Grŵp 10 sydd nesaf o welliannau, ac mae'r rhain yn ymwneud ag adroddiadau caffael cymdeithasol gyfrifol blynyddol. Cyn galw ar Peredur Owen Griffiths i siarad, dwi angen nodi a thynnu sylw at y ffaith bod gwelliant 44 yn enw Joel James a gwelliant 46 yn enw Jane Dodds yn union yr un fath, a cafodd y ddau eu cyflwyno ar yr un diwrnod. Er eu bod yn dderbynadwy ar y pwynt cyflwyno, ni fyddai'n dderbynadwy i ystyried a phleidleisio ar gynnig sydd yn union yr un fath ddwywaith. Felly, rwyf wedi dad-ddethol gwelliant 46, yn unol â'n pwerau o dan Reol Sefydlog 26.34. Gwelliant 7 yw'r prif welliant i'r grŵp yma. Peredur Owen Griffiths i gyflwyno gwelliant 7.

Cynigiwyd gwelliant 7 (Peredur Owen Griffiths).

Diolch yn fawr. Rydym ni o'r farn bod yr adroddiadau caffael cymdeithasol gyfrifol blynyddol yn fecanwaith allweddol i sicrhau bod y Bil yn cael yr effaith a ddymunir i wella caffael cyhoeddus, ar lefel corff cyhoeddus unigol, a hefyd ar lefel genedlaethol strategol, wrth i'r wybodaeth yr adroddir arni yn yr adroddiadau hyn gael ei chasglu a'i dadansoddi gan Weinidogion Cymru, yn unol â'u dyletswydd o dan adran 42 i lunio adroddiad blynyddol ar gaffael yn genedlaethol.

Fel y dywedais yng Nghyfnod 2, nid oedd y darpariaethau a gafodd eu cynnwys yn yr adran hon o'r Bil, fel y'i cyflwynwyd, i nodi'r hyn yr oedd yr awdurdod cyhoeddus wedi ei wneud yn mynd yn ddigon pell, ac wrth ei flas y mae profi pwdin—mesur effaith y camau hynny drwy'r canlyniadau sy'n cael eu cyflawni ar lawr gwlad. Croesawais gydnabyddiaeth y Gweinidog o hyn yn ei gwelliant yng Nghyfnod 2, ond nodais hefyd berygl o greu system ddwy haen yn yr adran hon, lle mae'n rhaid adrodd ar rai pethau, tra gellir adrodd ar bethau eraill.

Mae'r gwelliant yn cywiro'r sefyllfa honno a byddwn yn sicrhau bod gennym ni, am y tro cyntaf, linell sylfaen safonol gyson o ddata ar effeithiau caffael cyhoeddus ar lesiant Cymru yn yr ystyr ehangaf. Er y bydd y manylion yn cael eu cyflwyno mewn rheoliadau, bydd yn rhaid cynnwys yr wybodaeth yn adroddiad blynyddol pob corff. Ac o leiaf, rydym ni'n disgwyl i hynny gynnwys gwybodaeth a fydd yn galluogi cyrff cyhoeddus i gael eu dwyn i gyfrif ar sut mae eu gweithgareddau caffael o fudd i economi'r ardal, gan gynnwys trwy ddyfarnu contractau i fentrau bach a chanolig eu maint; rhoi sylw i ystyriaethau amgylcheddol; a rhoi sylw i ystyriaethau cymdeithasol eraill.

Bydd hyn, er enghraifft, yn galluogi cyfraniad gweithgareddau caffael y corff a'r gwerth sy'n cael ei ychwanegu at yr economi leol ac economi Cymru gael ei fesur, ar gyfer atebolrwydd a hefyd fel llinell sylfaen ar gyfer datblygiad yn y dyfodol. Gobeithio, wedyn, na all fod unrhyw esgus na rhwystr ymarferol i atal gosod targedau yn y dyfodol, unwaith y bydd yr ymarfer casglu cyntaf wedi cael ei gyflawni o ganlyniad i'r ddyletswydd hon. Bydd hyn hefyd yn galluogi mwy o gysondeb rhwng amcanion Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a'r darn hwn o ddeddfwriaeth, yn ogystal â sicrhau y gellir monitro effaith y Bil yn fwy effeithiol.

Doedd dim cyfeiriad at y Gymraeg ar wyneb y Bil, fel y’i cyflwynwyd. Soniais yn ystod y cyfnod pwyllgor y ddeddfwriaeth yma am ba mor bwysig ydy hi i’r Gymraeg gael ei gwreiddio wrth galon y fframwaith caffael cyhoeddus yng Nghymru, fel un o’r amcanion cymdeithasol a pholisi cyhoeddus allweddol yr ydym yn disgwyl i’r maes yma gyfrannu tuag ato. Mae eisoes yn bolisi Llywodraeth yn sgil y cytundeb cydweithio i gynyddu niferoedd y gofodau Cymraeg, gan gynnwys gweithleoedd, i roi un enghraifft o sut allai’r ddeddfwriaeth yma yrru’r amcanion a’r dyheadau o ran y Gymraeg ymlaen yn ymarferol drwy gaffael.

Fe wnaethom ni sôn yng Nghyfnod 2 am y sector adeiladu a’r arfer arbennig sydd yn digwydd gan gwmnïau fel Jones Bros, Rhuthun, a chwmni Alun Griffiths, a’r ffaith bod mwyafrif gweinyddiaeth ffordd osgoi Caernarfon wedi bod yn Gymraeg, ac wedi darparu cyfleoedd swyddi gwerthfawr drwy gyfrwng y Gymraeg, a bod cwmni Griffiths wedi datblygu hetiau caled gyda bathodynnau 'Iaith Gwaith' i hwyluso defnydd o’r Gymraeg yn y gweithle. Ond mae angen cysoni’r arfer da yma drwyddi draw drwy weithgareddau caffael. Os derbynnir y gwelliant hwn, bydd yn galluogi mynnu bod cyrff cyhoeddus yn adrodd ar sut yn union y byddant yn ymarferol yn sicrhau bod eu gweithgareddau caffael yn cyfrannu at hybu a hwyluso defnyddio’r Gymraeg. Buaswn i'n ddiolchgar os gall y Gweinidog roi sicrwydd ar y record heddiw bydd ei swyddogion yn gweithio yn agos gydag Efa Gruffydd Jones, Comisiynydd y Gymraeg, wrth ddrafftio unrhyw reoliadau, canllawiau statudol ac anstatudol, boed ar yr adran hon yn benodol neu yn gyffredinol, fel bod gennym ni fframwaith sy’n ffit i bwrpas. Diolch yn fawr.

Rwy'n ymwybodol mai dyma'r cyfle olaf y byddaf i'n ei gael i siarad, a hoffwn ddiolch ar goedd i swyddfa'r grŵp, y tîm clercio a'm staff am yr holl gymorth y maen nhw wedi ei roi i mi, nid yn unig drwy welliannau Cyfnod 3, ond holl broses y Bil. Maen nhw wedi bod yn amhrisiadwy.

Rwy'n ymwybodol nad ydym ni wedi gweld lygad yn llygad ar y Bil hwn; er hynny, hoffwn dalu teyrnged i'r Dirprwy Weinidog a diolch iddi am wneud hwn yn brofiad dra boddhaol i mi o leiaf. 

Felly, hoffwn drafod fy ngwelliant 44, a fydd yn helpu i sicrhau nad yw caffael lleol yn dod ar draul caffael sy'n gyfrifol yn fyd-eang. Nod y Bil hwn yw annog cyrff cyhoeddus i gaffael nwyddau a gwasanaethau mor lleol â phosibl er mwyn caniatáu i gyllid caffael cyhoeddus gael ei ddefnyddio i helpu economïau lleol a chymunedau lleol. Fodd bynnag, gallai annog hyn arwain at y canlyniad anfwriadol o gyrff cyhoeddus yn lleihau faint o nwyddau masnach deg y maen nhw wedi eu prynu o ran ddeheuol y byd, ac felly ni fyddan nhw'n cefnogi mwyach y cymunedau byd-eang hyn sy'n ceisio dod yn hunan-gynaliadwy. Nod y gwelliant hwn yw sicrhau bod cyrff cyhoeddus yn cydnabod ac yn lleihau'r effaith y byddan nhw'n ei chael wrth brynu'n lleol yn hytrach na phrynu cynhyrchion masnach deg. Diolch.

Dewch ymlaen—rhowch yr un yna iddo. [Chwerthin.]

Nid ei welliant ef oedd ef mewn gwirionedd, Janet, ond dyna ni. [Chwerthin.] Jenny Rathbone. Na. Mae hynny'n iawn.

Y Dirprwy Weinidog, felly, i gyfrannu. Hannah Blythyn.

Diolch. I ychwanegu at y sylwadau a wnes i yng nghyswllt grŵp 8, gallaf gadarnhau y bydd y Llywodraeth yn cefnogi gwelliannau 7 ac 8. Efallai y bydd yr Aelodau'n cofio y gwnaed gwelliant â'r bwriad o gryfhau'r adran hon yng Nghyfnod 2 y pwyllgor. Os cânt eu cytuno, bydd gwelliannau 7 ac 8 heddiw yn cryfhau'r ddarpariaeth hon ymhellach drwy ei gwneud yn ofynnol i Lywodraeth Cymru wneud rheoliadau o dan adran 39. Bydd y diwygiadau hefyd yn ei gwneud yn ofynnol bod y rheoliadau hynny yn eglur ynghylch yr wybodaeth y mae'n rhaid i awdurdodau contractio ei darparu fel y gall Gweinidogion Cymru asesu sut mae proses gaffael awdurdod contractio yn cyfrannu at gyflawni'r nodau llesiant. Felly, byddwn yn cefnogi'r ddau welliant hyn.

Gan droi at welliant 9, gallaf gadarnhau bod y Llywodraeth yn derbyn y gwelliant hwn. Rydym ni'n cytuno y dylai awdurdodau contractio allu dangos sut mae arferion caffael yn diogelu ac yn hyrwyddo defnydd o'r Gymraeg, a byddwn yn cefnogi gwelliant 9 ar y sail honno.

Fel yr ydym ni wedi sicrhau'r holl randdeiliaid dro ar ôl tro yn ystod hynt y Bil hwn, bydd y canllawiau statudol yn cael eu datblygu mewn modd gwirioneddol gydweithredol, gan ymgynghori â phawb sydd â diddordeb mewn cynyddu'r canlyniadau llesiant o'r £7 biliwn a mwy o wariant caffael bob blwyddyn. Felly, rwy'n fwy na pharod i ymrwymo i ymgysylltu'n agos â Chomisiynydd y Gymraeg yn rhan o'r gwaith partneriaeth eang hwnnw i sicrhau bod ein hymrwymiad i'r Gymraeg yn cael ei gyflawni.

Fodd bynnag, ni allwn gefnogi diwygiad 44, gan fod 'cyfrifol yn fyd-eang' eisoes wedi'i gwmpasu gan adrannau 39(3)(a) a (b), sy'n ei gwneud yn ofynnol i awdurdod contractio gynnwys gwybodaeth am sut y mae'n cyfrannu at yr holl nodau llesiant yn ei adroddiadau caffael. Diolch.

Peredur Owen Griffiths i ymateb.

Rwy'n ddiolchgar i'r Llywodraeth am gefnogi'r gwelliannau hyn, a fydd ond yn cryfhau canlyniadau cadarnhaol y Bil hwn ac yn anfon neges eglur am ei fwriad. Rwy'n arbennig o hapus bod y Llywodraeth wedi gweithredu ar fater y Gymraeg. Roedd ei safbwynt blaenorol yn anghyson â'i pholisi tuag at yr iaith a'i nod o greu amodau ar gyfer miliynau o siaradwyr erbyn 2050—miliwn o siaradwyr; byddai miliynau yn wych, ond miliwn i ddechrau erbyn 2050. [Chwerthin.] [Torri ar draws.] Dewch ymlaen. Y cwbl y mae'r newid meddwl hwn yn ei wneud yw cyd-fynd â'r ymdrechion i amddiffyn a rhoi hwb i'n hiaith werthfawr. Rwy'n falch hefyd, wrth ddatblygu'r canllawiau statudol, bod y Gweinidog yn barod ac yn hapus i weithio gyda'r comisiynydd, ac rwy'n siŵr y bydd y comisiynydd yn hapus iawn i weithio gyda'r Gweinidog. 

Byddwn yn cefnogi gwelliant Joel James, a gwelliant Jane, sydd yr un gwelliant yn union, gan ein bod ni'n credu ei fod—ac rydym ni wedi cael dadleuon yn y lle hwn—ynghylch cyfrifoldeb byd-eang caffael. Felly, byddwn yn cefnogi'r gwelliant hwnnw. Diolch yn fawr.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 7? A oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Felly, mae yna wrthwynebiad. Fe wnawn ni symud i bleidlais ar welliant 7. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 40, 15 yn ymatal, un yn erbyn. Felly, mae gwelliant 7 wedi ei gymeradwyo. [Torri ar draws.]

Bydd y cofnod yn dangos.

Gwelliant 7: O blaid: 40, Yn erbyn: 1, Ymatal: 15

Derbyniwyd y gwelliant

Peredur Owen Griffiths, gwelliant 8. Ydy e'n cael ei symud?

Cynigiwyd gwelliant 8 (Peredur Owen Griffiths).

Ydy, plîs.

Ydy. Gwelliant 8—a oes unrhyw wrthwynebiad i welliant 8? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad i welliant 8. Fe gawn ni bleidlais ar welliant 8. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 41, neb yn ymatal, 15 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 8 wedi ei dderbyn.

Gwelliant 8: O blaid: 41, Yn erbyn: 15, Ymatal: 0

Derbyniwyd y gwelliant

Gwelliant 9, Peredur Owen Griffiths.

Cynigiwyd gwelliant 9 (Peredur Owen Griffiths).

Plis.

Ydy, mae'n cael ei symud. Unrhyw wrthwynebiad? Dim gwrthwynebiad i welliant 9. Ac felly mae gwelliant 9 wedi ei dderbyn.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Gwelliant 44.

Joel James, a yw'n cael ei gynnig?

Cynigiwyd gwelliant 44 (Joel James).

Cynigwyd.

Ydy. Oes gwrthwynebiad i 44? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, fe gawn ni bleidlais ar welliant 44. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 28, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, ac felly fe fyddaf i'n bwrw fy mhleidlais fwrw yn erbyn gwelliant 44. Canlyniad terfynol y bleidlais, felly, yw 28 o blaid, neb yn ymatal, 29 yn erbyn. Mae gwelliant 44 wedi ei wrthod.

Gwelliant 44: O blaid: 28, Yn erbyn: 28, Ymatal: 0

Gan fod nifer y pleidleisiau yn gyfartal, defnyddiodd y Llywydd ei phleidlais fwrw yn unol â Rheol Sefydlog 6.20(ii).

Gwrthodwyd y gwelliant

Ni ddetholwyd gwelliant 46.