Part of the debate – Senedd Cymru am 4:19 pm ar 22 Mawrth 2023.
Diolch, Lywydd. Yr hyn rydym wedi'i weld yn ystod yr wythnosau diwethaf yw safbwynt anghydlynol mewn perthynas ag atebolrwydd, oherwydd mae'r Gweinidog wedi cydnabod y problemau yn y gwasanaeth iechyd, ond wedi dewis peidio â bod yn atebol amdanynt. Ac yn ngogledd Cymru, aelodau'r bwrdd annibynnol, y rhai sydd wedi bod yn tynnu sylw at y methiannau, sydd wedi bod yn dwyn y weithrediaeth i gyfrif—hwy y mae'r Gweinidog wedi dewis eu dal yn atebol am y methiannau, nid hi ei hun. Yn wir, heddiw darllenwn yn y Daily Post fod cyn-gadeirydd y bwrdd, yr un a oedd yn ceisio datrys pethau ar lawr gwlad, hefyd wedi cael ei anwybyddu, a dyfynnaf,
'Cafodd ystod o ddiffygion a phryderon hirsefydlog eu huwchgyfeirio'n ffurfiol...nid yn unig i'r prif swyddog gweithredol ar y pryd ond hefyd i'r Gweinidog a'r Cyfarwyddwr Cyffredinol. Cafodd yr uwchgyfeiriadau hynny ynghyd â'r sail drostynt eu hanwybyddu gan y llywodraeth.'
Lywydd, rwy'n credu bod hyn i gyd yn gwneud inni ddechrau cwestiynu pa mor ddifrifol y mae'r rhai sy'n ein hethol yn ystyried y lle hwn, oherwydd rydym yn gwybod yr ymadrodd, 'gyda grym, daw cyfrifoldeb'. Wrth i fwy o bwerau gael eu rhoi i'r Senedd dros y blynyddoedd, a chyda nifer yn ceisio rhagor o bwerau, mae'r cyfrifoldeb ar gynrychiolwyr etholedig a'r parodrwydd i gael eu dwyn i gyfrif hefyd yn cynyddu. Yn sicr, nid wyf eisiau gwanhau'r ymddiriedaeth gynhenid y mae ein hetholwyr yn ei gosod ynom drwy ein hethol i'r lle hwn i gyflawni'r hyn sydd ei angen arnynt. Dyna pam mae'n rhaid inni ddangos parch at y rhai sy'n ein hethol, a chymryd cyfrifoldeb pan fo pethau'n mynd o chwith. Dyna'r rheswm pam, unwaith eto, rwy'n gwneud y cynnig hwn sydd ger ein bron heddiw. Diolch yn fawr iawn.