Mae strwythur gwleidyddol, gan gynnwys maer a etholir yn uniongyrchol, yn opsiwn sydd ar gael i bob un o brif gynghorau Cymru, naill ai o ganlyniad i’r cyngor yn penderfynu mynd ar drywydd hynny, neu mewn ymateb i ddeiseb gyhoeddus. Yn y ddau achos, mae angen refferendwm lleol.