6. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:16 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 5:16, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Na, nid wyf yn ildio.

Hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i fynd i'r afael â pheth o'r rhethreg ffug sy'n cael ei thaflu o gwmpas gan y Ceidwadwyr heddiw—ein bod wedi pleidleisio i dorri gwariant ar y GIG. Flynyddoedd lawer yn ôl, do, fe wnaethom ailddosbarthu cyllid iechyd i ofal cymdeithasol, ac mae unrhyw un sy'n gwybod unrhyw beth am iechyd yn gwybod pa mor gwbl angenrheidiol yw ystyried y ddau wasanaeth gyda'i gilydd.

Ac mae angen imi eu goleuo ynghylch rhywbeth arall. Mae ein rhestrau aros ni yma yng Nghymru yn dod i lawr tra maent yn cynyddu yn Lloegr, ac mae'r Torïaid yn gwybod yn iawn ein bod ni'n cyfrif llawer mwy o gyflyrau nag a wnânt yn Lloegr. Dyma rai o'r honiadau sy'n cael eu pedlera gan blaid sydd â pherthynas ryfedd â'r gwir.

Rydym yn ceisio mynd i'r afael â heriau difrifol yn y GIG, ond pe bai ein cyllideb wedi cyfateb i'r twf yn yr economi ers 2010, byddai wedi bod £2 biliwn yn fwy y flwyddyn nesaf, a gallai peth ohoni fod wedi ein helpu gyda'r GIG yng Nghymru. Byddwn wrth fy modd yn cael mwy o hybiau llawfeddygol, ond sut y gallaf dalu amdanynt a ninnau ond yn cael £1 filiwn o gyfalaf eleni? Ni allwn wneud gwyrthiau.

Y gaeaf hwn fu'r anoddaf yn hanes y GIG, nid dim ond yng Nghymru ond ar draws y DU gyfan. Mae'r system wedi ymdrin â lefelau eithriadol o uchel o alw brys, lefelau uchel o COVID, ffliw, a chynnydd mawr mewn achosion o'r dwymyn goch. Ac eto, er gwaethaf y pwysau dwys, mae ein prif adrannau brys wedi bod yn gwneud yn well ar y targed pedair awr na'r rhai yn Lloegr ers pedwar mis yn olynol. Ac rydym wedi lleihau'r ôl-groniad o bobl sydd wedi bod yn aros hiraf. Rydym yn cyflogi mwy o bobl nag erioed yn y GIG. Bob mis, mae'r GIG yn cael 2 filiwn o gysylltiadau â phoblogaeth Cymru. I wlad sydd â phoblogaeth o 3 miliwn, go brin fod hwnnw'n berfformiad gwael. Fe wnaethom lwyddo i wneud hyn i gyd ar ôl degawd o gyni ac esgeulustod Torïaidd gan Lywodraeth y DU, gan arwain at weithredu diwydiannol eang ar gyflogau ac amodau. Rydym wedi gweithio'n ddiflino gyda'r undebau iechyd i ddod o hyd i ddatrysiad i anghydfod y GIG ond, yn wahanol i fy swyddogion cyfatebol yn Lloegr, ni wneuthum aros tan yr unfed awr ar ddeg i ddechrau trafodaethau ar ôl cyflwyno Bil gwrth-streic cynhennus, ac nid oedd gennyf £4 biliwn wedi'i guddio i lawr ochr soffa enfawr y gallwn ddibynnu arno i helpu i setlo'r streiciau.