Part of the debate – Senedd Cymru am 4:21 pm ar 20 Medi 2016.
Wel, Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n falch bod dadl y Ceidwadwyr Cymreig yr wythnos diwethaf wedi cael effaith mor ysgogol arnoch, oherwydd mae'r datganiad hwn mewn gwirionedd yn sôn am y rhan fwyaf o'r gofynion a gyflwynwyd gennym, neu awgrymiadau, ar gyfer yr hyn y gallem ei wneud i wella recriwtio meddygon teulu yng Nghymru. Mae gennyf, fodd bynnag, un neu ddau o gwestiynau i'w gofyn ichi.
Gadewch imi ei gwneud yn glir fy mod wir yn croesawu hyn, ond hoffwn ofyn: a wnaethoch chi gynnal ymarfer gwersi a ddysgwyd o'r rhaglen recriwtio meddygon teulu flaenorol? Rwy'n meddwl mai 2012 neu 2014 ydoedd; ni allaf gofio, a bod yn onest, pa un o'r ddwy flynedd hynny oedd hi, ond rwy’n gwybod nad oedd y niferoedd yn dda iawn, oherwydd rwy’n meddwl y byddai hynny'n ddefnyddiol iawn i wneud yn siŵr ein bod wedi rhoi sylw i bopeth. Ac eto, fel y dywedwch, rydych yn mynd i dargedu myfyrwyr meddygol nad ydynt wedi dewis arbenigedd eto. A fydd hyn hefyd yn golygu y byddwch chi’n gweithio gyda'r ddeoniaeth i geisio sicrhau bod meddygfeydd teulu yn rhan o gylchdro meddyg iau? Oherwydd rwyf yn meddwl bod hyn yn gwbl hanfodol o ran ennyn diddordeb meddygon ifanc yng nghymhlethdodau meddygfeydd teulu, a rhoi cyfle iddynt gymryd rhan yn hynny, a sylweddoli y gall hynny fod yn ffordd werth chweil ymlaen.
Rwy'n falch iawn o weld, wyddoch chi, eich bod wedi derbyn y ffaith bod yn rhaid inni ddenu’r meddygon a'u teuluoedd, ond beth fyddai hynny’n ei olygu mewn termau real? Beth ydych chi'n feddwl y gallem ni ei wneud, neu y gallai eich Llywodraeth chi ei wneud, i sicrhau y byddai partner meddyg hefyd yn gallu dod o hyd i waith yn y math o broffesiynau yr hoffai weithio ynddynt yma yng Nghymru, yn enwedig wrth inni symud ymhellach i ffwrdd oddi wrth brif ddinasoedd, wyddoch chi, Abertawe, Caerdydd ac, yn wir, y gogledd ac i mewn i'r ardaloedd mwy gwledig? Mae'n anoddach cael swyddi yn gyffredinol, heb sôn am y math o swyddi y gallai partner fod yn dymuno mynd amdanynt.
A ydych chi wedi sôn, yn hyn, yn eich rhaglen recriwtio, am y pryderon ynghylch prynu i mewn i feddygfeydd anodd neu rai sy’n cael anawsterau? Rwyf wir wedi derbyn eich pwynt am yr indemniad proffesiynol, ac rydych chi’n sôn am ymdrin â phryderon pobl sy'n darparu gwasanaethau bob dydd, fel bod Cymru yn dod yn wlad o ddewis. Wel, wrth gwrs, mae angen inni hefyd edrych ar gostau prynu i mewn i feddygfa a safon y seilwaith y gallai pobl fod yn prynu i mewn iddo. Felly, a fyddwch chi’n edrych ar hynny?
A fyddwch chi’n rhoi sylw i’r gwahaniaeth rhwng cyflog ar ôl treth meddygon yng Nghymru a meddygon yn Lloegr? Hynny yw, yn nodweddiadol yn Lloegr—. Mae eu cyflog ar ôl treth tua 10 y cant yn uwch, ac rwy’n meddwl tybed a yw hynny'n ffactor, a tybed a ydych chi’n mynd i gael golwg ar hynny.
Tybed pwy fydd yn talu am y rhaglen recriwtio hon. A allech chi roi rhyw syniad inni? A ydych chi wedi rhoi arian o'r neilltu ar ei chyfer, oherwydd, o ystyried bod diffyg cyfunol presennol yr holl fyrddau iechyd lleol tua £78 miliwn, rwy’n meddwl tybed a ydynt yn ariannu'r rhaglen recriwtio yn eu hardaloedd, ynteu a yw hyn yn rhywbeth y mae Llywodraeth Cymru’n bwriadu ei ariannu, ynteu a fyddwch yna’n ad-dalu’r costau yn ôl allan eto?
Roedd gennyf ddiddordeb mawr mewn gweld eich sylwadau am eich gwaith gyda Deoniaeth Cymru i ddatblygu cynllun cymhelliant potensial yn rhan o becyn ehangach i gefnogi ardaloedd o Gymru sy'n wynebu heriau penodol i ddarparu meddygon teulu. Nawr, mae’n rhaid mai ardaloedd gwledig yw llawer o hynny, ac roeddwn i’n meddwl tybed a allech chi ymhelaethu ychydig mwy ar hynny oherwydd, fel y gwyddoch, yn enwedig yn y gorllewin, rydym yn dioddef prinder difrifol o feddygon teulu, a byddai gennyf ddiddordeb mewn deall hynny.
Yna, yn olaf, roeddwn yn falch iawn o weld eich bod wedi sôn am y ffaith y bydd y cam nesaf yn ymdrin â'r heriau sy’n wynebu proffesiynau gofal sylfaenol eraill. Rwy’n meddwl fy mod wedi dweud hyn nawr tua tair gwaith, ac rwy’n mynd i’w ddweud am y bedwaredd tro: mae 30 y cant o’r nyrsys mewn ymarfer cyffredinol dim ond yn Hywel Dda yn bwriadu gadael o fewn y pum mlynedd nesaf, felly rwy’n meddwl bod gennym broblem tra sylweddol ar y ffordd, a tybed a allwch chi roi rhyw syniad inni pryd y gallai’r cam nesaf hwnnw ddechrau, oherwydd mae angen inni geisio rhoi, yn amlwg, pobl ar waith neu mewn hyfforddiant cyn inni gyrraedd y pwynt lle’r ydym mewn trafferth wirioneddol.
Mae'n ddrwg gen i, Lywydd—mae un cwestiwn arall a dweud y gwir, sef: a ydych chi’n rhagweld codi neu gynyddu o fewn cyfnod byr, a cheisio codi, nifer y lleoedd hyfforddi sydd ar gael yng Nghymru? Rwy'n meddwl eich bod wedi cyfeirio at hynny wrth ateb Rhun, ond byddai gennyf ddiddordeb mawr mewn gwybod a yw hynny’n un o'ch uchelgeisiau, ac os ydyw, pa mor hir y gallai gymryd i gyflawni hynny?