Part of the debate – Senedd Cymru am 4:03 pm ar 8 Chwefror 2023.
Hoffwn hefyd ganolbwyntio ar un maes allweddol arall a ddaeth i'r amlwg yn ystod ein hymchwiliad, sef capasiti staffio, neu'n hytrach diffyg capasiti staffio, a sut mae'n un o'r rhwystrau mwyaf i fynd i'r afael ag absenoldeb disgyblion. Fel y clywsom, mae'n broblem a gafodd ei gwaethygu oherwydd absenoldebau staff yn sgil COVID-19, ac anawsterau i sicrhau staff cyflenwi, ond mae heriau eraill hefyd, yn gysylltiedig â'r gyllideb ddrafft, a drafodwyd gennym ddoe. Rydym eisoes wedi cael rhybudd gan undebau athrawon y bydd cyllidebau ysgolion dan straen, gyda phenaethiaid yn rhybuddio y bydd yn rhaid iddynt ystyried torri'n ôl ar athrawon a chynorthwywyr addysgu, yn ogystal â chymorth ychwanegol i ddisgyblion a'u teuluoedd.
Fodd bynnag, daw ein hadroddiad i'r casgliad fod yna bryderon sylweddol eisoes ynghylch capasiti staffio a gwytnwch i gefnogi presenoldeb disgyblion. Roedd rhywfaint o hyn yn cyfeirio'n benodol at gefnogi dysgu cyfunol a hyblyg hefyd. Yn y pen draw, ceir grwpiau penodol o blant a phobl ifanc sy'n wynebu rhwystrau ychwanegol sy'n eu hatal rhag mynychu'r ysgol, nifer ohonynt nad oes ganddynt reolaeth drostynt. Gall dysgu cyfunol, newid a ddatblygwyd yn ystod y pandemig, gynnig opsiwn effeithiol i helpu'r grwpiau hyn o ddysgwyr i gynnal presenoldeb. Ni fydd dychwelyd i normal yn gweithio yn y sefyllfa hon, ac mae'n bosibl y bydd y gallu i ddefnyddio'r arferion newydd hyn yn helpu i gefnogi'r dysgwyr hynny.
Yn olaf, rwy'n croesawu'r ffaith bod y Gweinidog yn derbyn yr angen i wella'r gwaith o gasglu data yn ogystal â chyhoeddi a dadansoddi data ar absenoldeb disgyblion. Mae'r angen am ddata wedi'i ddadgyfuno yn hanfodol er mwyn nodi tueddiadau absenoldeb ar gyfer grwpiau penodol o ddysgwyr. Mae angen inni anfon neges glir at bawb nad yw presenoldeb yn opsiynol i ddisgyblion sy'n mynychu'r ysgol, ac os oes rhwystrau sy'n effeithio ar bresenoldeb, yn enwedig costau, mae angen inni weithredu ar frys. Mae addysg yn hawl ac ni ddylai unrhyw blentyn na pherson ifanc golli diwrnod o ysgol am nad yw eu teuluoedd yn gallu fforddio iddynt fynychu.
Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at weld yr argymhellion yn cael eu gweithredu, ac unwaith eto rwy'n gofyn i bawb sy'n gallu helpu i wireddu'r argymhellion hyn eu gweithredu ar frys. Mae pob diwrnod sy'n cael ei golli yn yr ysgol gan ddysgwr yn ddiwrnod sy'n ehangu'r bwlch cyrhaeddiad. Mae angen inni weithredu nawr.