9. Dadl Fer: Diogelwch tân mewn fflatiau uchel: Amserlen glir ar gyfer unioni trigolion

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:46 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru 6:46, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Lywydd. Mae fy nghyd-Aelodau Janet Finch-Saunders, Mike Hedges a Jane Dodds wedi gofyn am funud yr un yn y ddadl hon. O, rwy'n meddwl bod Mike wedi mynd, felly efallai nad yw Mike eisiau munud nawr.

Rydym yn trafod diogelwch adeiladau yn y lle hwn oherwydd trychineb Grenfell. Yn anffodus, fe gymerodd 72 o bobl, a digartrefedd a thrawma llawer o bobl eraill, i dynnu sylw at sgandal diogelwch adeiladau yn y DU. Yn 2017, datganodd y Prif Weinidog ar y pryd, Theresa May,

'Ni allwn ac ni fyddwn yn gofyn i bobl fyw mewn cartrefi anniogel.'

Eto i gyd, dyma ni yn 2023, gyda phobl ond dafliad carreg i ffwrdd o'r Senedd hon yn dal mewn ofn am eu diogelwch ac yn teimlo'n gaeth yn eu cartrefi eu hunain. Ddoe, fel rhan o'r cytundeb cydweithio rhwng Plaid Cymru a Llywodraeth Cymru, clywsom gyfres o gyhoeddiadau sydd i'w chroesawu am fesurau i symud pethau yn eu blaenau. Ond beth mae trigolion yn dal i fod eisiau gwybod yw: pryd fydd eu cartrefi'n ddiogel? Pryd y gallant symud ymlaen â'u bywydau? Maent yn teimlo eu bod mewn limbo. Ac er ei fod yn cymryd camau sylweddol ymlaen, ni wnaeth y datganiad ddoe fynd i'r afael â'r pryder hwnnw. Yr hyn rydym ni fel cynrychiolwyr etholedig yn ei glywed dro ar ôl tro yw, 'Pryd fydd yr hunllef yn dod i ben?' Hoffwn i'r Senedd glywed geiriau'r rhai yr effeithir arnynt.

'Fe ddeuthum i gysylltiad â'r Welsh Cladiators oherwydd bod fy morgais yn gorffen ar ddiwedd y flwyddyn. Rwy'n 69 oed, ac am na cheir tystysgrif EWS1, mae'n annhebygol y caf brynwr neu ail forgais. Nid wyf yn ymddiheuro mai buddsoddiad ar gyfer ymddeol ydyw, ond ychydig iawn o opsiynau sydd gennyf. Rhaid imi ystyried o ddifrif a wyf am gerdded i ffwrdd oddi wrtho a chael y fflat wedi'i adfeddu. Os bydd hyn yn digwydd, ni fydd arian a fyddai wedi cael ei ddefnyddio i gadw fy ngwraig yn ddiogel pe bai unrhyw beth yn digwydd i mi yno mwyach. Mae'n destun pryder a methiant.'

Dyna eiriau Rob Nicholls, Cladiator o Abertawe.

Roeddwn yn falch o glywed ddoe am eich gwaith gyda Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig, Weinidog, ond pryd fyddwn ni'n gweld y canllawiau hynny ar waith? Hefyd, rydym yn gwybod nad oes raid dilyn canllawiau; awgrymiadau ydynt. Yn ogystal, rydym hefyd yn gwybod, hyd nes y bydd gwaith adfer yn digwydd, y bydd problemau o hyd gydag eiddo'n dibrisio, y bydd problemau gyda denu prynwyr a phroblemau gyda sicrhau morgeisi. Mae'r argyfwng wedi cael effaith enfawr ar iechyd meddwl trigolion. Unwaith eto, mae diffyg amserlen yn ffactor allweddol. Nid oes ganddynt unrhyw syniad a fydd yr hunllef yn parhau am flynyddoedd i ddod.