9. Dadl Fer: Diogelwch tân mewn fflatiau uchel: Amserlen glir ar gyfer unioni trigolion

Part of the debate – Senedd Cymru am 7:01 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 7:01, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd, a diolch, Rhys, am y cyfle i drafod mater pwysig diogelwch adeiladau yng Nghymru unwaith eto. Ddoe ddiwethaf, fe wneuthum ddatganiad am gyfres o gamau rydym yn eu cymryd fel rhan o raglen diogelwch adeiladau Cymru, ynghyd â'n partneriaid cydweithio, Plaid Cymru. Roedd chwe edefyn i'r diweddariad hwnnw, gan gynnwys ein gwaith yn gwneud datblygwyr yn gyfrifol am unioni'r problemau gydag adeiladau a adeiladwyd ganddynt, i fwrw ymlaen â'r gwaith o gyweirio adeiladau amddifad ein hunain, fel Llywodraeth, pan na fydd modd gwneud unrhyw ddatblygwr yn gyfrifol.

Mewn ymateb uniongyrchol i Janet, yn amlwg, nid yw adeilad amddifad yn y sector cymdeithasol; mae'n adeilad sector preifat, a adeiladwyd gan y sector preifat, lle mae'r sector preifat naill ai wedi troi cefn ar ei gyfrifoldebau neu wedi mynd yn fethdalwr. Felly, os caf fod yn glir iawn am hynny.

Yn fy natganiad, fe wneuthum siarad am y datblygwyr rydym wedi'u cael i arwyddo'r dogfennau cyfreithiol sy'n sail i gytundeb Llywodraeth Cymru. Mae Redrow, Lovell, Vistry, Countryside Partnerships, Persimmon a McCarthy Stone eisoes wedi arwyddo'r cytundeb cyfreithiol rwymol. Mae Taylor Wimpey, Crest Nicholson, Bellway a Barrett Homes wedi cadarnhau eu bwriad i arwyddo. Nid bwriad annelwig yn unig yw'r bwriad i arwyddo; mae'n broses lle maent yn cael cymeradwyaeth eu bwrdd i roi eu llofnod ar y dogfennau. Felly, mae hwnnw'n llofnod i bob pwrpas.

Mae'r datblygwyr wedi ymrwymo i wneud gwaith diogelwch tân sy'n hanfodol i achub bywyd ar adeiladau canolig ac uchel. Adeiladau yw'r rhain sy'n 15m o uchder a throsodd sydd wedi cael eu datblygu dros y 30 mlynedd diwethaf. Rwyf wedi cynnal dull cydweithredol yng Nghymru, ond byddaf yn manteisio ar bob cyfle, gan gynnwys drwy ddeddfwriaeth ac ystyried gwaharddiadau ar ddatblygiadau, i sicrhau bod datblygwyr yn cyflawni eu cyfrifoldebau gyda materion diogelwch tân.

Ceir cyfres o sancsiynau yn nogfennau'r contract, Jane. Nid oes gennyf restr ohonynt yma, ond mae'r holl rwymedigaethau cytundebol arferol yno. Os na fydd datblygwr yn datblygu yn ôl y rhaglen a gytunwyd, neu i'r safon a gytunwyd, bydd Llywodraeth Cymru mewn perthynas gytundebol gyda hwy, ac yn gallu cymryd camau cyfreithiol yn eu herbyn. Felly, dyma'r math gorau o amddiffyniad i'r lesddeiliaid.

Yr amserlen: beth yw'r amserlen ar gyfer cyweirio? Rydym yn disgwyl i ddatblygwyr ddechrau ar y gwaith cyn gynted â phosibl. Mewn nifer o achosion, mae gwaith eisoes wedi dechrau. Mae Persimmon a Bellway eisoes ar y safle mewn nifer o leoliadau, ac mae eraill, fel McCarthy Stone, eisoes wedi cwblhau gwaith yng Nghymru. Ni allaf roi amserlen bendant ar gyfer pob adeilad yng Nghymru. Nid yw'n bosibl gwneud hynny. Yn y ddadl ddoe fe dynnais sylw at y ffaith y byddwn yn ceisio sicrhau bod gennym gadwyn gyflenwi dda, rhaglen waith lle rydym yn sicrhau contractwyr medrus sy'n gallu gwneud y gwaith yn briodol, ac wrth gwrs byddwn yn ei wneud mor gyflym â phosibl. Ond nid yw'n ffisegol bosibl rhoi amserlen ddiffiniol.

Mae'r gwaith eisoes yn dechrau. Mae mwy a mwy o adeiladau yn dechrau cael eu cyweirio wrth inni fynd yn ein blaenau. Rydym eisoes wedi sicrhau bod cronfa fenthyciadau ar gael i ddatblygwyr a allai fod â phroblemau llif arian, oherwydd nifer yr adeiladau y maent yn eu cyweirio, oherwydd nid wyf eisiau unrhyw esgus dros beidio â gallu dechrau. Ond ar yr un pryd, mae angen inni wneud yn siŵr fod yr adeiladau'n cael eu cyweirio'n briodol a bod y bobl sy'n gweithio arnynt yn meddu ar y sgiliau priodol, a bod y gadwyn gyflenwi yno, fel bod y deunyddiau iawn yn cael eu defnyddio ar yr adeiladau iawn. Felly, nid yw'n bosibl rhoi dyddiad gorffen ar hynny. A dyna pam y gwnaethom sicrhau bod y gronfa fenthyciadau ar gael i ddatblygwyr—nid oherwydd ein bod yn arbennig o hael tuag atynt, ond oherwydd nad wyf eisiau esgus ynghylch llif arian. Felly, ni all fod yn wir na all datblygwyr barhau gydag adeilad oherwydd nad oes ganddynt lif arian ar gael i'w wneud. Felly, byddwn yn gwneud yn siŵr fod y rhaglen waith yno i fwrw ymlaen â hi.

Fel y dywedais, rwyf eisoes wedi mynd i'r afael â materion diogelwch tân mewn adeiladau amddifad lle na wyddys pwy yw'r datblygwr, neu eu bod wedi rhoi'r gorau i fasnachu, neu fod yr adeiladu wedi'i ddatblygu dros 30 mlynedd yn ôl. Fe gyhoeddais fod hynny'n ehangu o chwech i 28 o adeiladau, felly dyna'r holl adeiladau amddifad y gwyddom amdanynt yng Nghymru. Rydym yn cysylltu â'r personau cyfrifol ar hyn o bryd i nodi'r camau nesaf mewn perthynas â sefydlu'r cynlluniau gwaith ar gyfer yr adeiladau hyn a chyflawni gwaith angenrheidiol, gyda gwaith cyweirio ar adeiladau cyntaf yr adeiladau amddifad yn dechrau yr haf hwn. Felly, yn eithaf cyflym nawr.

Rwy'n siŵr fod yr Aelod yn ymwybodol—wel, rwy'n gwybod eich bod chi, Rhys—nad preswylwyr mewn adeiladau yn y sector preifat yn unig sy'n cael eu heffeithio gan y mater hwn, ac rwy'n meddwl, Janet, fod angen ichi feddwl o ddifrif am rai o'r pethau rydych chi wedi'u dweud am hyn. Mae blociau o fflatiau yn y sector cymdeithasol lle mae angen mynd i'r afael â diogelwch tân hefyd yn bwysig, ac rydym—