Ac rwy'n ymuno, ar y cychwyn, â'r Cwnsler Cyffredinol ac eraill i dalu teyrnged i gyfraniad Syr Wyn, llywydd Tribiwnlysoedd Cymru dros y chwe blynedd diwethaf. Ac yn wir, fel y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi ei ddweud, daeth i'n pwyllgor ni ddim ond wythnos i ddydd Llun diwethaf—ie, wythnos yn ôl, y dydd Llun sydd newydd fynd heibio—ac fe wnaethom ni drafod ag ef mewn cryn fanylder rhai o'r materion allweddol sy'n codi o'i adroddiad. Ac rwy'n cytuno â sylwadau'r Cwnsler Cyffredinol yno: un o'r pethau sy'n eithaf nodedig yn yr adroddiad hwn a'i waith blaenorol yw'r annibyniaeth y mae wedi ei rhoi i'r swydd. A hefyd mae'n rhaid i mi ddweud y byddem ni ar y pwyllgor yn talu teyrnged i'r rhai sy'n cymryd rhan yng ngwaith y tribiwnlysoedd yng Nghymru hefyd. Mae ei gyfnod yn y swydd yn dod i ben y mis hwn ac rydym ni, yn wir, yn dymuno'n dda iawn iddo, ac yn diolch iddo am ei ymgysylltiad â'r pwyllgor. 

Cawsom drafodaeth gyda Syr Wyn ar gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer diwygiadau i dribiwnlysoedd Cymru. Dywedodd wrthym, yn ei ffordd arferol, mewn ffordd ddeallus a chynnil iawn hefyd—pwysleisiodd i ni, yn ei farn ef, fanteision adran anweinidogol i weinyddu'r tribiwnlysoedd, pwynt a godwyd gan Mark ac eraill, ac Alun funud yn ôl, y pwysigrwydd bod uned Tribiwnlysoedd Cymru yn annibynnol ar Lywodraeth Cymru a manteision creu tribiwnlys apêl i Gymru i'r bobl hynny sy'n ceisio cael mynediad at gyfiawnder.

Nawr, rwy'n credu i mi glywed y Gweinidog yn cadarnhau—rwy'n credu—y byddai'r opsiynau hyn yno yn rhan o'r ymgynghoriad, ond tybed a allai gadarnhau y bydd y Papur Gwyn a'r ymgynghoriad yn ymdrin mewn gwirionedd ag awgrymiadau Syr Wyn, os yw'r Cwnsler Cyffredinol yn dweud nad yw'n eu cadarnhau nac yn eu diystyru ar hyn o bryd, ond yn derbyn y ddadl dros annibyniaeth. Rwy'n credu bod Syr Wyn yn eithaf cynnil yn yr hyn a ddywedodd. Er iddo gefnogi'n llwyr y farn ei fod yn gweld mantais cael adran anweinidogol ar gyfer annibyniaeth ychwanegol, fe wnaeth gydnabod bod ffyrdd eraill y gallech chi ei wneud hefyd. Felly, rwy'n credu y byddem ni'n chwilio am y sicrwydd bod yr holl opsiynau hynny yn mynd i fod yn yr ymgynghoriad. Nodaf, Cwnsler Cyffredinol, eich bod wedi dweud, o ran yr egwyddorion, egwyddorion canllaw Llywodraeth Cymru ar hyn, bod annibyniaeth farnwrol yn gwbl hanfodol.

Byddwn yn ddiolchgar, hefyd, o glywed eich disgwyliadau, Cwnsler Cyffredinol, ynghylch pryd y mae'r ddeddfwriaeth i ddiwygio tribiwnlysoedd Cymru yn debygol o gael ei chyflwyno, a tybed a allwch chi ymrwymo i'w chyflwyno yn y Senedd hon. Os ydym ni'n cydnabod ei bod hi'n bwysig gwella mynediad pobl at gyfiawnder, a fyddwn ni'n ei weld yn gynt yn hytrach nag yn hwyrach?

Yn ystod ein sesiwn, clywsom hefyd asesiad Syr Wyn ynglŷn â pham roedd rhai o dribiwnlysoedd Cymru wedi derbyn cynnydd sylweddol i nifer y ceisiadau yn ddiweddar, tra bod eraill wedi gweld gostyngiad sylweddol. Er na rannodd â ni ei obaith nad oedd y gostyngiadau hyn yn awgrymu efallai nad yw pobl yn gallu cael mynediad at gyfiawnder—gallai fod rhesymau eraill—edrychwn ymlaen at glywed gan olynydd Syr Wyn ynghylch pa un a oes unrhyw berygl i'r ffigurau hyn droi'n duedd, a pha gamau fydd yn cael eu cymryd mewn ymateb wedyn.

Dywedodd Syr Wyn wrthym hefyd am rai o'r heriau a wynebir yn penodi aelodau o dribiwnlysoedd Cymru, a rhannodd ei farn gref iawn y gallai canolfan tribiwnlysoedd, wedi'i lleoli yng Nghymru, a llai ddod â'r bobl hyn at ei gilydd a rhoi'r màs critigol hwnnw, fod o gymorth mawr i helpu i oresgyn rhai o'r heriau hyn. Felly, byddwn yn croesawu safbwyntiau'r Cwnsler Cyffredinol ar hynny.