Rwy'n falch o ddilyn cyfraniad nodweddiadol ystyrlon gan Suzy Davies ar hyn. Rwy'n credu bod hon yn adeg arwyddocaol ar gyfer datganoli gan fod siarter y BBC yn cwmpasu maes nad yw wedi’i ddatganoli i'r Cynulliad hwn, ac mae Bil Cymru yn gwneud ati i'n hatgoffa ni o hynny—mewn ffordd ychydig yn ddi-alw-amdano, yn fy marn i. Ond, serch hynny, mae'n dangos sut yr ydym yn gallu goresgyn yr anawsterau hynny, gan ei fod yn cydnabod swyddogaeth i'r BBC ac i Ofcom wasanaethu cynulleidfaoedd Cymru, a gall y cymunedau yr ydym ni yn eu cynrychioli weld eu hunain yn cael eu hadlewyrchu ar draws y BBC. Fel y mae’r llythyr gan yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon, Karen Bradley, yn ei gwneud yn glir, bydd Lywodraeth y DU yn cymryd sylw o’r ddadl y prynhawn yma wrth benderfynu ar ffurf derfynol y siarter a'r cytundeb fframwaith a fydd yn llywodraethu'r BBC dros yr 11 mlynedd nesaf. Rwy'n credu bod gwelliannau pwysig o gymharu â’r siarter flaenorol, ac rwy'n credu bod hynny’n dystiolaeth o gyfranogiad gwleidyddol y Cynulliad hwn dros y blynyddoedd diwethaf ac, mae'n rhaid i mi ddweud, nifer o Weinidogion yn arbennig—y Prif Weinidog, sydd wedi sicrhau ei fod yn chwarae rhan sylweddol yn y materion hyn dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, a’r Gweinidog presennol, Alun Davies, a'i ragflaenydd, Ken Skates, sydd wedi ymgysylltu’n agos â’r mater hwn. Fe welais i, yn sicr o fy ngwaith blaenorol yn ymwneud â pholisi cyfryngau, sut y mae’r materion hyn wedi newid. Roedd cyfranogiad gwleidyddion Cymru yn arwyddocaol yn hynny, er gwaethaf y rhwystr cyfansoddiadol.

Felly, nid wyf yn mynd i ymhelaethu ar y nifer o welliannau sydd i’w croesawu; hoffwn ganolbwyntio yn hytrach ar rai o'r meysydd yr wyf yn credu y byddent yn elwa ar ystyriaeth bellach. Mae mesurau diogelu o fewn geiriad y siarter ar gyfer yr agenda hon. Fodd bynnag, mae’r prif rwystrau i symud ymlaen, yn fy marn i, yn ymwneud â diwylliant: diwylliant y BBC, ddiwylliant y cyfryngau, a diwylliant cyllido. Mae’n anodd newid hen arferion. Nid yw'r BBC yn gwasanaethu cynulleidfaoedd Cymru yn briodol ar hyn o bryd, nid oherwydd prinder datganiadau rhethregol—rydym wedi cael toreth o’r rheini gan uwch swyddogion gweithredol dros nifer o flynyddoedd; maent yn hoffi dangos eu bod yn empathetig—ond yn ei hanfod, mae’r BBC yn sefydliad canoli creadigol, ac mae ganddi farn sydd wedi ymwreiddio'n ddwfn, ym mhob haen o’i hierarchaeth, mai’r ffordd orau o sicrhau rhagoriaeth yw drwy gadw’r gwaith o wneud penderfyniadau ymhlith elît metropolitan Llundain. Dyna'r broblem, ac nid wyf yn credu y bydd y mesurau diogelu ychwanegol y mae wedi ildio iddynt yn newid hynny. Mae'n haws newid polisïau na newid arferion, ac, fel y dywedais, rydym wedi cael blynyddoedd o addewidion gan uwch swyddogion sy’n gwneud penderfyniadau nad ydynt wedi’u hamlygu yn y penderfyniadau a wnaed o ran y rhaglenni.

Mae rheolwyr y BBC yn gresynu o weld y toriad o 30 y cant a gafwyd mewn allbwn Saesneg ar BBC Cymru rhwng 2006 a 2015, ac fe dderbyniais air Tony Hall ddwy flynedd yn ôl, pan ddaeth i Gaerdydd a dweud bod angen i’r BBC wneud mwy i adlewyrchu bywyd Cymru ar ein sgriniau. Derbyniais air Tony Hall unwaith eto pan ysgrifennodd at y Prif Weinidog ym mis Mai i gydnabod bod y cyllid ar gyfer BBC Cymru wedi cyrraedd, ac rwy’n ei ddyfynnu, 'lefelau anghynaladwy'. Ac fe dderbyniais ei air pan ysgrifennodd at 41 o Aelodau'r Cynulliad, a oedd wedi mynegi pryder yn ôl ym mis Mai, i roi sicrwydd i ni y byddai rhaglenni Cymraeg, ac rwy’n ei ddyfynnu, yn 'flaenoriaeth ar gyfer buddsoddi' yng nghyfnod y ffi drwyddedu newydd. Felly, ers dwy flynedd, mae wedi cyfaddef bod yna broblem. Ers dwy flynedd, mae wedi dweud pethau i geisio dangos empathi. Ond beth y mae wedi'i wneud ers dweud y pethau hynny? Mae wedi israddio swydd pennaeth BBC Cymru, gan symud Cymru ymhellach i ffwrdd oddi wrth y penderfyniadau a gaiff eu gwneud, ac mae nawr wedi torri £9 miliwn arall, ar ben y toriadau yr ydym ni wedi’u cael dros y 10 mlynedd diwethaf, o gyllideb BBC Cymru. Mae'n dangos, onid yw, ei bod yn hawdd siarad? Ond mae angen i Tony Hall sicrhau buddsoddiad sylweddol mewn cynnwys Cymreig.

Nawr, mae’r Prif Weinidog a’r Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol yn y Cynulliad diwethaf, a phwyllgor polisi cyfryngau uchel ei barch y Sefydliad Materion Cymreig wedi galw am i ffigur o £30 miliwn ychwanegol gael ei wario ar raglenni Saesneg. Nawr, nid yw'r ffigur hwn yn ddi-sail, fel yr ymddangosai fod y Pwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig yn San Steffan yn ei awgrymu. Mae'n seiliedig ar ddyblu'r allbwn presennol o raglenni teledu yn Saesneg, sydd wedi’u torri, a chynnyddu’r tariff y caiff y BBC ei dalu i wneuthurwyr rhaglenni annibynnol a’i allbwn ei hun, er mwyn sicrhau bod yr ansawdd yn ddigon uchel i roi siawns iddo ennill ei le ar rwydwaith y BBC. Oherwydd dyna sy’n allweddol. Mae'n wych bod 'Casualty' a 'Doctor Who' yn cael eu creu nid nepell o’r fan hon, ond nid ydynt yn gwneud dim i adrodd stori Cymru ar sgriniau ledled y DU. Ac mae hyd yn oed dyfodol y cynhyrchiad hwnnw yn y fantol yn sgil creu stiwdios hyd-braich y BBC, a hynny ar gais y Llywodraeth. Mae’r BBC, i fod yn deg i’r gorfforaeth, wedi’i rhoi mewn sefyllfa arbennig o anodd. Mae Llywodraeth y DU wedi gwneud toriadau sylweddol i'r BBC ac rydym ni yn rhoi pwysau ychwanegol arnynt i wario mwy o arian yng Nghymru ar adeg pan fo ganddynt gyllideb sy'n crebachu. Felly, rwyf i yn cydymdeimlo.

Mae angen swyddogaeth gryfach i’r Cynulliad hwn. Penderfyniad Llywodraeth y DU yw penodi aelod dros Gymru ar y bwrdd—nid dim ond Llywodraeth Cymru. Felly, mae angen i Lywodraeth y DU, os ydynt yn talu sylw i'r ddadl hon, fyfyrio mwy fyth ar y swyddogaeth y gallai’r Cynulliad hwn ei chael.

Yn olaf, Lywydd, mae'r siarter ddrafft yn gam gwirioneddol ymlaen. Ond, heb newidiadau i'r ffordd y caiff rhaglenni eu comisiynu a'u hariannu, mae perygl y bydd y toriadau yn mynd â ni gam yn ôl, er gwaethaf y cam ymlaen o ran iaith. Diolch.