Fel eraill yn y ddadl y prynhawn yma, hoffwn dalu fy nheyrnged fy hun i Syr Wyn Williams ar adeg ei ymddeoliad. Roedd yn braf gallu cael y sgwrs ag ef yr wythnos diwethaf yn y pwyllgor. Rwy'n credu weithiau ei fod yn dangos y grym o fod yn bresennol gyda rhywun yn yr un ystafell, oherwydd rydym ni wedi cael sgyrsiau ar wahanol achlysuron gyda Syr Wyn sydd wedi bod ar y sgrin erioed, sgyrsiau rhithwir, ond yr wythnos diwethaf fe wnaethom ni lwyddo i gael y sgwrs wyneb yn wyneb honno, ac roedd yn ddefnyddiol iawn, yn enwedig gan ei fod yn wrandawiad ymadawol mewn sawl ffordd, lle'r oeddem ni'n gwrando ar ei fyfyrdodau ar ei gyfnod fel llywydd Tribiwnlysoedd Cymru, a lle'r oeddem ni'n gallu cael sgwrs gyda Syr Wyn, yn hytrach na gwrandawiad syml. Mae'n sicr yn rhywbeth yr oeddwn i'n teimlo oedd yn werthfawr iawn. Rwy'n siŵr bod aelodau eraill o'r pwyllgor a oedd yno o'r farn ei fod yn werthfawr hefyd. Mae'n bwysig, rwy'n credu, ein bod ni'n gallu cael y sgyrsiau hyn wrth i ni symud ymlaen i ddiwygio'r system.

Cefais fy nghalonogi'n fawr gan ymateb y Cwnsler Cyffredinol i'm hymyriad cynharach yn ei araith. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n edrych i weld sut y gallwn ni sicrhau annibyniaeth tribiwnlysoedd—annibyniaeth briodol ar y Llywodraeth ac ar y lle hwn—a sicrhau ein bod ni'n cael sgwrs ynghylch sut rydym ni eisiau bwrw ymlaen â'r materion hyn. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r pwynt sydd newydd gael ei wneud gan Rhys ab Owen am yr angen am dribiwnlys apêl, i broses apelio gael ei rhoi ar waith, a fydd hefyd rwy'n credu yn cryfhau gwaith y tribiwnlysoedd.

Pan oeddwn i'n darllen adroddiad Syr Wyn, mae'n rhaid i mi gyfaddef i'm llygaid gael eu denu'n syth at y bennod olaf, lle mae'n dweud ei fod eisiau gwneud ambell i fyfyrdod. Rwy'n cytuno'n fawr â'r hyn a ddywedodd, gan ddiolch i bobl a oedd yn ymddeol. Fel Gweinidog addysg, rwy'n cofio gwaith Rhiannon Walker, ac rwy'n credu ei bod hi'n bwysig i ni gofnodi yma heddiw ddiolch iddi hi am ei gwaith yn ei hymddeoliad.

Mae'n bwysig hefyd edrych ar beth yw'r profiad yng Nghymru a sut mae modd rhoi'r profiad hwnnw ar waith ar gyfer y dyfodol. Cefais fy nharo'n fawr gan yr hyn a ddywedodd am effaith COVID a'r ffordd y mae hynny wedi herio ffyrdd o weithio, ac rwy'n credu o ran darparu cyfiawnder, mae'n bwysig ein bod ni'n edrych eto ar y cwestiynau y mae COVID wedi'u codi o ran ein rhagdybiaethau ynghylch sut y mae'r pethau hyn i fod i weithredu. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n edrych ar waith y tribiwnlysoedd o safbwynt yr unigolyn y maen nhw'n ei wasanaethu ac nid o safbwynt pobl sy'n gweinyddu neu'n rhedeg y tribiwnlysoedd. Rwy'n credu bod gan Syr Wyn nifer o bwyntiau diddorol iawn i'w gwneud ynglŷn â sut yr oedd effaith COVID wedi effeithio ac efallai cryfhau llais pobl sy'n dod i dribiwnlys.

Mae'n bwysig hefyd ein bod ni'n edrych eto ar rai o'r strwythurau. Rwy'n cytuno â'r hyn a ddywedwyd y prynhawn yma am ddatganoli cyfiawnder. Yn sicr, rydym ni'n clywed rhai areithiau o'm hochr chwith yn y Siambr hon—o'm hochr dde yn wleidyddol—yn dadlau yn erbyn datganoli cyfiawnder, fel pe baem ni'n ceisio gyrru rhyw fath o hollt rhwng gwledydd y Deyrnas Unedig, ein bod ni eisiau gwahanu, mewn rhai ffyrdd y—[Torri ar draws.] Dylech chi wrando ar yr hyn yr wyf i ar fin ei ddweud; byddech chi'n dysgu rhywbeth. O ran mynd i'r afael â sut rydym ni'n gweithio gyda'n gilydd, yr hyn a ddywedodd Syr Wyn—[Torri ar draws.] Dydych chi ddim wedi darllen yr adroddiad. Yr hyn a ddywedodd yn y pwyllgor oedd bod y ffordd y mae'r tribiwnlysoedd yn gweithio gyda'i gilydd ac yn dysgu oddi wrth ei gilydd yng Nghymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn bwysig. Mae'n bwysig ein bod ni'n gweithio gyda'n gilydd. Mae'n bwysig ein bod ni'n dysgu oddi wrth ein gilydd. Ond allwn ni ddim ond gweithio gyda'n gilydd a dysgu oddi wrth ein gilydd os yw'r rhyddid gennym ni i wneud penderfyniadau yn rhydd o'n gilydd hefyd. Dyna'r pwynt yr oedd rhywun sydd â llawer mwy o brofiad o'r materion hyn yn ei ddweud wrthym ni. Byddwn yn awgrymu y dylai'r Aelodau wrando ar y llais profiadol hwnnw.

Wrth groesawu Syr Gary Hickinbottom i'r swydd yn ystod yr wythnosau nesaf, nodaf ei fod yn etifeddu system sydd wedi bod mewn cyflwr da iawn, sydd wedi cael ei chynnal o ganlyniad i waith y llywydd sy'n ymddeol. Ond mae hefyd, wrth gwrs, yn etifeddu rhestr aruthrol o heriau. Mae'r diwygiad y siaradodd y Cwnsler Cyffredinol amdano yn bwysig. Siaradodd Syr Wyn hefyd am leoliad a strwythurau'r farnwriaeth a'r ffordd y mae aelodau barnwrol y tribiwnlys yn gallu cydweithio. Rwy'n credu ei fod wedi gwneud rhai pwyntiau da iawn i'r pwyllgor, a byddwn yn annog y Cwnsler Cyffredinol i ddarllen y trawsgrifiad o'r pwyllgor hwnnw er mwyn adnewyddu ei safbwyntiau ei hun ar y materion hyn. i gloi, Llywydd, mae'n amhosibl edrych ar y materion hyn a thrafod yr adroddiad hwn heb drosolwg o strwythurau llywodraethu. Mae'n amhosibl dod o hyd i unrhyw aelod uwch o'r farnwriaeth sy'n credu bod y strwythur presennol o lywodraethu cyfiawnder o unrhyw les o gwbl i Gymru a'i phobl. Gorau po gyntaf y caiff ei ddiwygio o'r brig i'r gwaelod, a gorau po gyntaf y bydd y materion hyn yn cael eu datganoli i'r wlad hon, y gorau y bydd hi i bob un ohonom ni.