2. A wnaiff y Gweinidog amlinellu blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer sicrhau ymgysylltiad cymunedol effeithiol? OAQ(5)0026(CC)

Diolch i’r Aelod am ei chwestiwn. Rwy’n credu’n gryf mewn ymgysylltiad cymunedol effeithiol wrth gynllunio a darparu gwasanaethau lleol. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn mynnu fod cyrff cyhoeddus yn dangos cydweithrediad ac ymwneud wrth gyflwyno’r nodau llesiant. Mae’n rhaid cynnwys cymunedau mewn llywodraeth leol a sicrhau bod eu barn yn cael ei chlywed a’u bod yn dylanwadu ar y modd y caiff gwasanaethau lleol eu darparu.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n cytuno â’r sylw am gymunedau lleol yn cael eu cynnwys, ac wrth gwrs, ar hyd a lled Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro rwyf wedi dod ar draws nifer o grwpiau gwirfoddol. Rwy’n edmygu eu hysbryd cymunedol ac maent yn gwneud llawer iawn o waith ar ran y cymunedau y maent yn eu cynrychioli. Fodd bynnag—ac mae yna ‘fodd bynnag’ bob amser—rwy’n dod yn fwyfwy ymwybodol o grwpiau sy’n cael eu sefydlu gan honni eu bod yn cynrychioli cymunedau lleol pan nad ydynt ond yn cynrychioli un sector bychan iawn o fewn y gymuned leol mewn gwirionedd—grŵp bach o bobl mewn tref fawr. Mae hyn yn aml iawn yn achosi dicter a rhwystredigaeth ymysg aelodau o’r gymuned ehangach nad ydynt mewn gwirionedd eisiau sefydlu grŵp arall ond sy’n teimlo bod y sefydliadau llai hyn yn llywio eu trefi a’u pentrefi mewn ffordd nad ydynt am ei gweld. Mae gwleidyddion yn cael eu lobïo, gwneir cais am gyllid, mae’r cyllid yn cael ei dderbyn, ac roeddwn yn meddwl tybed beth y gallech ei wneud i sicrhau bod gwell arweiniad i’r sefydliadau bach hyn. Nid ydym am fygu eu hysbryd gwych, ond rydym am wneud yn siŵr eu bod, wrth ddweud eu bod yn cynrychioli pentref, tref neu grŵp, yn eu cynrychioli go iawn yn hytrach na chynrychioli hunan-les cul lleiafrif bach iawn.

Diolch i’r Aelod am ei chwestiwn a’r ffordd amhleidiol y llwyddodd i’w ofyn hefyd. Rwy’n credu efallai fod llawer o Aelodau’r Siambr hon yn gyfarwydd â’r enghreifftiau y mae’r Aelod yn eu nodi. Rwy’n credu mai’r hyn rydym yn awyddus iawn fel Llywodraeth i’w wneud yw sicrhau bod ein ffrydiau cyllido yn mynd tuag at y budd mwyaf i’n cymunedau mwy o faint, gan weithio gyda sefydliadau fel Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru a’r 44 corff sector cyhoeddus sydd bellach o dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol. Bydd yn arwydd newydd o’r ffordd rydym yn datblygu polisi ar gyfer cymunedau lleol ac mae ymgysylltu ac ymwneud yn rhan allweddol o hynny—mae gallu dangos hynny i gomisiynydd cenedlaethau’r dyfodol, yr archwilydd cyffredinol a’r llywodraeth yn broses bwysig iddynt.