9. Dadl: Ail Gyllideb Atodol 2022-23

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:43 pm ar 14 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 5:43, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch. Rwy'n ddiolchgar i gyd-Aelodau am eu cyfraniadau yn y ddadl heddiw. Wrth gwrs, mae'r ail gyllideb atodol yn rhan bwysig o'n proses gyllidebol. Bydd ei chymeradwyo yn awdurdodi cynlluniau gwariant diwygiedig Llywodraeth Cymru a'r cyrff hynny a ariennir yn uniongyrchol o gronfa gyfunol Cymru, ac, wrth gwrs, mae'n gosod y terfynau y cymharir ein safle alldro terfynol yn eu herbyn.

Rwy'n ddiolchgar iawn i'r Pwyllgor Cyllid ac i gyd-Aelodau am eu cefnogaeth barhaus i ymdrechion Llywodraeth Cymru i fagu mwy o hyblygrwydd cyllidol, ac mae'r trafodaethau hynny'n parhau gyda Llywodraeth y DU ar hyn o bryd. Fe gawson ni gam bach ymlaen, rwy'n credu, o ran diwedd y flwyddyn ariannol yma, ond yn sicr dydyn ni ddim yn agos at ble mae angen i ni fod.

Er mwyn mynd i'r afael â phwynt penodol Mike Hedges am fater 2020-21, dim ond i gadarnhau eto i gyd-Aelodau—rwy'n gwybod fy mod wedi dosbarthu llythyr at gyd-Aelodau ar y pwynt hwn o'r blaen—inni, fel Llywodraeth ddatganoledig, weithredu o fewn rheolaethau cyllidebol DEL a osodwyd gan Drysorlys Ei Fawrhydi, a dylem fod wedi cael lefel resymol o hyblygrwydd mewn perthynas â'r refeniw unigol a'r rheolaethau cyfalaf. Cafwyd trafodaethau niferus gyda Phrif Ysgrifennydd y Trysorlys ar y pryd, yn gofyn iddynt ganiatáu'r hyblygrwydd ychwanegol hwnnw, gan gofio, wrth gwrs, fod 2020-21 yn flwyddyn eithriadol o ran bod yna bandemig a'r cynnydd eithaf sylweddol i gyllideb Llywodraeth Cymru o ganlyniad i hynny.

Mae'n werth hefyd, rwy'n credu, rhoi ar y cofnod unwaith eto bod cyfanswm y tanwariant yn 2020-21 gan holl adrannau Llywodraeth y DU yn £25 biliwn, ac mae hynny'n cynrychioli bron i 6 y cant o gyfanswm y ddarpariaeth a wnaed ar gael i'r adrannau hynny yn y flwyddyn honno. Dychwelwyd yr holl danwariant gan adrannau'r DU i Drysorlys Ei Fawrhydi, ac roedd gan yr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn unig danwariant o dros 9 y cant, gan ddychwelyd £18.6 biliwn i'r Trysorlys. Byddai ein cyfran Barnett o hynny wedi bod tua £1 biliwn i Gymru, felly mewn cyferbyniad, nid yw ein tanwariant yn ddim ond 1 y cant o'r adnoddau sydd ar gael, ac fel y dywedais i, roedd ymhell o fewn ein terfyn gwariant adrannol cyffredinol beth bynnag. Ac rwy'n credu mewn gwirionedd bod hynny ond yn dangos pwysigrwydd y trafodaethau hynny sy'n digwydd ynghylch hyblygrwydd cyllidol, a phwysigrwydd y Senedd hon yn siarad ag un llais yn hynny o beth.

Rwy'n deall y pwyntiau a wnaed gan gyd-Aelodau am bwysigrwydd sicrwydd i bartneriaid. Mae hynny wastad yn rhywbeth rydym ni'n bwriadu gwneud ein gorau glas yn ei gylch, felly rydym ni wedi gwneud hynny drwy ein proses adolygu gwariant tair blynedd, sydd, yn fy marn i, wedi rhoi'r graddau hynny o sicrwydd am flynyddoedd y dyfodol.

Un o argymhellion y Pwyllgor Cyllid y bydd yn rhaid i mi roi mwy o ystyriaeth iddo yw'r un am roi diweddariadau amlach ar lefelau'r cyllid o fewn cronfeydd wrth gefn, oherwydd, wrth gwrs, mae hynny'n newid drwy'r amser, bron yn ôl natur hynny, o ran tanwario sy'n dod i'r amlwg ar draws adrannau, ac erbyn i'r wybodaeth gael ei chyhoeddi, byddai'n hen. Felly, credaf y bydd yn rhaid i ni roi rhywfaint o feddwl pellach i hynny. Ond dim ond i sicrhau cyd-Aelodau fod rheolaeth dynn iawn ar hyn. Mae gen i gyfarfodydd gyda'r cyfarwyddwr cyllid a gyda swyddogion yn fisol, ac rydyn ni'n cael adroddiadau o bob adran o'r Llywodraeth. Felly, rydym yn gallu cadw golwg fanwl iawn ar y ffigyrau hynny, ond dydw i ddim yn siŵr pa mor ddefnyddiol fyddai ei gyhoeddi, gan gofio mai gwybodaeth ydyw sydd angen ei gweld yn gyson iawn.

O ran y sylw ynghylch y cyllid ychwanegol i iechyd, wrth gwrs, mae hyn mewn perthynas â'r costau ynni eithriadol sy'n cynyddu yn 2022-23, a'r mesurau COVID-19 sy'n parhau yn y flwyddyn ariannol hon o ran y prif grŵp gwariant iechyd a gwasanaethau cymdeithasol. Mae hynny'n gyfraniad pwysig rydym ni'n ei wneud i dalu'r costau hynny. Felly, fydda i'n sicr ddim yn cymryd unrhyw wersi gan y Ceidwadwyr ar sut yr awn ni ati i gefnogi ein staff diwyd yn y GIG. Byddwch chi'n gweld yr ymdrechion eithaf eithafol yr ydym ni wedi eu gwneud i geisio canfod cyllid i ddod i drefniant gyda'n gweithwyr iechyd i sicrhau eu bod yn cael eu talu'n briodol. Ac mae'r trafodaethau hynny, rwy'n gwybod, yn diffygio dros y ffin, ac wrth gwrs, fe welwch chi o'r hyn rydym ni'n pleidleisio arno heddiw ein bod ni wedi defnyddio'r holl gyllid a allom ni yn y flwyddyn ariannol hon i dalu costau hynny. A chredaf fod hynny'n gam mawr a phwysig iawn, ond mae'n dangos pa mor bell rydym ni'n fodlon mynd i gefnogi ein GIG a'n gweithwyr addysg ni yma yng Nghymru.

O ran Wcráin, rwy'n credu, unwaith eto, y crybwyllwyd pwyntiau pwysig o ran ceisio sicrhau bod Llywodraeth y DU yn darparu'r cyllid sydd ei angen i gefnogi pobl sy'n dod o Wcráin. Dydyn nhw ddim wedi rhoi unrhyw arwydd y bydd yna gyllid i bobl yn eu hail a'u trydedd flwyddyn, o ran y gefnogaeth a gynigir iddyn nhw. Mae yna lawer o agweddau gyda'r gefnogaeth sydd eisoes yn cael ei gynnig, sydd yn syml ddim yn ddigonol—er enghraifft, trin y cynllun teuluol yn wahanol i gynllun Cartrefi i Wcráin o ran cefnogaeth Llywodraeth y DU yn hynny o beth hefyd.

Felly, mae Llywodraeth Cymru, fel y gwelwch chi o'r gyllideb rydym ni'n pleidleisio arni heddiw, yn rhoi cymorth llawer iawn mwy na'r cyllid rydyn ni wedi'i dderbyn gan Lywodraeth y DU, oherwydd roedden ni'n gwybod mai dyma'r peth iawn i'w wneud i ddarparu'r gefnogaeth gynhwysfawr gychwynnol honno, a oedd yn fwy hael na'r hyn oedd ar gael dros y ffin. Ond mae wedi bod yn bwysig iawn o ran sicrhau bod pobl o Wcráin yn gallu osgoi peryglon digartrefedd, ac eto, bu hynny'n rhywbeth, rwy'n credu, sydd wedi cael ei wrthgyferbynnu'n llwyr gyda'r profiad dros y ffin hefyd.

Felly, dim ond i ddod i gloi, rydym ni wedi gorfod gwneud penderfyniadau anodd eleni i sicrhau bod yr arian sydd ar gael i ni yn cael ei gyfeirio at ble mae ei hangen fwyaf, ac rydym ni, wrth gwrs, wedi ymrwymo i gefnogi ein gwasanaethau cyhoeddus, i ddarparu adnoddau ar gyfer yr ymateb dyngarol i'r rhyfel yn Wcráin a chyflawni blaenoriaethau Llywodraeth Cymru. Diolch.