9. Dadl Fer: Diogelwch tân mewn fflatiau uchel: Amserlen glir ar gyfer unioni trigolion

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:50 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru 6:50, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Dywed Becky Ashwin o Gaerdydd: 'Bûm yn byw'r argyfwng ers dros dair blynedd a hanner, ac mae wedi chwalu fy iechyd meddwl. Rwyf wedi treulio dyddiau cyfan yn crio oherwydd y biliau a gefais. Rwyf wedi gorfod cael cwnsela am fod yr holl strwythurau y credwn eu bod yno i fy amddiffyn heb fod yno wedi'r cyfan. Yn wir, mae gwneud y pethau iawn, sef ennill cyflog a chynilo wedi fy rhoi dan anfantais mewn gwirionedd. Mae wedi tanseilio'r cyfan rwy'n ei gredu sy'n iawn ac yn anghywir mewn bywyd. Rwy'n byw fy mywyd ar saib, ac yn gyson agos at bwl o banig. Nifer o weithiau yn ystod y misoedd diwethaf, rwyf wedi sefyll y tu allan yn y tywydd rhewllyd am oriau, yn cydio mewn bag o fy eiddo pwysicaf, yn gwylio fy adeilad ar dân. Rwy'n teimlo panig a diymadferthedd llwyr, yn meddwl tybed ai dyma'r adeg pan fydd fy nghartref yn llosgi i lawr. Os nad y tro yma, ai y tro nesaf cyn i'r Llywodraeth allu gwneud rhywbeth i fy nghynorthwyo? Mae'n gwbl ddifäol, gan mai'r lle y dylwn allu cilio iddo'n ddiogel yw prif ffynhonnell fy mhryder, ac nid oes modd dianc.'

Mae lesddeiliad yng Nglanfa Fictoria, ar draws y bae oddi yma, wedi anfon y geiriau hyn ataf: 'Nid yn unig rwy'n pryderu am y diffyg cynnydd ar gyweirio cladin, rwy'n hynod bryderus hefyd am y ffaith nad oes gan yr asiant rheoli, FirstPort, unrhyw bolisi corfforaethol ar waith i sicrhau bod llwybrau dianc rhag tân sengl adrannol yn cael eu harchwilio'n rheolaidd. Yn ychwanegol at hyn, cymerodd oddeutu dwy flynedd ar ôl ei gydnabod i FirstPort ail-baentio marciau mynediad brys a oedd wedi pylu o fewn y datblygiad.'

Mae'r bobl hyn yn talu swm enfawr o arian, ac maent eisiau gwybod pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i fynd i'r afael ag asiantau rheoli gwael. Mae'n hawdd anghofio bod pobl yn byw yn y fflatiau hyn, pobl y mae eu bywydau ar stop, pobl sy'n ceisio byw eu bywydau cystal ag y gallant.

Dywed Hannah, o Celestia, rownd y gornel o'r fan hon: 'Yn 2016, fe wneuthum fuddsoddiad sylweddol yn fy nyfodol drwy brynu fflat yn 26 oed a dechrau ar fy ngyrfa fel athrawes. Fodd bynnag, ers 2017, mae buddsoddiad fy mreuddwydion wedi troi'n hunllef ariannol sydd wedi gadael fy nheulu'n gaeth yn ariannol. Rwyf bellach yn 33 oed, yn briod ag athro arall, ac yn fam falch i ferch brydferth 22 mis oed, Ada. Yn anffodus, oherwydd cymhlethdodau'n deillio o gladin, rydym yn cael ein gorfodi i fagu ein teulu mewn fflat un ystafell wely sy'n druenus o annigonol. Rydym bellach yn disgwyl ail blentyn ym mis Awst, ac er bod hwn yn gyfnod cyffrous i ni, rydym yn cael ein plagio'n gyson gan y cwmwl du o ansicrwydd ynglŷn â pha mor hir y gallwn oroesi mewn fflat un ystafell wely fel teulu a fydd cyn bo hir yn deulu o bedwar. Ystyrir bod ein fflat yn anniogel, ac nid ydym yn gallu ei gwerthu na'i gosod ar brydles i denantiaid, sy'n ein gadael heb fawr o opsiynau. Rydym eisoes wedi symud ein gwely i ardal y gegin i ddarparu ar gyfer ein teulu sy'n tyfu, ac rydym yn teimlo'n gaeth, heb unrhyw fodd o ddianc.'

Dyma fenyw feichiog sy'n wynebu'r lefel hon o bryder. Nid yw hynny'n iach iddi hi ac nid yw'n iach i'w phlentyn yn y groth. Mae'r ddynes dan sylw yn ferch i un o oroeswyr Aberfan, ac mae'n ymwybodol iawn o'r effaith hirhoedlog a gafodd y trychineb hwnnw ar ei thad. Roedd hi'n credu bod ei thad wedi marw cyn pryd oherwydd problemau'n ymwneud ag anhwylder straen wedi trawma. Fe ddywedodd y diweddar hanesydd, Dr John Davies, wrthyf ar ôl darlith unwaith fod y doc sych lle'r adeiladwyd y Senedd hon wedi ei lenwi gan domen slag yn sgil trychineb Aberfan. Ac mae hynny'n anhygoel, onid yw, fod sylfeini democratiaeth Gymreig wedi'u hadeiladu ar drychineb Aberfan, rhywbeth sy'n dal i atseinio, yn dal i effeithio arnom ni heddiw. Ac wrth inni drafod yn y Siambr hon dro ar ôl tro, ar domen slag Aberfan, ni allwn ganiatáu oedi oherwydd y perygl o drychineb arall. 

Roedd un arall o drigolion Glanfa Fictoria yn rhybuddio: 'Mae 350 o danau wedi bod yn fflatiau Cymru eleni, felly dim ond mater o amser yw hi cyn i dân mawr ddigwydd. Mae Glanfa Fictoria, fy mloc o fflatiau, wedi cael tri thân eleni, a rhwng saith a naw injan dân yn eu hymladd. Felly, byddech yn casglu y dylai'r broblem hon gael ei datrys yn gyflym, ond nid wyf yn disgwyl i fy fflat gael ei gwneud yn ddiogel yn ystod y tair blynedd nesa'.