Rydym yn gwneud cynnydd sylweddol, ond rydym hefyd yn cydnabod bod mwy i'w wneud, ac rydym yn parhau i fod yn ymrwymedig i wella gwasanaethau iechyd meddwl amenedigol, a bu hwn yn faes blaenoriaeth ar gyfer gweithredu yn ein cynllun cyflawni 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' 2019-2022. Rydym yn gweithio nawr ar ddatblygu olynydd i'r cynllun, a gallaf ddweud wrth y Siambr y bydd iechyd meddwl amenedigol yn parhau i fod yn flaenoriaeth yn y cynllun olynol. Byddwn yn ymwneud â'r rhwydwaith iechyd meddwl amenedigol wrth inni ddatblygu'r gwaith hwn. Yn rhan o hyn, byddwn hefyd yn ceisio gweld sut y gallwn ddatblygu'r dull llwybr, gan gydnabod bod gwasanaethau arbenigol yn un elfen o hyn. 

Yn rhan o'n gofal a chymorth mamolaeth a blynyddoedd cynnar, mae byrddau iechyd eisoes yn gweithio gyda theuluoedd fel rhan o ddull ymyrraeth gynnar. Mae gan bob mam a theulu fydwraig benodol i'w cefnogi yn ystod beichiogrwydd ac yn ôl-enedigol. Mae hyn yn cynnwys ystyried lles meddyliol amenedigol, ac mae llwybrau yn eu lle ar gyfer y rhai sydd angen cael eu hatgyfeirio at wasanaethau arbenigol. Erbyn hyn, mae gan bob bwrdd iechyd fydwraig iechyd meddwl amenedigol arbenigol yn ei swydd sy'n gallu cefnogi mamau a theuluoedd i sicrhau eu bod yn cael y gofal a'r gefnogaeth sydd eu hangen arnynt. 

Ers 2015, rydym wedi buddsoddi mewn gwasanaethau iechyd meddwl amenedigol arbenigol ar draws Cymru, ac o ganlyniad, gwnaed cynnydd sylweddol yn y ddarpariaeth. Erbyn hyn, ceir gwasanaethau ym mhob ardal bwrdd iechyd, ac mae dros £3 miliwn o gyllid gwella gwasanaeth iechyd meddwl yn cefnogi'r gwasanaethau hyn yn flynyddol. O safbwynt y gogledd, mae dros £800,000 o'r cyllid hwn wedi'i ddyrannu i gefnogi iechyd meddwl amenedigol. Roeddwn yn falch iawn o gael cyfle ychydig yn ôl i ymweld â'r tîm iechyd meddwl amenedigol yng ngogledd Cymru.  Roedd eu hymrwymiad i'r mamau y maent yn eu cefnogi yn amlwg, ac rwyf eisiau talu teyrnged iddynt am y gwaith a wnânt ddydd ar ôl dydd yn cefnogi mamau yng ngogledd Cymru.

A gaf fi roi ymrwymiad i Siân Gwenllian y byddaf yn edrych ar yr hyn a ddywedodd heddiw am y cymorth lefel is? Nid yw'n rhywbeth sydd wedi'i godi yn fy sgyrsiau am iechyd meddwl amenedigol yng ngogledd Cymru, ond byddaf yn mynd ar drywydd hynny gyda swyddogion ac yn rhoi diweddariad pellach i chi.

Mae pob bwrdd iechyd hefyd yn gweithio tuag at gyrraedd safonau ansawdd perthnasol Coleg Brenhinol y Seiciatryddion, ac rydym wedi sicrhau bod cyllid gwella gwasanaeth ar gael i gefnogi'r gwaith hwn hefyd. Mae byrddau iechyd wedi gwneud cynnydd da tuag at y safonau hyn, gan gynnwys yn y gogledd, ond mae mwy o waith i'w wneud i sicrhau bod y gofal sy'n cael ei ddarparu o'r safon uchaf. Ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, ar hyn o bryd mae gwasanaethau'n cydymffurfio â 91 y cant o safonau math 1 a 75 y cant o safonau math 2. Mae ein harweinydd clinigol cenedlaethol ar gyfer iechyd meddwl amenedigol yn parhau i weithio gyda gwasanaethau i nodi lle mae bylchau o ran cyrraedd y safonau, ac i roi cynlluniau ar waith i fynd i'r afael â hyn. Mae Llywodraeth Cymru'n parhau'n ymrwymedig i gynorthwyo gwasanaethau i gyrraedd y safonau hyn.  

Ymhlith y themâu cyffredin sydd wedi'u nodi ar gyfer gwella mae darparu gofod clinigol sy'n canolbwyntio ar y teulu, rhywbeth y gwnaethoch chi dynnu sylw ato, digon o ofod swyddfa ar gyfer timau, a darparu gwybodaeth ynghylch hawliau gofalwyr ac eiriolaeth. Dros y misoedd diwethaf, mae arweinydd clinigol iechyd meddwl amenedigol Cymru a'r rhwydwaith iechyd meddwl amenedigol wedi datblygu llwybr gofal. Nod y llwybrau yw safoni ymarfer, darparu eglurder ynghylch rolau a chyfrifoldebau, ac adlewyrchu ymyrraeth gynnar ataliol a dull sy'n seiliedig ar dystiolaeth. Yn ogystal â darparu tegwch, dylai'r llwybrau hyn sicrhau bod y gofal cywir yn cael ei ddarparu gan y bobl gywir ac ar yr adeg gywir. 

Fel y nododd yr Aelodau, ym mis Ebrill 2021 fe wnaethom agor uned i famau a babanod yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe. Roedd hwn yn gam pwysig iawn ymlaen i ddarparu gwell cefnogaeth iechyd meddwl amenedigol i famau yng Nghymru. Mae'r ganolfan hon yn rhan bwysig o wella profiad mamau newydd, gan y byddant yn gallu cael y gefnogaeth arbenigol y maent ei hangen iddynt eu hunain a'u babanod yn nes at adref. Gallais ymweld ag uned mamau a babanod de Cymru, ein Huned Gobaith, y llynedd. Roedd yn wych cael cyfarfod â'r tîm hynod ymroddedig, a mamau hefyd, a siaradodd yn wirioneddol bwerus am y gwahaniaeth roedd cael cefnogaeth uned mamau a babanod wedi'i wneud iddynt hwy.

Mae Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru wedi cynnal adolygiad o'r uned mamau a babanod yn ne Cymru, lle cytunwyd i barhau i gefnogi'r gwasanaeth ar safle presennol Tonna, a chadw hyn dan arolwg. Er fy mod yn falch iawn fod gennym y gwasanaeth hwn yn ne Cymru, rwy'n cydnabod ei fod yn rhy bell i ffwrdd i fod yn wasanaeth priodol i fenywod sy'n byw yn y gogledd, ac rwyf wedi ymrwymo i sicrhau darpariaeth yn nes at adref i famau yn y gogledd. Mae'r gwaith modelu a wnaed yng Nghymru wedi dangos nad oes digon o alw ar hyn o bryd i gael uned annibynnol yng ngogledd Cymru, a dyna pam ein bod wedi bod yn gweithio gyda GIG Lloegr er mwyn datblygu uned ar y cyd yng ngogledd-orllewin Lloegr sy'n galluogi mamau i ddod iddi o ogledd Cymru. Yn hynny o beth, mae cryn dipyn o ymgysylltiad rhwng Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru a GIG Lloegr ynghylch datblygu'r uned newydd hon.

Cafodd yr achos busnes ei gymeradwyo ym mis Rhagfyr 2022 ac rydym yn disgwyl i'r gwasanaeth fod yn weithredol yn ystod haf 2024. Rwy'n cydnabod bod hyn beth amser i ffwrdd, ac mae swyddogion yn gweithio gyda Phwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru ar nodi unrhyw gyfleoedd i gyflymu'r amserlenni hyn os yn bosibl. Rydym hefyd yn gweithio gyda'r darparwr i gefnogi anghenion cleifion Cymraeg eu hiaith wrth ddatblygu'r uned. Ac a gaf fi eich sicrhau, Siân, fy mod i'n llwyr gydnabod pwysigrwydd gallu cyfathrebu—a Jane hefyd—drwy eich iaith gyntaf pan fyddwch chi mewn sefyllfa lle rydych chi gymaint o angen cymorth iechyd meddwl?

Felly, bydd sefydlu'r ddarpariaeth hon ar gyfer gogledd Cymru yn flaenoriaeth allweddol dros y misoedd nesaf hyn. Gobeithio bod hyn yn rhoi rhywfaint o dawelwch meddwl i'r Aelodau ynglŷn â'r gefnogaeth sydd ar gael ar hyn o bryd i famau yng ngogledd Cymru a'r cynnydd a wnaed ar ddatblygu'r ddarpariaeth ledled Cymru. Rwy'n cydnabod—