Dwi'n mynd i ymateb, mewn gwirionedd, yn fy nghyfraniad, i araith huawdl Huw. Roedd Huw yn sôn, wrth gwrs, am yr angen i newid, a dwi'n cytuno'n llwyr efo'r hyn roedd o'n ei ddweud, ond roedd yr hyn roedd Huw yn ei ddweud yn dod o bersbectif ar sbectrwm trefol a dinesig. Mae'r byd yn wahanol iawn yng nghefn gwlad.

Fel y gŵyr pawb, cynllun ffordd osgoi Llanbedr oedd y cyntaf i glywed am ei ffawd. Mi ddaeth y newyddion fel sioc anferthol i bobl leol, a'r bobl yna yn flin. Yn wir, roedd yr awgrymiadau cyn y cyhoeddiad yn sôn y byddai'r cynllun yn mynd rhagddo. Roedd y trigolion a'r gymuned a chymunedau cyfagos wedi bod yn aros am dros 50 mlynedd am ddatblygiad a datrysiad i'w problemau, dim ond i gael eu siomi ar y munud olaf. Ac yn wir, roedd y Llywodraeth wedi buddsoddi miliynau o bunnoedd i mewn i baratoi Mochras ar gyfer datblygiad economaidd hefyd.

Felly, pam fod trigolion Llanbedr mor awyddus am ffordd osgoi? Wel, i'r rhai hynny ohonoch chi sydd ddim yn adnabod y gymuned yna, mi wnaf i baentio darlun i chi. Llanbedr, yn ddi-os, ydy un o bentrefi harddaf Cymru, ac mae'n cael ei rannu gan yr Afon Artro. Dim ond un ffordd sy'n mynd drwy Lanbedr, sef yr A496, y briffordd sy'n cysylltu y Bermo a Harlech, ac er mwyn croesi'r Artro yna mae'n rhaid mynd dros bont fach gul sydd yn dyddio nôl i oes Cromwell. Pan fo lori neu dractor neu hyd yn oed fan yn teithio drosti, yna mae'r pentref i gyd yn dod i stop, ac mae hyn yn digwydd yn rheolaidd. Canlyniad hyn ydy ciwiau hir am hydoedd wrth i gerbydau aros yn amyneddgar er mwyn croesi'r bont, gan ollwng allan eu nwy gwenwynig.

Mae yna sawl ambiwlans wedi methu â chyrraedd cleifion ar amser oherwydd hyn, ac wedi gorfod gofyn am ambiwlans awyr i gyrraedd. Mae yna fusnesau lleol wedi gadael neu yn ystyried gadael oherwydd yr amser drudfawr sy'n cael ei wastraffu yn dadlwytho stoc oherwydd eu bod nhw'n ciwio. Mae rhieni plant bach neu bobl â thrafferthion symudedd yn dewis gyrru rhai cannoedd o lathenni yn unig er mwyn mynd i'r ysgol feithrin neu'r siop, oherwydd bod y bont yn rhy beryglus i gerdded drosto. Ac afraid dweud fod y bont yn heneb gofrestredig gradd II ac nad oes posib gwneud dim byd iddo.

Dwi'n deall y rhesymeg y mae'r Dirprwy Weinidog yn ei ddweud dros beidio ag adeiladu mwy o ffyrdd—mi ddaru Huw sôn am hyn ynghynt—sef y ffaith ei bod hi'n golygu mwy o gerbydau yn mynd ar fwy o ffyrdd, a mwy o ffyrdd, a mwy o gerbydau, a'r cylch seithug yna. Mae hyn yn rhesymeg gwbl, gwbl wir, ond nid ym mhob achos, ac yn sicr nid yn achos Llanbedr. Yn wir, yn Llanbedr, mae gan bawb gar oherwydd y trafferthion yma. Yn wir, mae yna le i ddadlau, o gael y ffordd osgoi, y buasai hynny yn tynnu ceir a cherbydau oddi ar y ffordd fawr, gan alluogi'r rhieni hynny i gerdded i'r ysgol feithrin a galluogi pobl i fynd i'r digwyddiadau yn y neuadd bentref neu fynd i'r siop ger y bont.

Dywed y Dirprwy Weinidog bod angen modal shift, gan ddefnyddio mwy o drafnidiaeth gyhoeddus. Wel, wnaiff y Gweinidog ddim ffeindio cefnogwr mwy brwd na fi yn hynny o beth. Ond does yna ddim buddsoddiad wedi bod yn ein trafnidiaeth gyhoeddus ac, yn wir, fel y saif pethau, mae'n debygol y bydd y llwybrau bysiau sydd yn bodoli'n barod yn y cael eu torri oherwydd y diffyg buddsoddiad yma. Rwy'n cydnabod bod y cynlluniau gwreiddiol wedi bod yn edrych i baratoi ffordd osgoi oedd yn caniatáu cario cerbydau am hyd at 60 mya, ond mae'r cymunedau yno a'r awdurdod lleol, Cyngor Gwynedd, wedi edrych a lliniaru hyn a newid y cynlluniau er mwyn newid y cyflymder i 40 mya er mwyn lleihau allyriadau.

Mewn ymateb blaenorol, fe ddywedodd y Dirprwy Weinidog, yn eithaf dilornus wrthyf i, nad oes neb wedi dweud fod disgwyl i bobl oedrannus seiclo i bob man, ond y gwir ydy, os ydych chi'n darllen yr adroddiad adolygiad ffyrdd i Lanbedr, a gafodd ei gyhoeddi yn ôl yn 2021, mae'n dangos mai’r flaenoriaeth ar gyfer Llanbedr ydy active travel. Mewn cymuned ynysig fel Llanbedr, mae'n agos at amhosib i weithredu active travel er mwyn mynd i'r feddygfa neu er mwyn mynd i negesu. Ond, o gael ffordd osgoi, yna mi fyddai hynny yn galluogi pobl i gerdded a mynd i'r digwyddiadau cymunedol fel roeddwn i'n sôn ynghynt. Ac yn wir, yn ei dystiolaeth i'r pwyllgor amgylchedd yr wythnos diwethaf, fe ddywedodd y Dirprwy Weinidog: