Mae gen i farn weddol gadarn yn fy meddwl fy hun o ran pwysigrwydd adran anweinidogol. Mae hefyd wedyn yn arwain, wrth gwrs, at yr angen i greu, maes o law, adran gyfiawnder benodol yma a gweinidogaeth gyfiawnder, ac ati. Mae'n debyg mai materion ar gyfer y Senedd nesaf yw'r rheini. Dim ond meddwl ydw i ei fod yn gynamserol ar hyn o bryd, ar gefn yr adroddiad hwn, gyda llywydd newydd tribiwnlysoedd ar fin dechrau, cyn y Papur Gwyn, cyn i ni gyflwyno deddfwriaeth mewn gwirionedd, i ddweud, 'Dyma'r model rydyn ni'n mynd i'w gael'. Credaf pe bai'r gwelliant yn y bôn wedi cadarnhau pwysigrwydd yr annibyniaeth, credaf y byddai undod llwyr. Felly, nid anghytuno â chi ydw i o reidrwydd, ac rwy'n falch eich bod wedi cyflwyno gwelliant mewn gwirionedd oherwydd ei fod wedi agor y ddadl honno. Nid wyf i'n annog cefnogaeth iddo oherwydd rwy'n credu ei fod yn gynamserol am y rheswm penodol hwnnw.

Ar rai o'r materion eraill a godwyd, cododd Huw gryn nifer o faterion yn ymwneud â'r Papur Gwyn ac ymdrin â phob opsiwn. Bydd, bydd yn ymdrin â phob opsiwn, yn union hynny. Yn y bôn, mae'n rhaid iddo ystyried y rheiny, i ddadansoddi'r rheiny, ac yna mater i'r Llywodraeth fydd cyflwyno deddfwriaeth yn y pen draw, ac yna i'r Senedd ystyried hynny ac i drafod yr opsiynau hynny a'r model cywir ar gyfer hynny.

Rydych yn hollol gywir o ran y tribiwnlysoedd, a'r pwyntiau eraill a wnaeth Rhys, ac eraill, o ran y lleoliad. Rwy'n mynd i weld safle'r tribiwnlys sydd gennym yng Nghasnewydd yn Oak House. Er hynny, rwy'n credu o bosibl gan edrych ymlaen at ddatganoli meysydd cyfiawnder eraill hefyd, efallai y bydd angen i ni edrych yn ehangach o ran lleoliad gwasanaeth llys a gwasanaeth tribiwnlys i Gymru y tu allan i adeiladau'r Llywodraeth, yn enwedig yn sgil y sylwadau rydw i wedi'u gwneud yn y gorffennol am sefyllfa a chyflwr y ganolfan cyfiawnder sifil, ac ati. Dim ond pethau rwy'n cyffwrdd â nhw i'w harchwilio yw'r rheiny, ond rwy'n credu efallai fod opsiynau'n bodoli.

O ran materion a gododd Jenny Rathbone o ran y Tribiwnlys Iechyd Meddwl, wrth gwrs, mae'n arwyddocaol iawn o ran niferoedd. Mae'n rhaid i'n system tribiwnlys ymdrin â'r galw sydd yno. Fe welwch chi, er y buont yn wrandawiadau ar-lein yn bennaf, bod llawer o ddewis wedi'i roi i alluogi unigolion i ddewis pa fodel yr hoffen nhw. O ran y ddau aelod cyflogedig, mae'r rhain yn swyddi barnwrol pwysig a sylweddol. Maen nhw'n swyddi barnwrol chwe ffigur. Rwy'n credu ei bod hi'n ddigon posib bod y mater yn un o eglurder ynghylch beth yn union yw'r swydd, beth yw cartref y barnwyr i bob pwrpas, ac mae'n debyg yr agwedd o hysbysebu hynny. Rwy'n hyderus y bydd hynny'n cael ei ddatrys, ond mae'n adlewyrchu pwysigrwydd yn enwedig sefyllfa'r tribiwnlys iechyd meddwl.

O ran y Gymraeg, rwy'n ymwybodol iawn o hynny. Rwy'n credu mai mater mawr yn hyn o beth yw datblygu hyder pobl i gymryd rhan mewn gwirionedd yn y system llysoedd, yn y system tribiwnlys. Mewn sawl ffordd, maent yn fodel delfrydol ar gyfer defnyddio'r Gymraeg o fewn hynny, oherwydd bod ganddynt lai o ffurfioldeb penodol. Ond mae'n bwysig bod hynny'n cael ei annog a'i gefnogi. Mi grybwyllais hynny pan gwrddais i â Syr Wyn Williams sef bod yna fater pwysig yna. Mae'n hyderus, mewn gwirionedd, bod ganddyn nhw'r cadeiryddion a'r gallu i ddarparu ar gyfer hynny mewn gwirionedd. Yr hyn sy'n bwysig yw'r anogaeth a'r gefnogaeth i gynnal rhai o'r tribiwnlysoedd hynny drwy gyfrwng y Gymraeg.

Llywydd, rydych chi wedi bod yn hael iawn gyda mi; mae'n siŵr gen i fy mod i wedi mynd ymlaen am lawer rhy hir ar rai o'r agweddau hyn. Y cwestiwn pwysig, wrth gwrs, sydd wedi ei godi, yw o ran amserlen, ac ati. Mater i'r Prif Weinidog yw gwneud datganiad, rwy'n credu ym mis Gorffennaf, o ran y rhaglen ddeddfwriaethol. Ond rwy'n credu bod Llywodraeth Cymru yn glir bod angen y diwygio yng nghyfnod y Senedd hon. Bydd deddfwriaeth yn cael ei chyflwyno. Bydd, mae'n siŵr, gyhoeddiadau maes o law. Wrth gwrs, gall y Papur Gwyn barhau beth bynnag, ac rwy'n siŵr y bydd rhagor o fanylion yn y dyfodol agos iawn.

Un peth yn unig i gloi, sef, wrth gwrs, y cyfeiriad at gomisiwn Thomas ar ddatganoli cyfiawnder, ac ati. Yn amlwg, rydyn ni mewn amgylchedd sy'n newid. Mae'r holl ymagwedd, rwy'n credu, at gyfiawnder, sicrhau cyfiawnder a sicrhau cyfiawnder yn well wrth wraidd hynny. Mae'r sefyllfa sydd gennym ni gyda thribiwnlysoedd yn rhoi'r cyfle i greu'r strwythur embryonig hwnnw, mewn gwirionedd, gyda chyfres o dribiwnlysoedd, rhan o'r system farnwrol weinyddol sydd wedi dod atom pan oedd angen hynny. Yr hyn yr ydym yn ei wneud yw creu nid yn unig system farnwrol a fydd o'r rhagoriaeth uchaf, ond bydd hynny hefyd yn creu, fel y dywedoch chi, y strwythur apeliadol cyntaf erioed yn hanes Cymru. Diolch, Llywydd.