Part of the debate – Senedd Cymru am 4:31 pm ar 20 Medi 2016.
Diolch am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n falch bod Llywodraeth Cymru yn derbyn bod argyfwng ym maes gofal sylfaenol. Dymunwn bob llwyddiant ichi â’r ymgyrch hon, oherwydd mae angen dybryd ar Gymru am fwy o feddygon teulu, neu bydd gennym broblem enfawr. Yn anffodus, nid yw eich cynigion yn gwneud llawer i’n helpu ni yn y sefyllfa sydd ohoni. Wrth i’r GIG baratoi am bwysau blynyddol y gaeaf, rydym eisoes yn gweld mwy o faich ar ofal sylfaenol. Mae Coleg Brenhinol y Meddygon Teulu’n dweud wrthym bod rhai o gynlluniau pwysau gaeaf byrddau iechyd yn galw am fwy o waith ar hyd a lled—bod gwasanaethau gofal sylfaenol mewn rhai ardaloedd eisoes wedi cyrraedd eithaf eu gallu, neu wedi mynd y tu draw i hynny. Felly nid yw'r cynlluniau hyn yn ddichonadwy ar hyn o bryd.
Beth mae Llywodraeth Cymru’n ei wneud i sicrhau nad yw cynllunio gaeaf yn rhoi beichiau ychwanegol ar ofal sylfaenol? Hyd nes y bydd gennym ddigon o feddygon teulu i leihau'r baich gwaith ar ein staff gofal sylfaenol presennol, mae'n rhaid inni wneud mwy i leihau'r baich ar ymarfer cyffredinol. Ysgrifennydd y Cabinet, pa ystyriaeth y mae Llywodraeth Cymru wedi'i rhoi i ddarparu cyllid ychwanegol i feddygfeydd teulu i gyflogi staff clinigol er mwyn lleihau'r baich gwaith ar feddygon teulu? Rydym yn croesawu'r newyddion y bydd cam nesaf yr ymgyrch yn edrych ar yr heriau sy’n wynebu proffesiynau gofal sylfaenol eraill.
Fodd bynnag, Ysgrifennydd y Cabinet, mae angen gwneud llawer mwy i annog a hyfforddi staff, fel parafeddygon, ffisiotherapyddion a nyrsys iechyd galwedigaethol, i weithio ym maes gofal sylfaenol yn hytrach na’u swyddogaeth draddodiadol mewn gofal eilaidd. A wnaiff Llywodraeth Cymru wneud y gwaith i sicrhau bod gofal sylfaenol yn cael ei weld fel dewis gyrfa ddichonol i'r rhai sy'n ystyried gyrfa mewn gofal eilaidd? Mae Coleg Brenhinol y Meddygon Teulu yn dweud wrthym bod y rhan fwyaf o feddygon teulu a'u staff wedi’u gorymestyn ar hyn o bryd. Beth mae Llywodraeth Cymru’n ei wneud i sicrhau bod meddygon teulu a'u staff, sy'n dioddef straen oherwydd llwythi gwaith gormodol, yn cael eu cefnogi'n llawn a bod gwasanaethau iechyd galwedigaethol ar gael iddynt hwy eu hunain?
Ac, yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, cydnabyddir yn eang bod gofal sylfaenol wedi’i danariannu’n enbyd, ac er ein bod yn croesawu'r arian yr ydych wedi'i gyhoeddi heddiw, mae Coleg Brenhinol y Meddygon Teulu yn dweud wrthym nad yw’r clystyrau’n gweithio mewn rhai ardaloedd, a bod yr arian yn araf i hidlo drwodd. Beth mae Llywodraeth Cymru’n ei wneud i sicrhau bod y cyllid a gyhoeddwyd heddiw yn cyrraedd y rheng flaen mewn gwirionedd? Diolch yn fawr.