Wrth gwrs, diben y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio) yw hwyluso dull rhagweithiol newydd o reoleiddio landlordiaid tai cymdeithasol ar faterion defnyddwyr. Mae materion o'r fath yn cynnwys diogelwch, tryloywder ac ymgysylltu â thenantiaid. Mae gan y Bil hwn dri phrif amcan: hwyluso trefn rheoleiddio defnyddwyr ragweithiol newydd, mireinio'r drefn reoleiddio economaidd bresennol, a chryfhau'r rheoleiddiwr ar gyfer pwerau tai cymdeithasol i orfodi'r trefnau defnyddwyr ac economaidd.

Mae tua 530 eiddo yng Nghymru yn eiddo i ddarparwr a/neu dan reolaeth ddarparwr o Loegr a fydd yn cael eu heffeithio gan y newidiadau a ddisgrifir gan y Bil hwn. Mae'r Gweinidog Newid Hinsawdd wedi ei ddisgrifio'n briodol i ymdrin â'r darpariaethau o fewn Bil Senedd y DU, oherwydd y niferoedd bach o stoc tai cymdeithasol yng Nghymru sy'n eiddo i ddarparwyr sydd wedi'u lleoli yn Lloegr, neu'n cael eu rheoli ganddyn nhw. Wrth ddisgrifio'r cymalau fel rhai 'cadarnhaol' i denantiaid yng Nghymru, mae'r Gweinidog yn argymell bod y Senedd yn cydsynio i'r darpariaethau, ac rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am hynny. Nododd y Gweinidog Newid Hinsawdd hefyd effaith gadarnhaol y Bil ar denantiaid Cymru trwy gryfhau hawliau tenantiaid fel cyfiawnhad dros roi cydsyniad, ac eto rwy'n cytuno.

Mae'n ymddangos fel y bydd hyn yn cael ei gyflawni trwy wneud diogelwch a thryloywder yn rhannau eglur o amcanion y rheoleiddiwr. Byddai Llywodraeth y DU yn cael gwared ar y prawf anfantais ddifrifol—rhwystr deddfwriaethol i weithrediad y rheoleiddiwr ar faterion defnyddwyr. Hefyd, bydd Llywodraeth y DU yn ei gwneud yn ofynnol i landlordiaid enwebu unigolyn dynodedig ar gyfer materion iechyd a diogelwch. Byddai landlordiaid tai cymdeithasol hefyd yn destun gofynion newydd ar gyfer archwiliadau diogelwch trydanol. Diben yr amcan hwn yw sicrhau bod darparwyr yn cael eu llywodraethu'n dda ac yn hyfyw yn ariannol i ddiogelu cartrefi a buddsoddi mewn cyflenwad newydd, trwy fireinio swyddogaeth rheoleiddio economaidd bresennol y rheoleiddiwr. Bydd hyn yn amddiffyn tenantiaid rhag risgiau o ran ansolfedd darparwyr, gan gefnogi datblygiad cartrefi newydd, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni ar y meinciau hyn wedi bod yn galw amdano ers amser maith. Mae'r Bil hefyd yn darparu ar gyfer pwerau gorfodi newydd llym i sicrhau y gall y rheoleiddiwr ymyrryd yn effeithiol pan fo angen. Byddai gan y rheoleiddiwr y dulliau priodol i ymdrin â diffyg cydymffurfiad gan landlordiaid cymdeithasol, i annog landlordiaid i gynnal safonau, ac i osgoi'r bygythiad o gamau gorfodi.

Nodwyd gan Lywodraeth Cymru bod tri deg dau o ddarpariaethau'r Bil angen cydsyniad y Senedd, gan gynnwys cymal 9, dynodi arweinydd iechyd a diogelwch; cymal 18, caniatáu i'r rheoleiddiwr gyhoeddi cod ymarfer ar safonau defnyddwyr; a chymal 24, galluogi'r rheoleiddiwr i gymryd camau unioni brys yn erbyn risgiau iechyd a diogelwch difrifol. Ceir dau gymal ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru wedi eu nodi fel rhai sydd efallai angen cydsyniad. Mae cymal 33 yn galluogi'r Ysgrifennydd Gwladol i wneud darpariaeth sy'n ganlyniad i'r Bil hwn drwy reoliadau. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod bod hyn y tu hwnt i gymhwysedd y Senedd. Ar sail y berthynas â darpariaethau eraill yn y Bil, mae Llywodraeth Cymru wedi honni bod angen cydsyniad y Senedd; fodd bynnag, ynddo'i hun, nid yw'r cymal penodol yn rhan o'r cylch gwaith datganoledig.

Cyflwynwyd memorandwm cydsyniad deddfwriaethol atodol Rhif 3 gerbron y Senedd ar 17 Tachwedd 2022. Roedd gwelliannau o'r fath yn cynnwys grym newydd i'r rheoleiddiwr osod safon ar faterion yn ymwneud â chymhwysedd ac ymddygiad staff, y gallai'r Ysgrifennydd Gwladol ei gwneud yn ofynnol i'r rheoleiddiwr ei gosod; a hefyd cyflwyno dyletswydd ar y rheoleiddiwr i lunio cynllun sy'n nodi'r disgrifiadau o ddarparwyr cofrestredig i fod yn destun archwiliadau rheolaidd. Mae'r mesurau hyn eto'n bodloni'r trothwy o gryfhau hawliau tenantiaid, ac felly, mae eto'n cryfhau'r ddadl dros roi cydsyniad. Mae Llywodraeth Cymru yn anghytuno, fodd bynnag, gyda Llywodraeth y DU ynghylch a oes angen cydsyniad ar gyfer pump o'r cymalau hyn.

Wrth gwrs, nid yw'r ystyriaethau cyfreithiol ynglŷn â lle yn union mae'r llinell wedi'i thynnu rhwng meysydd a gadwyd yn ôl a datganoledig bob amser yn ddu a gwyn. Mae mwy o ddatganoli dros y 25 mlynedd diwethaf yn naturiol wedi cynyddu rhywfaint o gymhlethdod. Fodd bynnag, o ystyried bod Llywodraeth Cymru yn argymell y dylid rhoi cydsyniad beth bynnag, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod ni'n cofio'r bobl y bwriedir i'r ddeddfwriaeth hon eu helpu, a thenantiaid agored i niwed mewn angen yw'r rheini. Er lles y bobl hyn, ni allwn gael sefyllfa lle mae anghytuno rhyng-lywodraethol yn cymryd blaenoriaeth dros weithredu'n ymarferol y fframwaith sydd ei angen ar y tenantiaid tai cymdeithasol hyn. Felly, byddwn yn cefnogi'r cynnig hwn. Diolch yn fawr iawn.