6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Deisebau, 'Y Troad Terfynol? P-06-1253 Gwahardd rasio milgwn yng Nghymru'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:22 pm ar 8 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru 4:22, 8 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch am y cyfraniad hwnnw. Yn amlwg, hoffwn adleisio'r pwynt a wnaeth Buffy yn gynharach, fod yna lawer iawn o berchnogion milgwn sy'n gofalu am eu cŵn. Nid wyf yn ceisio awgrymu mewn unrhyw ffordd fod hyn yn ddisgrifiad o bob perchennog milgwn. Diolch am y cyfraniad hwnnw. Ond rwy'n siŵr y byddech yn cytuno â mi fod unrhyw gi sy'n gorfod mynd drwy'r anafiadau erchyll hyn—mae hynny'n ormod a dyna pam mae angen inni gael newid go iawn, newid sylfaenol, a dyna pam rwyf i, o leiaf, yn meddwl y dylai fod gwaharddiad. Ond diolch am yr ymyriad hwnnw.

Felly, os dychwelwn at y syniad o gŵn bach sy'n cael eu hystyried fel gornifer, naill ai oherwydd gor-fridio neu danberfformio wrth hyfforddi, maent yn aml yn cael eu lladd; maent yn diflannu, a chânt eu galw'n wastraff, fel pe baent yn dameidiau o gig neu'n gydrannau diffygiol—yn sbwriel sy'n cael ei daflu.

Dylai chwaraeon fod yn adloniant; dylai ymwneud â thalent a dathlu ac egni a chyffro. Ni allaf ddeall o gwbl sut y gall unrhyw un edrych ar luniau o garcasau cŵn a meddwl mai chwaraeon yw hynny. Mae angen dileu'r creulondeb hwn, mae angen mynd at wraidd y mater, ac mae angen inni wahardd rasio milgwn yng Nghymru.

Fe ddywedaf air, os caf, Ddirprwy Lywydd, am stadiwm milgwn Valley ger Ystrad Mynach. Fel rydym eisoes wedi clywed, maent wedi cyflwyno dau gais cynllunio i ddatblygu eu safle: gwrthodwyd y cyntaf ym mis Tachwedd; gwrthodwyd yr ail fis diwethaf. Nawr, ni all penderfyniadau cynllunio fod yn seiliedig ar gwestiynau ynghylch creulondeb, wrth gwrs. Fel rwy'n ei ddeall, cawsant eu gwrthod oherwydd diffyg asesiadau o ganlyniadau llifogydd a phroblemau gyda'r datganiad trafnidiaeth—hynny yw, byddai'r safle'n newyddion drwg i'r gymuned o dan y cynlluniau hyn am resymau eraill, cwbl ar wahân i gwestiynau ynghylch creulondeb.

Rwy'n deall bod y risg o lifogydd wedi'i fychanu, ac wedi'i wadu hyd yn oed efallai, yn y cais cyntaf a gafodd ei gyflwyno. Byddai'r wybodaeth honno, pe bai wedi cael ei chynnwys, yn anghywir wrth gwrs, ac rwyf wedi siarad â thrigolion ger yr ardal honno a gafodd lifogydd yn 2020.

Ond mae yna bryder fod perchennog y trac wedi parhau gyda datblygu'r safle, gan weithio, mae'n debyg, ar gytiau cŵn, bocs dyfarnwyr, ac ymestyn gofod bwcis. Mae cwestiynau'n codi hefyd ynglŷn â pham y cynlluniwyd ar gyfer cymaint o gytiau cŵn—200—os mai'r bwriad yw cartrefu'r milgwn ar nosweithiau rasys yn unig, pan na fyddai mwy na 60 neu 70 milgwn yn rasio ar unrhyw noson benodol. Beth yn union mae'r perchnogion yn cynllunio ar ei gyfer?

Mae Cymru, fel y clywsom, yn eithriad gyda hyn, Ddirprwy Lywydd. Rydym yn un o 10 gwlad yn unig lle mae rasio milgwn wedi'i ganiatáu i barhau. Rwy'n credu bod angen inni gael gwared ar yr anghysondeb hwn sy'n ein nodweddu. Gadewch inni roi diwedd ar yr arfer o roi elw o flaen lles y creaduriaid gosgeiddig ac addfwyn hyn. Ac rwy'n derbyn eto y pwyntiau a wnaed mewn ymyriad a chan Joel yn ei gyfraniad. Wrth gwrs, bydd yna gymaint o bobl yn caru ac yn gofalu am eu milgwn, ond mae unrhyw gi sydd, oherwydd yr arfer hwn, yn cael eu geni i ddioddefaint, rwy'n credu bod hynny—. Mae'n warth, ac oherwydd hynny, rwy'n annog yr Aelodau'n gryf i roi arwydd gyda'r cynnig hwn ac i ddechrau proses y mae pawb ohonom—. Wel, bydd llawer ohonom, gobeithio, am weld diwedd ar rasio milgwn yng Nghymru.