5. 5. Datganiad: Pencampwriaeth Bêl-droed Ewrop

– Senedd Cymru am 4:19 pm ar 8 Mehefin 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 4:19, 8 Mehefin 2016

Yr eitem nesaf ar yr agenda yw datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith ar y pencampwriaethau pêl-droed Ewropeaidd, ac rwy’n galw ar Ken Skates.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi, Lywydd. Fel y gŵyr yr Aelodau, yr wythnos hon bydd pymthegfed Pencampwriaeth UEFA Ewrop yn dechrau yn Ffrainc ac rwyf wrth fy modd y bydd Cymru, eleni, yn un o’r gwledydd sy’n cymryd rhan yn y bencampwriaeth sydd newydd ei ymestyn i 24 tîm. Ar ran Llywodraeth Cymru a’r Cynulliad hwn, a gaf fi ddechrau drwy longyfarch tîm Cymru ar yr hyn a fu’n ymgyrch hynod lwyddiannus i ennill eu lle a dymuno pob lwc iddynt hefyd ar gyfer y bencampwriaeth sydd i ddod?

Wrth gwrs, dyma gemau terfynol y bencampwriaeth fawr gyntaf i Gymru gystadlu ynddi ers 1958. Bydd llawer ohonom yn cofio’n eithaf clir y gyfres boenus o siomedigaethau y mae’r tîm wedi’u profi dros y blynyddoedd ac felly gyda phleser mawr, a balchder yn wir, fe welsom y tîm yn cyrraedd y bencampwriaeth eleni. O dan gyfarwyddyd Chris Coleman, mae’r garfan wedi dangos cadernid, penderfyniad a gwaith tîm gwych ac nid yw ond yn deg i ni gofnodi ein cydnabyddiaeth o’r arweinyddiaeth y mae ei dîm hyfforddi a’r FAW wedi’i dangos yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf. Mae llwyddo i fynd drwodd i’r rowndiau terfynol yn deyrnged addas i Gary Speed, a helpodd i osod llawer o sylfeini llwyddiant presennol y tîm ac a gâi ei barchu a’i edmygu gan gymaint o bobl ledled Cymru.

Bydd gêm gyntaf Cymru yn erbyn Slofacia yn dechrau am 6 pm amser y DU ddydd Sadwrn 11 Mehefin yn Bordeaux, gyda gemau grŵp pellach yn cael eu chwarae yn erbyn Lloegr yn Lens am 2 pm ddydd Iau Mehefin 16, a’r gêm grŵp olaf yn erbyn Rwsia, yn dechrau am 8 pm ddydd Llun 20 Mehefin yn Toulouse. Y bencampwriaeth Ewropeaidd yw un o’r digwyddiadau chwaraeon sydd â’r proffil uchaf yn y byd. Yn Ewro 2012 cafwyd cynulleidfa deledu gyfunol o 1.9 biliwn i gyd a bydd y proffil byd-eang y bydd Cymru yn ei gael yn yr wythnosau nesaf yn rhywbeth y mae Llywodraeth Cymru yn awyddus i fanteisio i’r eithaf arno.

Ochr yn ochr â’r gwledydd eraill sy’n cystadlu yn Ewro 2016, bydd Cymru’n cael ei chynrychioli mewn Pentref Ewropeaidd ym Mharis, a drefnwyd gan swyddfa maer y ddinas. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio’n agos gyda hwy a chyda Llysgenhadaeth Prydain, ond yn sgil y llifogydd diweddar yn y ddinas gohiriwyd agoriad y pentref, yn anffodus, oherwydd ei lleoliad ar lan yr afon Seine. Mae ein meddyliau gyda’r rhai ym Mharis sydd wedi gweithio’n galed i baratoi’r Pentref Ewropeaidd mewn pryd. Pan fydd y pentref yn agor, bydd y stondin a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru yn arddangos rhai o gyrchfannau twristiaid amrywiol a chyffrous ein gwlad a mannau antur, i ddathlu ein Blwyddyn Antur ac i ddarparu presenoldeb arbennig i Gymru yng nghanol prifddinas Ffrainc ac ochr yn ochr â gwledydd eraill.

Mae canolfan gyfryngau tîm Cymru wedi’i lleoli yng nghanolfan y tîm yn Llydaw—lleoliad addas o ystyried y berthynas hirsefydlog rhwng Cymru a Llydaw. Bydd hysbysebion am Gymru mewn nifer o ieithoedd yn cael eu harddangos yn ystod y bencampwriaeth, a bydd gwybodaeth am Gymru yn cael ei darparu i’r mwy na 300 amcangyfrifedig o gyfryngau rhyngwladol a fydd yn cofnodi taith Cymru yn y bencampwriaeth. Mae Croeso Cymru hefyd wedi trefnu i fideos hyrwyddo gael eu dangos ar y sgriniau yn y parthau cefnogwyr arbennig yn Toulouse a Bordeaux, y disgwylir iddynt ddenu cefnogwyr o bob cwr o Ewrop. Yn nes at adref, bydd adeiladau eiconig Cymru, gan gynnwys cestyll Cadw, wedi’u goleuo’n goch i gefnogi’r tîm yn ystod y gemau grŵp.

Mae’r galw am docynnau ynddo’i hun yn brawf o faint y mae’r wlad gyfan yn bwriadu bod yn rhan o’r pencampwriaethau. Disgwylir i oddeutu 30,000 o gefnogwyr Cymru deithio i Ffrainc. Mae’r FAW wedi dweud yn glir fod y cefnogwyr wedi chwarae rhan enfawr yn y llwyddiant hwn a byddant, rwy’n sicr, yn cyfrannu eu hangerdd i’r bencampwriaeth. Mae Cymru yn chwarae gemau grŵp yn erbyn Slofacia yn Bordeaux a Rwsia yn Toulouse—dinasoedd go fawr gyda digon i ddiddanu’r cefnogwyr. Fodd bynnag, mae gêm Cymru yn erbyn Lloegr yn cael ei chwarae yn Lens, tref gryn dipyn yn llai. Nawr, er fy mod yn siŵr y bydd trigolion Lens yr un mor groesawgar tuag at y cefnogwyr ag unrhyw le arall yn Ffrainc, y tu allan i’r stadiwm nid oes llawer o leoedd ar gael i wylio’r gêm. Rwy’n llwyr gefnogi’r negeseuon a roddwyd i gefnogwyr Cymru gan yr heddlu na ddylent deithio i Lens os nad oes ganddynt docynnau i’r gêm.

Rydym i gyd yn ymwybodol o’r amgylchedd diogelwch presennol, yn y DU ac yn Ffrainc. Mae angen i gefnogwyr adael digon o amser i deithio i gemau gan y bydd mesurau diogelwch ychwanegol. Dylent roi gwybod i’r heddlu am unrhyw beth amheus. Y cyngor cryf yw y dylid cymryd sylw o gyngor teithio’r Swyddfa Dramor a’r Gymanwlad, a fydd yn cael ei ddiweddaru ar ei wefan drwy gydol y bencampwriaeth. Mae’r heddlu hefyd wedi cynghori bod angen i gefnogwyr archebu llety ymlaen llaw ac edrych ar ôl eu pasbortau, ac maent wedi pwysleisio bod y cefnogwyr yn gweithredu fel llysgenhadon ar ran ein gwlad. Rwy’n llwyr gefnogi’r pwynt olaf. Rwy’n gobeithio y bydd cefnogwyr Cymru yn teithio i Ffrainc i fwynhau eu hunain, i wneud ffrindiau ac i wneud argraff gadarnhaol barhaol o Gymru ar y bobl y maent yn eu cyfarfod.

Mae hwn yn amser gwych i fod yn gefnogwr pêl-droed yng Nghymru ac yn amser cyffrous i fod yn Ysgrifennydd y Cabinet gyda chyfrifoldeb dros ddigwyddiadau mawr. Ceir teimlad gwirioneddol mai dim ond dechrau yw mynd drwodd i’r rowndiau terfynol i’r grŵp talentog hwn o chwaraewyr. Rwyf fi, yn bendant, yn methu ag aros i weld y tîm yn rhedeg allan ar y cae yn Bordeaux ac yn cynrychioli Cymru ar lwyfan y byd. Mae’r tîm, y chwaraewyr a’r holl gefnogwyr yn sicr wedi cofleidio’r thema ‘Gorau Chwarae Cyd Chwarae’, a gwn ein bod i gyd yn ymfalchïo yn llwyddiant y tîm. Mae’r genedl gyfan y tu ôl iddynt.

Photo of Neil McEvoy Neil McEvoy Plaid Cymru 4:25, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Mae pawb yng ngrŵp y Blaid yn dymuno taith lwyddiannus, bleserus a diogel i Ffrainc i dîm pêl-droed Cymru a’r holl gefnogwyr. Mae cyrraedd rowndiau terfynol Ewro 2016 yn gwireddu breuddwyd i lawer ohonom, ac mae cyflawniad y chwaraewyr, y rheolwr a’r FAW wedi bod yn enfawr, ac rwy’n gobeithio’n fawr y byddant yn mynd i Ffrainc, yn chwarae pêl-droed gyda gwên ar eu hwynebau ac yn ein gwneud ni i gyd yn falch ohonynt. Rwy’n falch eich bod wedi sôn hefyd am gyfraniad enfawr Gary Speed.

Mae pawb yma’n gwybod bod chwaraeon mor bwysig i Gymru, felly rwyf ychydig yn ddryslyd ynghylch ymagwedd y Llywodraeth, mewn gwirionedd. Ar y naill law, mae gennym Weinidog ar gyfer chwaraeon elitaidd, ac ar y llaw arall mae gennym Weinidog dros chwaraeon ar lawr gwlad. Un cwestiwn: er mwyn cyrraedd y lefel elitaidd mewn chwaraeon onid ydych yn sylweddoli eich bod angen chwaraeon ar lawr gwlad? Mae hollti’r portffolio yn dweud wrthyf nad ydych ormod o ddifrif ynglŷn â hyn. Felly, y cwestiwn cyntaf, mewn gwirionedd, yw: a allech ddweud wrthyf beth yw chwaraeon elitaidd?

Yn ail, i symud ymlaen, filltir i lawr y ffordd mae yna gae pob tywydd, sydd wedi’i gloi ac yn wag, ac nid oes neb yn chwarae arno, bron byth. Mae’r plant lleol yn Grangetown wedi’u cloi allan, mewn rhai achosion gyda’u hwynebau’n gwasgu yn erbyn y ffens, yn methu â chwarae oherwydd bod cyngor Llafur Caerdydd eisiau iddynt dalu rhwng £34 a £39 yr awr. O ran chwaraeon elitaidd, sut y mae Gareth Bale yfory yn mynd i fod yn bêl-droediwr elitaidd os nad yw ef neu hi yn gallu defnyddio caeau chwarae am eu bod yn costio gormod? [Torri ar draws.] Felly, a wnewch chi ymuno â mi ar ymweliad â Channel View i siarad â’r plant a’r rhieni? Hefyd, ar lefel ymarferol prosiect etifeddiaeth Ewro 2016, a wnewch chi gomisiynu archwiliad o’r holl gyfleusterau chwaraeon ar hyd a lled Cymru, gyda golwg ar ddatblygu cynlluniau i gael cyfleusterau wedi’u defnyddio er mwyn hyrwyddo datblygiad chwaraeon elitaidd a gwella iechyd y cyhoedd?

Finalement, je dirais bonne chance à nos garçons en France et ‘Allez les rouges’. Merci. Thank you.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:28, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch i’r Aelod am ei gyfraniad a dweud, i lawer ohonom, mai dyma’r tro cyntaf erioed mewn gwirionedd i ni weld ymgyrch sgwad genedlaethol Cymru ar lwyfan y byd, felly mae’n mynd i fod yn dro cyntaf mewn bywyd i lawer ohonom ac rwy’n siŵr ein bod yn gyffrous iawn am hynny. Ar y pwynt olaf ynglŷn â chynnal archwiliad o gyfleusterau ledled Cymru—rwy’n maddau i’r Aelod am nad oedd yn y Siambr hon ar yr adeg honno—cafodd ei gynnal mewn gwirionedd tuag at ddiwedd y Cynulliad blaenorol. Felly, mae’r gwaith hwnnw wedi’i wneud ar y cyd â Chwaraeon Cymru. O ran ffïoedd caeau chwarae, mae hwn wedi bod yn fater dadleuol ar draws Cymru, yn enwedig yn ystod y 12 mis diwethaf, ond fel y soniodd fy nghyd-Aelod Lee Waters yn gywir, mae hefyd wedi bod yn broblem yn ei ran ef o Gymru, yn Sir Gaerfyrddin. Efallai y gallem ymweld ag un o’r caeau chwarae yno hefyd.

O ran chwaraeon elitaidd a chwaraeon ar lawr gwlad, dylai’r Aelod fod yn ymwybodol bellach fod y ddau yn nwylo Gweinidogion gyda chyllidebau llawn; nid oedd hynny’n wir o’r blaen. Felly, mewn gwirionedd, byddwn wedi meddwl y byddai’n croesawu’r ffaith fod gennym ddau o bobl wrth fwrdd y Cabinet bellach sydd â diddordeb mewn hyrwyddo chwaraeon ar lefel gymunedol a chwaraeon ar lefel elitaidd. Mae chwaraeon ar lawr gwlad yn ymwneud â mwy na hamdden a chwaraeon elitaidd yn unig, mae hefyd yn ymwneud â chefnogi iechyd a lles. Drwy ei roi yn nwylo Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd, credaf y gallwn ehangu chwaraeon ar lawr gwlad i gynnwys pob math o weithgarwch corfforol sy’n hybu iechyd a lles yng Nghymru.

Photo of Russell George Russell George Conservative 4:29, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Yn gyntaf, hoffwn groesawu’r Ysgrifennydd y Cabinet i’w rôl newydd a diolch iddo am y datganiad y prynhawn yma ar y pencampwriaethau pêl-droed Ewropeaidd sydd ar y gorwel. Am y tro cyntaf ers 1958—ymhell cyn i mi gael fy ngeni—bydd pobl ar draws Cymru yn cael cyfle i wylio ein tîm gyda balchder mewn pencampwriaeth bêl-droed fawr, a hoffwn ymuno â chi i ddymuno’r gorau i Chris Coleman a thîm pêl-droed Cymru. Rwy’n siŵr y bydd y Siambr gyfan yn cytuno y byddwn yn ymfalchïo yn nhîm Cymru a’n bod yn gobeithio y bydd holl wledydd cartref y DU yn aros yn Ewrop mor hir â phosibl.

A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet gadarnhau felly y bydd cefnogwyr ym mhob rhan o Gymru yn gallu mwynhau’r bencampwriaeth mewn parthau cefnogwyr ar draws y wlad? Yn ystod Cwpan Rygbi’r Byd ymwelodd bron 150,000 o bobl â pharthau cefnogwyr ym Mharc yr Arfau Caerdydd, ond cafwyd peth pryder ymhlith cefnogwyr ym mhob rhan o Gymru na fydd parthau cefnogwyr yn cael eu defnyddio i’r un graddau yn ystod Ewro 2016. Felly, hoffwn wybod pa gamau y mae Llywodraeth Cymru wedi’u cymryd i annog awdurdodau lleol, FAW a sefydliadau partner eraill i sefydlu parthau cefnogwyr er mwyn i gymunedau ledled Cymru allu cefnogi tîm Cymru a rhannu’r profiad gyda’i gilydd. Wrth gwrs, bydd yn hwb enfawr i’r chwaraewyr allan yn Ffrainc i wybod bod cefnogwyr yn ôl adref y tu ôl iddynt.

Yn ail, mae digwyddiadau chwaraeon mawr yn creu diddordeb a galw am weithgareddau chwaraeon ar lefel iau ac ar lawr gwlad. Felly, byddwn yn awgrymu y dylid defnyddio cynnydd sydyn yn y diddordeb i wella iechyd ein cenedl. Mae yna gyfle euraidd i hybu cyfranogiad mewn chwaraeon fel y gallwn ysbrydoli’r genhedlaeth nesaf a gwella iechyd y cyhoedd yn gyffredinol. Felly, a wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu pa gamau y mae Llywodraeth Cymru wedi’u cymryd i ddefnyddio Ewro 2016 fel modd o hybu rhinweddau ffordd egnïol o fyw a manteision eraill gweithgareddau chwaraeon i iechyd?

Yn drydydd, fe gyfeirioch at y posibilrwydd o fygythiadau i ddiogelwch yn y pencampwriaethau. A gaf fi gefnogi’n llawn eich cyngor i wylwyr fod yn wyliadwrus a chymryd sylw o gyngor y Swyddfa Dramor a Chymanwlad? Fodd bynnag, byddwn yn ddiolchgar pe gallai Llywodraeth Cymru amlinellu pa drafodaethau a gafodd gyda Llywodraeth y DU a chyda Llywodraeth Ffrainc yn dilyn datganiadau gan Scotland Yard ac eraill yng ngweinyddiaeth fewnol Ffrainc ei bod yn amhosibl gwarantu diogelwch cefnogwyr sy’n teithio i Ffrainc. Ac yn olaf, mae gan lwyddiant tîm pêl-droed Cymru, yn amlwg, botensial i ddod â manteision economaidd i Gymru. Rydych wedi darparu rhai manylion yn eich datganiad, ond efallai y gallech hefyd roi sylwadau ar sut y mae gan y digwyddiad hwn botensial i gynnal digwyddiadau chwaraeon mawr yn y dyfodol i sicrhau y bydd llwyddiant Cymru yn Ewro 2016 yn creu etifeddiaeth barhaus. Ar ran grŵp y Ceidwadwyr Cymreig, Lywydd, hoffwn ymuno ag eraill i ddymuno pob llwyddiant i dîm Cymru.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:33, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Hoffwn ddiolch i Russell George am ei gyfraniad gwerthfawr ac am ei eiriau caredig, ac edrychaf ymlaen at weithio gydag ef yn y pumed Cynulliad hefyd. Os caf grybwyll y pwynt olaf ynglŷn â hyrwyddo Cymru yn y dyfodol, dim ond dechrau yw hyn, wrth gwrs, ar yr hyn rwy’n ei weld fel cyfnod euraidd i bêl-droed Cymru ac i Gymru yn hyrwyddo’r gêm ar lwyfan byd-eang, oherwydd y flwyddyn nesaf, wrth gwrs, yng Nghaerdydd y cynhelir rownd derfynol Cynghrair y Pencampwyr—y diwrnod mwyaf yn y calendr chwaraeon. Bydd yn achlysur enfawr ac mae hwn yn gyfle perffaith i fynd ymlaen i sôn am achlysur pêl-droed mawreddog arall.

O ran parthau cefnogwyr, rwyf wrth fy modd fod Caerdydd ac Abertawe yn trefnu parthau cefnogwyr ar gyfer y bencampwriaeth. Rwy’n ymwybodol fod llawer o’r Aelodau wedi cysylltu â’u hawdurdodau lleol eu hunain i bwyso arnynt i wneud yr un peth, gan gynnwys fy nghyd-Aelod o Wrecsam, sydd wedi bod mewn cysylltiad â Chyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam. Nid wyf yn ymwybodol fod awdurdodau lleol eraill wedi cytuno i greu parthau cefnogwyr. Ond yn sicr mae fy swyddogion wedi bod mewn cysylltiad ag awdurdodau lleol a chyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru er mwyn trafod ble a pha fathau o gynulliadau cyhoeddus y gellid eu trefnu. Rwy’n credu ei bod yn werth dweud ar y pwynt hwn, fodd bynnag, fod y bencampwriaeth hefyd yn cynnig cyfle gwych i dafarndai a thai bwyta i fanteisio ar y digwyddiadau, a bragdai yn wir. Felly, lle cynhelir parthau cefnogwyr o’r fath, byddwn yn annog trefnwyr, pan a phryd y bo modd, i sicrhau bod cyflenwyr a gwasanaethau lleol o Gymru yn manteisio ar y cyfleoedd hynny.

O ran ein hyrwyddiad, hoffwn roi gwybod i’r Aelodau mai fy mwriad—dywedaf ‘os a phan’ fyddwn yn mynd drwodd i’r camau bwrw allan—yw agor yr holl safleoedd Cadw ar y Sul cyntaf ar ôl mynd drwodd i roi mynediad am ddim i bawb, fel yr hyn y gallech ei alw’n ‘ddydd Sul y dathlu’ yn ystod y bencampwriaeth. Rwy’n credu ei fod yn dangos pwysigrwydd y bencampwriaeth i Gymru, ac yn rhoi cyfle i bobl o bob oed brofi peth o’n treftadaeth wych, sef yr hyn y mae cymaint o bobl yn dod i Gymru i’w brofi.

O ran etifeddiaeth y bencampwriaeth a beth rydym yn ei wneud i gefnogi datblygiad y gêm ar lefel llawr gwlad yn arbennig, rydym yn buddsoddi rhywbeth tebyg i £1 filiwn y flwyddyn mewn pêl-droed ar lawr gwlad drwy Ymddiriedolaeth Bêl-droed Cymru, a hoffwn gofnodi fy niolch iddynt am wneud gwaith gwych, nid yn unig o ran hyrwyddo’r gêm, ond yn ymgysylltu â llawer o bobl ifanc a allai ymddieithrio o addysg fel arall. A thrwy wneud hynny, maent yn eu cadw mewn addysg ac yn gwneud yn siŵr eu bod yn cael addysg dda.

Nawr, gan edrych tua’r dyfodol, mae Ymddiriedolaeth Bêl-droed Cymru yn bwriadu defnyddio’r ffaith fod y tîm wedi mynd drwodd i rowndiau terfynol Ewro 2016 fel catalydd i symud yn nes at eu gweledigaeth o bêl-droed fel rhywbeth sy’n fwy na gêm, a bydd pedwar llwybr cyflawni yn arwain at wneud pêl-droed yn gryfach ac yn fwy cynaliadwy yng Nghymru, a phêl-droed yn galluogi cymunedau i weddnewid. Mae’r pedwar llwybr yn cynnwys hybu clybiau ar lawr gwlad, ac felly ceir uchelgais, er enghraifft, i greu 100 o ddyddiau recriwtio pêl-droed cymunedol ar draws Cymru yn ystod yr haf. Mae tri deg o ddyddiadau wedi’u pennu hyd yn hyn, ond bydd hyn yn help sylweddol i glybiau ar lawr gwlad.

Yr ail elfen yw hybu cyfranogiad mewn gweithgareddau hamdden o fewn y gymuned. Ac felly, yn hyn o beth, mae Cymdeithas Bêl-droed Cymru wedi lansio Cwpan y Bobl, sef cystadleuaeth hamdden genedlaethol bump bob ochr gyda phum grŵp cyfranogol, gan gynnwys grŵp i ddynion a menywod hŷn, grŵp iau, grŵp pêl-droed cerdded, a chyfranogiad pobl anabl hefyd, i wneud yn siŵr ei fod yn wirioneddol gynhwysol.

Y drydedd elfen yw cyfranogiad hamdden o fewn amgylchedd yr ysgol, ac unwaith eto, mae Ymddiriedolaeth Bêl-droed Cymru, a Lidl hefyd, yn gwneud gwaith rhagorol yn y cyswllt hwn. A’r pedwerydd yw defnyddio pêl-droed fel arf i ysbrydoli a chynorthwyo addysg, ac efallai eich bod yn ymwybodol o lansiad rhaglen addysg ysgolion cynradd Ewro 2016, sydd ar gael i ysgolion cynradd gan CBAC ar Hwb.

Photo of Gareth Bennett Gareth Bennett UKIP 4:37, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Mae’n gyflawniad sylweddol i sgwad Cymru fynd drwodd i rowndiau terfynol pencampwriaeth fawr am y tro cyntaf mewn 58 mlynedd, felly hoffwn ychwanegu llongyfarchiadau grŵp UKIP Cymru at rai pawb arall am lwyddo i gyrraedd yno i Chris Coleman a’i dîm a’r garfan. Mae’n dda gweld ystyriaeth yn cael ei rhoi i chwaraeon ar lawr gwlad yn y dyfodol gyda’r buddsoddiad yn Ymddiriedolaeth Bêl-droed Cymru, ac rwy’n gobeithio y bydd hynny’n parhau. Drwy gydol y bencampwriaeth efallai y byddai’n syniad—efallai y gall y Gweinidog ddweud wrthyf a ellir cyflawni hyn—pe bai modd i bob adeilad cyhoeddus yng Nghymru chwifio baner Cymru cyhyd ag y bydd Cymru’n rhan o’r bencampwriaeth mewn gwirionedd. Mae’n bosibl y gallai fod yn fwy trawiadol pe baem yn cael gwared ar faneri’r UE yn y cyfamser oherwydd wedyn byddai’n fwy amlwg, a phwy a ŵyr, erbyn i’r bencampwriaeth ddod i ben, efallai na fydd angen i ni eu codi byth eto. [Chwerthin.]

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:38, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Pe baent yn tynnu’r faner Ewropeaidd mewn rhai mannau, mae arnaf ofn y gallent gael eu taflu a’u hystyried yn sbwriel yn y strydoedd, ac yna efallai y bydd gennym wleidyddion yn cyhuddo mewnfudwyr o’i wneud. [Chwerthin.] Byddwn yn croesawu’r modd y mae’r Aelod wedi cofleidio’r ysbryd cenedlaethol rydym yn ei deimlo ar hyd a lled Cymru, ac ar wahân i ddweud y byddwn yn annog pob adeilad cyhoeddus i godi baner Cymru uwch eu pennau, hoffwn nodi yn ogystal, mewn perthynas â sylwadau Russell George ynglŷn â diogelwch, ein bod mewn cysylltiad rheolaidd â’r Swyddfa Dramor a Chymanwlad ynghylch bygythiad terfysgaeth, a’r angen i gefnogwyr ymddwyn ar eu gorau mewn gemau. Byddwn yn annog yr holl gefnogwyr i edrych yn rheolaidd ar wefan y Swyddfa Dramor a Chymanwlad. Mae yna adran o’r enw ‘Be on the Ball’ ar y wefan, a byddwn yn annog yr holl gefnogwyr sy’n teithio i Ffrainc i gadw llygad manwl arni.

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 4:39, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Roeddwn wedi dechrau ofni na fyddai Cymru byth eto yn ennill ei lle mewn pencampwriaeth fawr yn ystod fy oes. Blwydd oed oeddwn i pan aethant drwodd i’r rowndiau terfynol ym 1958; mae’n debyg na fyddai’r rhan fwyaf o’r Aelodau yn y Siambr hon wedi’u geni. Ond mae’n gamp aruthrol i Gymru gyrraedd pencampwriaeth fawr, ac rwy’n falch dros ben eu bod wedi gwneud hynny.

Credaf fod angen i ni edrych arno, nid yn unig fel rhywbeth sy’n dda i forâl ac yn dda i hunanhyder yng Nghymru, ac mae hynny’n wir, ond am yr effaith y mae’n mynd i’w chael ar hyrwyddo Cymru. Mewn sawl rhan o’r byd mae Abertawe yn hynod o adnabyddus oherwydd llwyddiant eu tîm pêl-droed. Hynny yw, faint fyddai wedi’i gostio mewn gwirionedd i gael yr un lefel o gyhoeddusrwydd â’r hyn y mae Cymru yn mynd i gael ar y teledu ac mewn papurau newydd print dros yr wythnosau nesaf, a thros y bencampwriaeth gyfan gobeithio? Rwy’n cofio Gwlad Groeg yn ei hennill, rwy’n cofio Denmarc yn ei hennill, felly nid ydym yn gofyn am yr amhosibl. Faint fyddai’n ei gostio mewn gwirionedd i gael y lefel honno o gyhoeddusrwydd i Gymru ag a gawn yn awr?

Ond a gaf fi ychwanegu ple, ac rwy’n credu ei bod yn debyg iawn i’r hyn roedd Neil McEvoy yn ei ddweud? Credaf fod angen i ni gael mwy o gaeau chwarae 3G a 4G yng Nghymru oherwydd mae angen i ni gryfhau pêl-droed ar lawr gwlad, ac mae angen cael mwy o bobl ifanc yn ei chwarae a’r cyfle iddynt wneud hynny. Rwy’n edrych ymlaen at weld tîm pêl-droed y menywod hefyd yn mynd drwodd ac rwy’n siomedig iawn eu bod wedi colli 2-0 neithiwr i Norwich—Norwy, mae’n ddrwg gennyf—sy’n golygu na allant fynd drwodd yn awr. Rwy’n siomedig am hynny, ond credaf, gyda’r cynnydd y mae pêl-droed menywod wedi’i wneud yng Nghymru, y cynnydd y mae pêl-droed dynion wedi’i wneud yng Nghymru, rydym yn sicr yn cyflawni’n well na’r disgwyl a byddwn yn gobeithio y gallwn gael rhagor o gaeau chwarae 3G a 4G allan yno, er mwyn cael mwy o bobl i chwarae am fwy o’r amser. Oherwydd efallai nad ydych wedi sylwi, ond yn y gaeaf yng Nghymru mae’n mynd yn ofnadwy o wlyb ac nid oes modd chwarae ar rai o’r caeau glaswellt am gyfnod hir o amser.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:41, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

A gaf fi ddiolch i Mike Hedges am ei gyfraniad? Nid oeddwn wedi sylweddoli nad oedd ond yn flwydd oed yn 1958; rwy’n gwybod ei oedran yn awr. Byddai’r cyfwerth hysbysebu yn llawer iawn o filiynau o bunnoedd ar gyfer y bencampwriaeth. Yn wir, pan lansiwyd y Flwyddyn Antur gennym ar ddechrau’r flwyddyn hon, fe gyfrifasom, yn y 72 awr gyntaf, fod y cyfwerth hysbysebu drwy hyrwyddo Cymru yn 2016 fel Blwyddyn Antur yn unig, wedi dod i gyfanswm o fwy na £800,000 yn fyd-eang, gyda’r sylw a gafodd yn y wasg. Felly, rwy’n meddwl ei bod yn debygol y byddai talu am hyrwyddo o’r math y mae Cymru yn mynd i’w fwynhau yn ystod y bencampwriaeth yn anfforddiadwy.

Bydd yr Aelod hefyd yn ymwybodol o’r cydweithio sy’n digwydd rhwng Undeb Rygbi Cymru, Hoci Cymru a Chymdeithas Bêl-droed Cymru yn y gwaith o greu 100 o gaeau chwarae 3G newydd ledled Cymru—[Torri ar draws.]—mewn safleoedd allweddol, gan gynnwys, mae’r Aelod yn iawn, yng Nglannau Dyfrdwy. Mae hyn yn cysylltu â phwynt a grybwyllwyd gan Neil McEvoy am yr angen am ymagwedd strategol i sicrhau bod pobl yn gallu gwneud defnydd o gyfleusterau modern mor agos at eu cymunedau ag y bo modd.

O ran hyrwyddo Cymru, yn ychwanegol at y gwerth anhygoel y bydd hyn yn ei greu i ni o ran y cyfwerth hysbysebu i Gymru fel cyrchfan i dwristiaid, rwy’n falch ein bod yn gallu mynd â rhai profiadau sy’n rymus ac yn unigryw i Ffrainc hefyd. Felly, er enghraifft, yn y Pentref Ewropeaidd sy’n cael ei lwyfannu ym Mharis, yn y parth Cymreig, bydd yna brofiad rhithwir i alluogi ymwelwyr â Pharis i wibio ar draws amgylchedd diwydiannol a naturiol gogledd Cymru.

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 4:43, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

A gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ddatganiad da a chynhwysfawr iawn? Mae’n rhaid i mi gyfaddef ar y dechrau mai bachwr aflwyddiannus wyf fi. Rwy’n un o ddilynwyr y ffurf wasgedig ar bêl-droed ac yn methu â deall y rheolau’n iawn o hyd, ond byddaf yn gwylio a byddaf yn cefnogi ein tîm.

Mae yna ddau ganlyniad rwy’n chwilio amdanynt o’n camp hynod yn mynd drwodd i’r bencampwriaeth Ewropeaidd. Un yw mai hyn bellach—ymhell y tu hwnt i rygbi, ymhell y tu hwnt i unrhyw gamp arall—yw llwyfan y byd ar gyfer y gamp fwyaf, y cyrhaeddiad enfawr sydd ganddi—. Rwy’n gobeithio, o ran yr effaith uniongyrchol ar fwytai a chaffis a bariau a mannau eraill, ond hefyd o ran effaith fwy hirdymor hyrwyddo twristiaeth i Gymru, y lle gwych hwn sydd gennym, y baradwys antur hon i dwristiaid sydd gennym yng Nghymru, ond hefyd paradwys chwaraeon yn ogystal—dyna un o’r canlyniadau, ac mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi dangos rhai o’r mentrau gwych sydd eisoes ar y gweill ar hynny.

Yr ail yw i’r timau hynny—ac mae llawer mwy o dimau pêl-droed na thimau rygbi yn fy nghwr i o’r byd, mae’n rhaid i mi ddweud—yn y Gilfach Goch a Chwm Ogwr, Llangeinwyr, Maesteg, Caerau, mae pob un o’r timau hynny’n mynd i elwa, rwy’n siŵr, o’r cyfranogiad llawr gwlad hwnnw—a’u hiechyd a’u lles—drwy weld hyn ar y teledu. Ac mae’n rhaid i mi ddweud hefyd, carfan a thîm merched iau Cymru sydd wedi cael blwyddyn mor llwyddiannus hefyd. Maent yn hyfforddi yng Ngholeg Pen-y-bont, ar gampws Pencoed yn fy etholaeth. Ond hoffwn roi’r nodyn hwn o obaith hefyd i’r aficionados pêl-droed yma a gofyn i’r Gweinidog a fyddai’n cytuno â mi y gall fod adegau pan fydd ambell Ddafydd yn curo ambell Oliath. Mae tîm rygbi ieuenctid Nantyffyllon—mae fy nhri mab wedi chwarae i’r tîm hwnnw—maent newydd ennill cwpan cynghrair Cymru—eu cynghrair eu hunain—a hefyd cwpan Cymru, gan guro ar y ffordd yno, gydag ymddiheuriadau i gyd-Aelodau, Caerffili, Pontypridd, Pen-y-bont a sawl tîm arall hefyd. Fe all Dafydd guro Goliath. Na adewch i ni roi’r gorau i obeithio. Dyma ein pencampwriaeth Ewrop ni. [Chwerthin.]

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:45, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Wel, mae’r Aelod yn gwbl iawn. Dyma bencampwriaeth lle gall ambell Ddafydd fod yn hynod o lwyddiannus. Rydym wedi gweld rhai rhyfeddodau mawr mewn pencampwriaethau diweddar gyda chenhedloedd fel Denmarc a Gwlad Groeg yn eu hennill. Mewn gwirionedd, os edrychwn ar safle Cymru a’r timau eraill yn y grŵp, gwelwn fod Cymru ar hyn o bryd yn safle 26 drwy’r byd, a Slofacia yn safle 24, Lloegr yn safle 11—roeddem ar y blaen i Loegr heb fod yn hir yn ôl—a Rwsia yn safle 29. Mae’n un o’r grwpiau mwyaf cywasgedig a bydd yn anodd iawn rhagweld canlyniad llawer o’r gemau. Felly, rwy’n credu’n gryf os mai Cymru yw Dafydd yn y bencampwriaeth hon, Dafydd fydd fwyaf llwyddiannus.

O ran twristiaeth, rydym yn gwneud yn well nag erioed yng Nghymru ar hyn o bryd, ac rwy’n falch iawn fod Ewro 2016, ac yn 2017, rownd derfynol Cynghrair y Pencampwyr, yn gymorth i hyrwyddo Cymru 2017 fel Blwyddyn y Chwedlau, a fydd unwaith eto yn fy marn i yn elwa i’r eithaf ar ein natur unigryw fel lle sy’n meddu ar ddiwylliant a threftadaeth wych. Felly, rwy’n gyffrous iawn am hynny hefyd.

O ran llawr gwlad a rôl Ymddiriedolaeth Bêl-Droed Cymru yn hyrwyddo—. Ac rwy’n meddwl eich bod yn hollol gywir i nodi gêm y merched. Erbyn hyn mae 3,500 o chwaraewyr cofrestredig o dan 18 oed yng Nghymru. Ar hyn o bryd mae 1,465 o chwaraewyr benywaidd sy’n oedolion, felly gallwn weld bod twf aruthrol wedi digwydd. Ond mae gan Ymddiriedolaeth Bêl-Droed Cymru uchelgais mawr yn hyn o beth. Eu nod yw tyfu’r gêm. Maent ar hyn o bryd wedi ennill statws safon aur y gymdeithas o dan siarter llawr gwlad UEFA i gydnabod maint a safon y rhaglenni a gyflwynwyd. Ac mae’n ddiddorol i’r Aelodau nodi mai Cymru yw’r genedl gyntaf i ddarparu addysg ar-lein sy’n denu hyfforddwyr o’r radd flaenaf i’n cyrsiau, gan gynnwys Thierry Henry.

Photo of Hefin David Hefin David Labour 4:47, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n amau ​​ein bod yn cefnogi Cymru’n unfrydol fel ein tîm ar gyfer y bencampwriaeth hon, ni waeth pwy mae rhai o’r Aelodau wedi cefnogi yn y gorffennol. Serch hynny, bydd llawer o’r Aelodau yn ymwybodol o achosion a gafodd lawer o sylw o fanwerthwyr mawr yng Nghymru sy’n hyrwyddo tîm pêl-droed Lloegr yn eu siopau ac ar eu nwyddau. Yn amlwg, nid yw hyn yn ddelfrydol, yn enwedig gan fod Cymru yn mynd i fod yn chwarae Lloegr yn y bencampwriaeth. Rhaid i mi hefyd dalu teyrnged i Lindsay Whittle, rhagflaenydd Steffan Lewis, oherwydd, pan ddarganfu fod Panini yn gwerthu llyfrau sticeri Lloegr yn Tesco ac nid llyfrau sticeri Cymru, roedd yn dringo’r waliau, a gall unrhyw un sy’n adnabod Lindsay Whittle ddychmygu hynny. [Chwerthin.]

A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn bwriadu cael unrhyw sgyrsiau gyda sefydliadau manwerthu masnachol mawr ynghylch priodoldeb hyrwyddo tîm pêl-droed Lloegr yng Nghymru yn ystod Ewro 2016? A wnaiff eu hatgoffa i weithredu’n fwy sensitif mewn perthynas â nwyddau eu siopau er mwyn i ni i gyd gefnogi Cymru a dymuno’n dda iddynt yn ystod y mis i ddod?

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:48, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Mae’r Aelod yn crybwyll pwynt pwysig, ond byddwn yn dweud y byddwn yn hoffi gweld ymwelwyr â Chymru o Loegr yn gallu prynu eitemau pêl-droed sy’n cario baner Cymru yn ogystal â baner Lloegr os ydynt yn dymuno er mwyn gwella economi Cymru. Rwy’n ymwybodol fod yna siopau—ac mae wedi bod yn fater cynhennus—wedi bod yn gwerthu nwyddau Seisnig, yn enwedig yng ngogledd-ddwyrain Cymru, lle mae’r ffin yn hydraidd iawn. Nid yw hyn yn newydd i’r digwyddiad hwn; mae hwn yn fater sydd wedi bod yn digwydd ers blynyddoedd lawer. Rwy’n credu mai’r peth allweddol i ni fel gwleidyddion yw cofio mai hwn yw’r cyfle cyntaf i Gymru gystadlu ers 1958 ac yn hytrach na chanolbwyntio ar yr hyn y gallai gwledydd eraill fod yn ei wneud, gadewch i ni ganolbwyntio ar yr hyn y mae Cymru wedi’i gyflawni a’r hyn y dylai Cymru fod yn ei wneud a dathlu llwyddiant carfan Cymru.

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour

(Cyfieithwyd)

Rwy’n cytuno â chi y dylem fod yn canolbwyntio ar lwyddiant ein tîm ein hunain. Rydych wedi crybwyll eisoes y bydd parth cefnogwyr yn Abertawe a Chaerdydd, ac rwy’n falch iawn o longyfarch cyngor Caerdydd ar ddenu’r nawdd i gael parth cefnogwyr ym mharc Bute ar gyfer y tri digwyddiad. Roeddwn am sôn wrthych pa mor bwysig yw ei wneud yn ddigwyddiad sy’n ystyriol o deuluoedd fel y gall pobl ddod â’r teulu cyfan, yn ddiogel o ddeall fod hwn yn mynd i fod yn ddigwyddiad y byddant eisiau i’w plant fynd iddo. Rwyf ychydig yn bryderus ynghylch adroddiadau yn y wasg na chaniateir unrhyw fwyd neu ddiod yn y parth cefnogwyr, ac roeddwn yn meddwl tybed a oedd hwn yn gyfle i geisio gorfodi pobl i brynu lluniaeth drud pan fo’n hynod o bwysig fod pobl yn yfed dŵr os yw’n boeth. Roeddwn yn meddwl tybed a allech edrych ar hynny a gwneud yn siŵr nad yw’n gyfle i fynd ag arian oddi wrth bobl yn hytrach na dathlu llwyddiant ein tîm.

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 4:50, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Iawn. A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei chyfraniad? Mae’n gwbl hanfodol, yn enwedig yn ystod y cyfnodau poeth hyn, fod pobl yn yfed cymaint o ddŵr ag o alcohol. Mater i Gyngor Dinas Caerdydd yw pwy sydd ganddynt yn gwerthu lluniaeth, ond fel y dywedais ychydig yn gynharach, rwy’n credu ei bod yn bwysig i gynhyrchwyr Cymru a chyflenwyr o Gymru gael pob cyfle i fanteisio ar y digwyddiad.

Mae’r Aelod yn iawn, o ran ymddygiad y cefnogwyr, nid y chwaraewyr yn unig sy’n llysgenhadon dros Gymru tramor, ond y cefnogwyr hefyd—y rhai sy’n teithio dramor a’r rhai sy’n aros yng Nghymru—felly, byddwn yn eu hannog i gyflwyno Cymru yn y ffordd orau a mwyaf parchus posibl ac i ymatal rhag yfed gormod.