Part of 1. 1. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru am 2:00 pm ar 21 Medi 2016.
Diolch i chi am hynny. Gwrandawais ar eich ateb i Gareth Bennett ac fe ddywedoch mai chi sy’n nodi’r blaenoriaethau a bod llywodraeth leol yn gyfrifol am eu gweithredu fel y gwelant orau yn eu hardal leol. Fodd bynnag, Weinidog, hoffwn ddeall pa allu sydd gennych i ddylanwadu ar degwch y modd y caiff cyllid ei ddefnyddio drwy awdurdod lleol. Un o’r gwasanaethau sinderela yn y pen draw yw gorfodaeth. Nid yw awdurdodau lleol yn hoffi gorfodi am eu bod yn dweud nad oes ganddynt y staff. Maent hefyd yn poeni y bydd pethau’n mynd i apêl ac felly y byddant yn gorfod ymladd brwydr gyfreithiol hir a chostus iawn. Ond gall hynny arwain at feysydd enfawr o annhegwch. Felly, er enghraifft, yn Sir Benfro, mae gennyf o leiaf dair cymuned gyda nifer o filltiroedd rhyngddynt ac mae pob un ohonynt wedi gweld safleoedd anghyfreithlon i Sipsiwn a Theithwyr yn cyrraedd, maent wedi cael eu dychryn a’u brawychu, a’u gorfodi allan o’u cartrefi. Mae’n sefyllfa hollol erchyll. Rwyf wedi bod yn gweld pawb, y Gweinidog blaenorol, yr heddlu, ond yn bennaf, y cyngor sir, oherwydd mae ganddynt alluoedd gorfodi. Fodd bynnag, maent yn gwrthod camu ymlaen am eu bod yn dweud nad oes ganddynt yr arian, maent yn dweud eu bod angen yr arian ar gyfer gwasanaethau hanfodol eraill ac eto rydym yn effeithio’n anghymesur ar grwpiau eraill o bobl. Rwy’n credu ei bod yn sefyllfa hynod o annheg a hoffwn wybod a yw Llywodraeth Cymru yn gallu defnyddio ei phwerau i sicrhau bod cynghorau lleol yn ystyried yr holl drigolion yn eu hardaloedd yn hytrach na gofalu am leiafrifoedd a warchodir yn unig, oherwydd, credwch fi, pe baech chi neu fi’n ceisio gwneud rhywbeth mor anghyfreithlon â hyn, byddai popeth yn disgyn ar ein hysgwyddau fel tunnell o frics, a’r bobl druenus hyn—mae lefel y brawychiad yn arswydus.