Mae eich ymyriad yn haeddu ymateb da, oherwydd nid yw hynny'n wir. Mae gan y Gweinidog bŵer i gael gwared ar aelodau cyflogedig y bwrdd. Ie, nid i derfynu eu cyflogaeth, ond yr hyn sydd dan sylw yma yw eu rôl arweinyddiaeth weithredol, ac mae Deddf Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006, adran 27, yn nodi'n gwbl glir fod gan y Gweinidog hawl i ddiswyddo pob aelod o'r bwrdd, gan gynnwys aelodau cyflogedig y bwrdd. Felly, mae arnaf ofn ein bod yn cael darlun anghyflawn gan y Gweinidog.

Gadewch imi droi at y modd y cafodd yr aelodau annibynnol eu diswyddo. Dywedwyd wrthym yn y gwahanol gyfrifon a glywsom, nad yw'r Llywodraeth wedi herio'r un ohonynt, eu bod wedi cael eu galw i gyfarfod ben bore, a chyflwynwyd wltimatwm iddynt, sef yn y bôn, 'Naill ai ymddiswyddwch neu fe gewch eich diswyddo', a chawsant 30 munud i benderfynu, cyfnod byr iawn o amser, gyda'r holl oblygiadau i'w henw da proffesiynol. Mae GIG Cymru wedi cefnogi egwyddorion yr hyn y maent yn ei alw'n 'arweinyddiaeth dosturiol', ac eto yma mae gennym enghraifft lle roedd yr archwilydd cyffredinol, mewn adroddiad a gyhoeddwyd ychydig wythnosau ynghynt yn unig, wedi cyfeirio at y ffaith bod sawl aelod o'r bwrdd yn dangos

'arwyddion amlwg o drallod emosiynol, gan beri pryder i ni ynghylch eu llesiant.'

Mae'r archwilydd cyffredinol yn mynd rhagddo i ddweud:

'Mae angen cymryd camau brys i fynd i’r afael a’r sefyllfa hon.'

Rwy'n awgrymu mai'r camau brys nad oedd yn eu hawgrymu oedd eich bod yn cael y bobl hynny i mewn i ystafell, rydych chi'n rhoi pwysau enfawr arnynt, ac yn cyflwyno wltimatwm iddynt. Dyna wrthwyneb llwyr arweinyddiaeth dosturiol. Nid dyma'r ffordd i ymddwyn ac nid yw'n dderbyniol. Mae'n gwbl amddifad o empathi. 'Fy ffordd i neu allan â chi'—nid dyna'r ffordd y dylem fod yn rhedeg gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru.

Rwyf am droi at y drefn mesurau arbennig. Nid yw'n gweithio—y fframwaith uwchgyfeirio ac ymyrryd yn ei gyfanrwydd. Betsi Cadwaladr mewn mesurau arbennig ers pum mlynedd, cânt eu tynnu allan, nid yw hynny'n gweithio a chânt eu rhoi yn ôl i mewn. Mae'n system sy'n methu yn ei chyfanrwydd, a dylem dderbyn a chydnabod hynny mewn gwirionedd. 

Mewn ymateb i gwestiynau gennyf fi ychydig wythnosau'n ôl, dywedodd y Prif Weinidog fod Betsi Cadwaladr wedi eu tynnu allan o fesurau arbennig ym mis Tachwedd 2020 am fod yr archwilydd cyffredinol wedi dweud y dylent wneud hynny. Wel, fy nealltwriaeth i—ac rwy'n ddigon hapus i weld y dystiolaeth ddogfennol—yw nad dyna yw rôl yr archwilydd cyffredinol. Maent yn darparu'r wybodaeth a'r dystiolaeth i Weinidogion benderfynu, oherwydd Gweinidogion, yn y pen draw, a ddylai fod yn atebol.