4. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol: Diweddariad ar y Gronfa Integreiddio Rhanbarthol ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:26 pm ar 21 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 3:26, 21 Mawrth 2023

A gaf innau ategu sylwadau'r Dirprwy Weinidog o ran ein diolch i'r gweithlu iechyd a gofal am eu gwaith diflino nhw? Diolch am y datganiad heddiw. Mae yna egwyddorion pwysig iawn yma y gallwn ni i gyd eu cefnogi, gobeithio—pwysigrwydd cefnogi pobl i fyw yn annibynnol yn eu cymunedau, a'r angen i drawsnewid gwasanaethau go iawn er mwyn caniatáu i hynny ddigwydd. Mae'r gronfa yma, wrth gwrs, yn cymryd lle yr integrated care fund, oedd wedyn yn olynydd i'r intermediate care fund, os dwi'n hollol iawn, oedd yn destun cytundeb flynyddoedd yn ôl rhwng Plaid Cymru a'r Llywodraeth. Felly, mae yna egwyddorion sydd yn parhau yma ac yn cael eu datblygu.

Y cwestiwn ydy i ba raddau ydyn ni'n gweld y math o drawsnewid sydd ei angen. A bod yn deg, mae hi yn eithaf cynnar o hyd. Mae'r Gweinidog wedi disgrifio hwn fel cyfnod o symud i mewn i drefn newydd o weithredu, ond mae amser yn brin, wrth gwrs. Mae angen i ni fod yn gweld ôl y trawsnewid yna. Efo'r chwe model o ofal integreiddiol, er enghraifft, mi fuaswn i yn ddiolchgar pe bai'r Gweinidog yn gallu rhoi diweddariad i ni ar y math o broffil gwario mae hi yn ei ragweld o ran delifro ar yr egwyddorion yna. Sut mae arian refeniw, arian cyfalaf prin yn mynd i gael ei wario ar ddelifro'r chwe model newydd sydd dal wrthi yn cael eu datblygu? 

O ran yr ail gwestiwn sydd gen i, dwi'n ymddiheuro dim am droi unwaith eto at yr angen am chwyldro mewn agweddau tuag at weithio yn ataliol i'n gwneud ni'n genedl fwy iach, helpu pobl i baratoi dros yr hirdymor i allu byw yn annibynnol o fewn eu cymunedau. Mi wnaeth Plaid Cymru gyhoeddi pum pwynt gweithredu ar gyfer iechyd a gofal yn ddiweddar, a'r elfen ataliol honno yn un o'r pum pwynt yna. Wrth lansio'r gronfa yma y llynedd, mi ddywedodd y Gweinidog bod atebion ataliol cymunedol eisoes yn cael eu datblygu. All y Gweinidog felly roi diweddariad i ni ar sut mae'r gronfa yma yn cael ei defnyddio i ddatblygu'r elfen ataliol hollbwysig yna? Achos oni bai ein bod ni'n gallu mynd i'r afael â'r ataliol, fyddwn ni ddim yn gallu datrys y pwysau sydd ar y gwasanaethau iechyd a gofal yn y pen draw. Tueddu i droi rownd a rownd mewn cylchoedd mae rhywun mewn sefyllfa debyg i hynny.