6. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Conservative 4:15, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd, ac rwy'n gwneud y cynnig heddiw yn enw fy nghyd-Aelod, Darren Millar. Fel y mae ein cynnig yn ei amlinellu heddiw, ar yr ochr hon i'r meinciau, rydym yn cynnig bod y Senedd hon yn datgan nad oes ganddi hyder yng Ngweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Llywodraeth Cymru.

Fel arfer, ar y pwynt hwn mewn cyfraniad i ddadl, byddwn yn dweud rhywbeth tebyg i, 'Mae'n rhoi pleser mawr imi wneud y cynnig hwn heddiw', ond mewn gwirionedd, heddiw, nid wyf yn llawenhau wrth sefyll yma i wneud y cynnig hwn. Mae hyn oherwydd ein bod ni, unwaith eto, yn gorfod tynnu sylw at fethiannau, ac yn enwedig methiant i gymryd cyfrifoldeb am berfformiad gwael a chanlyniadau gwael i bobl Cymru, yn enwedig mewn perthynas â'u hiechyd a'u llesiant. Dyma beth yw pwrpas cynnig heddiw yn y pen draw. Mae'n ymwneud ag atebolrwydd a rôl cynrychiolwyr etholedig unigol i gymryd cyfrifoldeb pan fo'n cyfrif. Rwy'n dweud hyn oherwydd, hyd yn hyn drwy dymor y Senedd hon, rydym wedi gweld patrwm rheolaidd o bryderon yn cael eu codi gan Aelodau o bob rhan o'r Siambr ynglŷn â pherfformiad ein gwasanaeth iechyd a gallu ein staff GIG gweithgar i gyflawni'r hyn sydd ei angen oherwydd penderfyniadau'r Llywodraeth hon.

Nid yw'r pryderon hyn wedi'u codi yn y Siambr yn ddifeddwl, mae pobl wedi rhannu'r pryderon hyn gyda'u cynrychiolwyr a etholwyd yn ddemocrataidd, eu Haelodau o'r Senedd, ac maent yn disgwyl, yn briodol, i'r pryderon hyn gael eu rhannu gyda'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau i sicrhau newid. Ond mae'r pryderon hyn, yn llawer rhy aml, wedi cael eu hanwybyddu, eu diystyru, neu mae'r Llywodraeth a'i Gweinidog wedi ymateb yn ddi-hid iddynt. Yn anffodus, yn enwedig i fy nhrigolion yng ngogledd Cymru, mae'r pryderon hyn wedi'u profi'n wir, dro ar ôl tro. Yn y gogledd, mae'r bwrdd iechyd yn destun mesurau arbennig unwaith eto; mae gennym ymchwiliad £122 miliwn i dwyll; ystyrir mai 62 y cant yn unig o adeiladau'r gwasanaeth iechyd sy'n ddiogel yn y rhanbarth; mae yna bryderon mawr ynglŷn â gwasanaethau fasgwlaidd; mae yna risgiau i gleifion, a phryderon sylweddol yn yr adran ddamweiniau ac achosion brys yn Ysbyty Glan Clwyd. Yn wir, ledled Cymru, gwelwn ganlyniadau methiant i fynd i'r afael â'r sefyllfa, gydag un o bob pedwar o bobl ar restr aros am driniaeth ar hyn o bryd, o'i gymharu ag un o bob wyth yn Lloegr. Mae un o bob wyth o bobl yn aros dros 52 wythnos rhwng atgyfeirio a thriniaeth, o'i gymharu ag un o bob 18 o bobl yn Lloegr ac un o bob 14 yn yr Alban.

Ond dyma'r darn pwysig mewn perthynas â'r ddadl heddiw. Pwy sy'n cael ei ystyried yn gyfrifol am y methiannau hyn? Pwy y gall trigolion Cymru ei ddwyn i gyfrif pan gânt eu siomi? Fel rhai sy'n credu mewn pŵer a'r hawl i ddemocratiaeth, mae'n amlwg mai'r rhai a etholwyd i ysgwyddo'r cyfrifoldeb sydd hefyd yn atebol pan fyddant yn methu cyflawni'r cyfrifoldeb hwnnw. Yn yr achos hwn, mae'n glir mai'r Gweinidog iechyd sy'n gyfrifol am fynd i'r afael â darparu gwasanaethau iechyd yng Nghymru—[Torri ar draws.] Nid wyf yn derbyn unrhyw ymyriadau wrth agor dadl. [Torri ar draws.] Nid wrth agor dadl. Ond yr hyn rydym wedi'i weld yn ystod yr wythnosau diwethaf—[Torri ar draws.] Yr hyn rydym wedi'i weld yn ystod yr wythnosau diwethaf yw safbwynt anghydlynol—