Part of 4. Cwestiynau i Weinidog y Gymraeg ac Addysg – Senedd Cymru am 3:57 pm ar 14 Mawrth 2023.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Gweinidog, ers cael fy mhortffolio cysgodol dros addysg, rydw i wedi mynd ar daith o amgylch ysgolion ledled Cymru, ac yn ysgubol, y prif bryder y maen nhw’n ei godi gyda mi yw ADY, anghenion dysgu ychwanegol. Roedd angen diwygio ac nid oes neb yn anghytuno â hynny, ond mae pryderon sylweddol am wirionedd yr hyn sydd nawr yn digwydd mewn ysgolion ar lawr gwlad. Mae trosglwyddo'r rhai sydd eisoes wedi cael diagnosis neu wedi'i nodi i'r rhestr ADY newydd wedi bod yn gymharol syml, ond mae pawb, yn enwedig plant a phobl ifanc iau y mae angen eu nodi am y tro cyntaf, yn cymryd amser pryderus o hir i gael eu nodi neu i gael diagnosis, ac mae'r amser aros i'r plant hyn gael y gefnogaeth honno y mae dirfawr ei hangen arnyn nhw yn anhygoel o hir ac yn hynod bryderus i rieni, athrawon ac, wrth gwrs, penaethiaid.
Mae hyn nid yn unig yn effeithio'n niweidiol ar y plentyn neu'r person ifanc dan sylw, gan na allan nhw gael y gefnogaeth neu'r gefnogaeth unigol hanfodol honno sydd ei hangen arnyn nhw, ond mae'n cyfateb iddyn nhw'n colli addysg y mae ei hangen arnyn nhw ac yn ei haeddu. Bydd hefyd yn golygu bod yn rhaid i athro mewn dosbarth ganolbwyntio ar anghenion y plentyn hwnnw sy'n ei chael hi'n anodd, a fydd, wrth gwrs, yn cael effaith niweidiol ar weddill y dosbarth gan y bydd eu hamser dysgu yn cael ei gwtogi. Nid yw hyn ond yn broblem—mae'n broblem enfawr, Gweinidog, ac yn amrywio'n fawr rhwng y 22 awdurdod lleol. Rydych chi'n methu plant ledled Cymru ar hyn o bryd a ni all hyn barhau. Mae penaethiaid yr ysgolion hyn yn gweiddi ar y Llywodraeth Cymru hon am ateb cenedlaethol i hyn. Felly, beth ydych chi'n ei wneud fel Llywodraeth i ddatrys y broblem hon ar frys ac i sicrhau nad oes unrhyw blentyn yn colli'r addysg y maen nhw'n ei haeddu?