Part of the debate – Senedd Cymru am 6:27 pm ar 28 Chwefror 2023.
Nawr, y mis diwethaf, Llywydd, siaradais yn y ddadl ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer Bil Banc Seilwaith y DU a nodais mai ein hadroddiad terfynol ar y Bil hwnnw oedd ein deugeinfed hadroddiad ar femoranda cydsyniad deddfwriaethol yn y chweched Senedd hon—y deugeinfed adroddiad. Ers hynny, rydym ni wedi adrodd ar bedwar memorandwm cydsyniad deddfwriaethol arall.
Felly, bydd fy sylwadau y prynhawn yma yn canolbwyntio ar y nifer fawr o femoranda ar gyfer y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio). Fel y soniais yn fy sylwadau agoriadol, mae'r Gweinidog wedi cyflwyno pum memorandwm cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer y Bil hwn, sy'n dangos i ba raddau y mae'r Bil a gyflwynwyd i Senedd y DU wedi newid ers ei gyflwyno ac i ba raddau y mae newidiadau o'r fath yn effeithio ar feysydd datganoledig. Mae ein hystyriaeth o'r holl femoranda ar gyfer y Bil hwn yw amlygu anaddasrwydd difrifol galluogi Senedd wahanol i ddeddfu ar gyfer Cymru ar faterion datganoledig.
Yn ein hadroddiad diweddaraf, rydym ni wedi croesawu camau'r Gweinidog i gyflwyno memorandwm Rhif 5 gerbron y Senedd o fewn ychydig ddiwrnodau i'r gwelliannau perthnasol gael eu cyflwyno yn Senedd y DU. Mae hynny i'w groesawu yn fawr. Fodd bynnag, o gofio bod y ddadl wedi'i threfnu ar gyfer heddiw, nid yw cyd-Aelodau'r Senedd ar y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai, fel rydych chi newydd glywed, sydd wedi bod yn ceisio edrych ar fanylion polisi pwysig a goblygiadau'r Bil hwn, wedi gallu craffu ar y gwelliannau diweddaraf a'r memorandwm cydsyniad atodol. Dim ond oherwydd bod amserlen y pwyllgor yn galluogi ein pwyllgor i gyfarfod ar brynhawn Llun ac y gwnaethom ni lwyddo i ystyried y memorandwm ddoe ac adrodd yn syth wedyn, cyn y ddadl hon, yr ydym ni'n gallu gwneud y sylwadau hyn nawr. Ond nid dyma'r ffordd i graffu ar ddeddfwriaeth sylfaenol a fydd yn cael effaith yng Nghymru.
Mae John Griffiths, fy nghyd-Gadeirydd, Cadeirydd y pwyllgor llywodraeth leol, wedi crynhoi'r cyfyng gyngor hwn yn dda yn ei sylwadau heddiw ac yn ei lythyr diweddar at y Pwyllgor Busnes. Mae'r defnydd cynyddol o Filiau'r DU a'r confensiwn cydsyniad deddfwriaethol i ddeddfu mewn meysydd datganoledig yn golygu nad oes digon o gyfle i Aelodau'r Senedd graffu ar ddeddfau newydd arfaethedig a deall effaith y darpariaethau hyn yn llawn ar fywydau pobl yng Nghymru.
Nawr, ar y pwynt hwn, hoffwn dynnu sylw eto at y problemau amseru gyda'r memorandwm cyntaf a memorandwm Rhif 2. Cymerodd 10 wythnos i Lywodraeth Cymru gyflwyno'r memorandwm cyntaf, ac erbyn hynny roedd y Senedd wedi torri ar gyfer yr haf, a bu oedi o chwe wythnos rhwng cyflwyno gwelliannau perthnasol i'r Bil yn Nhŷ'r Arglwyddi a chyflwyno memorandwm Rhif 2. Felly, yn ein hadroddiad ar y memoranda cynnar hynny, fe wnaethom ni fanteisio ar y cyfle i atgoffa'r Gweinidog—a herio'r Gweinidog a holl Weinidogion Cymru—o bwysigrwydd darparu gwybodaeth brydlon i Aelodau'r Senedd er mwyn peidio ag ychwanegu at y diffygion democrataidd a achosir gan Filiau'r DU sy'n gwneud darpariaeth ar gyfer Cymru mewn meysydd datganoledig a'r broses gydsynio gysylltiedig. Ond, yn yr ysbryd hwnnw o fod yn gyfaill adeiladol a beirniadol, yn ein hadroddiad ar femoranda Rhifau 3 a 4, fe wnaethom ni groesawu'r ffaith bod memorandwm Rhif 4 wedi cael ei gyflwyno gerbron y Senedd o fewn 14 diwrnod i gyflwyno'r gwelliannau perthnasol gerbron Senedd y DU. Mae hyn i'w groesawu'n fawr ac mae'r Llywodraeth yn amlwg wedi gwrando ac rydym ni'n croesawu hynny.
Felly, cyn cloi, Gweinidog, rydym ni hefyd wedi nodi, fel y gwnaethoch chi yn eich sylwadau, y cyflwynwyd gwelliannau pellach i'r Bil hwn ddoe, felly efallai y byddwn ni yn ôl yma eto. Gallai'r gwelliannau hyn hefyd effeithio ar feysydd datganoledig ac felly sbarduno'r broses cydsyniad deddfwriaethol, felly Gweinidog, eto, efallai y gallech chi barhau i fyfyrio ar y pryderon hyn yn y ffordd ymlaen ar hyn ac yn eich sylwadau i gloi, ond rydym ni'n croesawu prydlondeb eich cyflwyniad diweddar o hwn, er ei fod wedi rhoi amser cyfyngedig iawn i bwyllgorau ei ystyried.