad cyngor Caerffili i wrthod cais i godi 260 o gartrefi yn Hendredenni. Gwrthwynebwyd y cais gan drigolion, cynrychiolwyr ward, yr Aelod o'r Senedd a'r Aelod Seneddol lleol, ond eto fe wnaeth Llywodraeth Cymru ddiystyru'r consensws lleol. Yn y llythyr penderfynu, fe wnaeth y Gweinidog ar y pryd argymell amod y dylai'r cynllun gynnwys nodweddion draenio strategol a chynllun ar gyfer gwaredu dŵr wyneb a llif draenio tir, gan roi'r cyfrifoldeb am gymeradwyo'r cynlluniau ar y cyngor. Ond chwe blynedd yn ddiweddarach, mae gennym CNC yn ymchwilio i adroddiadau fod dŵr ffo yn llygru tir preswylydd lleol, gydag ofnau y gallai hyn hefyd fod wedi effeithio ar afon gyfagos, Nant yr Aber. Yn ogystal, mae ofnau am anhrefn traffig wedi'u gwireddu, ac mae pryderon am allu gwasanaethau lleol i ddarparu ar gyfer cannoedd o drigolion newydd yn parhau. Rwy'n gwybod na fyddwch yn gallu gwneud sylw ar achos unigol, Weinidog, ond a gaf fi ofyn a ydych yn deall rhwystredigaeth pobl leol pan fydd cynlluniau fel hyn yn cael eu gorfodi arnynt yn erbyn eu dymuniadau? Pa newidiadau y credwch chi y gellid eu gwneud i'r system gynllunio er mwyn rhoi pŵer i gymunedau wneud penderfyniadau sy'n effeithio arnynt hwy heb ofni y cânt eu diystyru gan Gaerdydd?

Diolch, Delyth. Rwy'n deall y rhwystredigaeth yn llwyr, ac mae'n cael ei theimlo'n ddwfn mewn nifer o gymunedau. Yr anhawster yw bod hon—fel y gwn eich bod chi'n gwybod—yn broses led-farnwrol. Nid yw'n ymwneud â barnu beth sydd orau; mae'n ymwneud â dilyn proses led-farnwrol. Nid wyf yn mynd i siarad am gais unigol; nid yw'r manylion gennyf o fy mlaen. Ond yn gyffredinol, mae'r rhwystredigaeth fel arfer yn ymwneud â bod pobl heb ddeall bod y cynllun datblygu lleol yn caniatáu datblygiad o'r math hwnnw ac nad ydynt wedi gwrthwynebu ar gam digon cynnar yn y cynllun datblygu, neu fod y cynllun datblygu bellach wedi dyddio i'r pwynt lle nad oes ganddo bŵer a bod modd cyflwyno caniatâd cynllunio tybiannol, neu na fu digon o wrthwynebiadau gan nifer o ymgyngoreion statudol i'w symud ymlaen; mae amrywiaeth o bethau o'r math hwnnw. Nid wyf yn credu fy mod yn gyfarwydd â'r un y soniwch amdano, mae arnaf ofn, ond nid Caerffili fyddai'r unig gyngor a fyddai wedi cael trafferth cael ei gynllun datblygu lleol newydd yn ei le. Felly, mae'n ddigon posibl fod ystod o'r ffactorau hynny ar waith.

Yr ateb yw sicrhau—ac rydym yn gwneud ymdrechion enfawr yn hyn o beth—fod gan gymunedau gyfle gwirioneddol i wneud sylwadau ar y cam CDLl, fel eu bod yn deall pa fath o ddatblygiad a allai gael ei gyflwyno yn eu cymuned os nad ydynt yn mynegi eu dymuniadau ac yn datgan eu barn ar y cam hwnnw. Felly, rwy'n meddwl mai dyna'r pwynt: achos mae'n system sy'n cael ei harwain gan gynllun, ac os nad yw yn y cynllun, mae'n llawer anos cyflwyno apêl. Os yw yn y cynllun, yna yn amlwg, gall y datblygwr fod—. Holl bwynt y cynllun yw caniatáu i'r datblygwyr gael rhyw lefel o sicrwydd ynglŷn â'r hyn a allai gael ei ganiatáu. Felly, dyna'r pwynt: sicrhau ein bod yn gwneud ymdrechion enfawr ar bwynt cynnar yn y broses gynllunio. Rydym yn ariannu Cymorth Cynllunio Cymru i helpu cymunedau i wneud hynny, ac rwy'n fwy na pharod i gael sgwrs gyda chi—rwy'n siŵr y bydd hon yn broblem i nifer o'r Aelodau—ynglŷn â sut gallwn sicrhau bod cymunedau'n ymgysylltu ar y cam cynnar hwnnw.

Cwestiwn 6, Cefin Campbell.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Weinidog, dwi'n croesawu'n fawr iawn ymrwymiad Llywodraeth Cymru i sicrhau—

Bydd angen gofyn y cwestiwn sydd ar y papur.

Sori, sori. 

Rhy gyflym, Cefin Campbell.

Ar ôl blwyddyn a hanner, dwi'n anghofio.