Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n croesawu'r ddadl heddiw ar fesuryddion rhagdalu. Mae'r ffordd y mae defnyddwyr, yn aml y rhai tlotaf yn ein cymunedau, wedi cael eu trin yn sgandal genedlaethol. Mae Jack Sargeant wedi bod ar flaen y gad yn yr ymgyrch i ddatgelu'r sgandal hon, ac mae Llywodraeth Cymru nid yn unig yn croesawu ond yn cefnogi'r cynnig hwn heddiw. Diolch i'r holl Aelodau sydd wedi siarad ac sydd wedi cyfrannu heddiw. Mae'n dda gweld y Senedd i gyd—rydych chi wedi ein huno ni i gyd yn ein cefnogaeth i'ch cynnig gydag areithiau mor bwerus.

Mae'r argyfwng costau byw yn cael effaith andwyol ar ein holl safonau byw, ond mae'n cael effaith fwy dinistriol ar yr aelwydydd lleiaf abl i dalu. Ac eto mae'r farchnad cyflenwi ynni, sy'n darparu gwasanaeth hanfodol, yn gweithredu yn y fath fodd fel bod aelwydydd agored i niwed, sydd eisoes yn ei chael hi'n anodd talu eu biliau, yn wynebu'r bygythiad o gael mesuryddion rhagdalu wedi'u gorfodi arnynt. Yn 2022, roedd tua 200,000 o aelwydydd yng Nghymru yn dibynnu ar fesuryddion rhagdalu ar gyfer eu prif gyflenwad nwy a thrydan, ac mae hyn yn 15 y cant o'r holl aelwydydd. Mae 24 y cant o denantiaid yn y sector rhentu preifat yn defnyddio mesuryddion rhagdalu, ac mae bron i hanner tenantiaid tai cymdeithasol yn dibynnu ar fesuryddion rhagdalu. Ddirprwy Lywydd, cawsom oll ein brawychu, onid chawsom, a'n harswydo wrth weld aelwydydd, gan gynnwys y rhai sy'n amlwg yn agored i niwed, yn cael eu trosglwyddo i fesuryddion rhagdalu yn erbyn eu hewyllys. 

Gyda sylwadau Jack Sargeant ac ymgyrchwyr eraill, mae'n destun pryder pellach mai newyddiadurwr a dynnodd sylw at y mater, fel y dywedodd Jack, er mai'r rheoleiddiwr, Ofgem, sy'n gyfrifol am reoleiddio i atal hyn rhag digwydd. Mae'n amlwg nad yw'r rheolau presennol, a sut y cânt eu gorfodi, yn gweithio. Cafodd hyn ei adlewyrchu mewn cyfraniadau y prynhawn yma. Nid ydynt yn amddiffyn y rhai mwyaf bregus mewn cymdeithas. Rwy'n cyfarfod ag Ofgem ddydd Llun, a byddaf yn adrodd yn ôl yn llawn ar y cyfraniadau a wneir mewn perthynas â'r cynnig hwn heddiw. Rwyf wedi bod yn gyson glir: mae'n hanfodol fod deiliaid aelwydydd sydd wedi cael eu gorfodi i ddefnyddio mesuryddion rhagdalu—naill ai drwy'r broses warant gwbl ddiffygiol, neu oherwydd eu bod wedi cael eu hannog i wneud hynny, heb ddeall y dewisiadau amgen sydd ar gael iddynt efallai—yn cael cynnig dychwelyd at eu mesurydd blaenorol heb unrhyw gost. Rwy'n credu bod cefnogaeth i'r alwad honno y prynhawn yma hefyd.

O ganlyniad i'r sgandal hon, ataliwyd yr arfer o osod mesuryddion rhagdalu, ond dim ond dros dro. Cafodd ei atal ac fe wnaethom groesawu hynny, ond dros dro yn unig ydoedd. Rwyf wedi gwneud y pwynt yn rheolaidd i Lywodraeth y DU ac i Ofgem ei bod yn rhy gynnar i ganiatáu i'r broses warant barhau o ddiwedd y mis hwn ymlaen. Os cofiwch, cafodd ei atal hyd at ddiwedd mis Mawrth yn unig, gan roi rhagor o aelwydydd agored i niwed mewn perygl o gael eu gorfodi i ddefnyddio mesuryddion yn erbyn eu hewyllys tra bod ymchwiliad Ofgem yn parhau. Felly, gyd-Aelodau, rwy'n credu ei bod yn bwysig cofnodi heddiw fod prif weithredwr Ofgem wedi cyhoeddi ar 14 Mawrth y byddant yn parhau â'r gwaharddiad hwnnw ac na fyddant yn ei godi hyd nes bod, a dim ond os yw cwmnïau'n dilyn cod ymarfer newydd Ofgem. Byddaf yn pwyso am barhau'r gwaharddiad hwnnw am gyfnod amhenodol. Mae sylwadau wedi cael eu gwneud am y cod ymarfer—rwy'n credu bod rhaid i'r gwaharddiad hwnnw barhau am gyfnod amhenodol, ac rwy'n siŵr y byddech chi'n fy nghefnogi yn hynny o beth.

Mae'n hanfodol bwysig fod Ofgem yn rheoleiddio'r diwydiant yn effeithiol. Rwyf wedi gofyn am sicrwydd ar lefel bwrdd ac rwyf wedi dweud, os nad oes ganddynt ddigon o bwerau ac ymyriadau ar gael iddynt, hoffem eu helpu i bwyso am y pwerau hynny.