9. Pa fesurau sydd ar waith i wella presenoldeb mewn ysgolion, yn enwedig o ran disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim? OAQ(5)0025(EDU)

Diolch i chi, David. Mae’r fframwaith presenoldeb ar gyfer Cymru gyfan yn effeithio’n uniongyrchol ar lefelau presenoldeb. Ynghyd â rhaglenni addysg ehangach, gan gynnwys ‘Ailysgrifennu’r dyfodol’ a’r grant amddifadedd disgyblion, mae cynnydd cadarnhaol yn cael ei wneud ar ennyn mwy o ddiddordeb yr holl bobl ifanc mewn addysg.

Weinidog, er bod y sefyllfa’n gwella’n raddol, mae absenoldeb yn parhau i fod yn bryder mewn bron i draean o’n hysgolion uwchradd. Mae’r rhai sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim ddwywaith yn fwy tebygol o fod yn absennol na’r rhai nad ydynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, ac mae ychydig o dan un rhan o bump o’r rhai sy’n cael prydau ysgol am ddim yn absennol yn gyson, sy’n cael effaith enbyd ar eu cyrhaeddiad addysgol. Eto i gyd, llai na hanner yr ysgolion yn unig sydd wedi cynnal dadansoddiad digon da o’r rhesymau pam nad yw disgyblion yn mynychu’r ysgol—yn ôl Estyn. A fyddech chi, fodd bynnag, yn cymeradwyo’r arferion gorau yn y sector, megis Ysgol Uwchradd Cathays, sydd â 37 y cant o’u plant yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, ac eto sy’n gwneud cynnydd da ar gynyddu cyfraddau presenoldeb?

Diolch i chi, David. Hoffwn ddweud bod absenoldeb mewn ysgolion uwchradd wedi gostwng yn gyflymach ymysg disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim nag ymysg unrhyw ddisgyblion eraill dros y pum mlynedd diwethaf. Ers 2009-10, mae wedi gostwng 3.6 pwynt canran, ac ymysg disgyblion eraill mae wedi gostwng 2.6 pwynt canran, felly rydym yn gwneud gwell cynnydd gyda phlant sy’n cael prydau ysgol am ddim nag a wnawn gyda gweddill y cohort. Ond mae mwy i’w wneud eto, oherwydd gwyddom mai presenoldeb rheolaidd yn yr ysgol yw’r cyfle gorau y mae plant yn ei gael i sicrhau’r profiad cadarnhaol a’r cymwysterau sydd eu hangen arnynt. Byddwn yn disgwyl i ysgolion fod wedi cyflawni gwaith i ddeall y rhesymau pam fod rhai plant yn absennol o’r ysgol yn gyson, ond byddwn yn sicr yn awyddus i ganmol yr arferion da a nodwyd gennych yn yr ysgolion rydych yn gyfarwydd â hwy, yn ogystal ag ysgolion eraill rwyf wedi ymweld â hwy.

Yr haf hwn, ymwelais ag Ysgol Gymunedol Cefn Hengoed yn Abertawe. Maent wedi canolbwyntio ar wella presenoldeb drwy gyflogi swyddog presenoldeb, gan ganolbwyntio’n benodol ar ddisgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim. Mae’r ysgol yn nodi bod cyfartaledd presenoldeb disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim wedi codi 6.9 y cant ers 2012, felly mae arferion da i’w cael. Byddwn yn disgwyl i ysgolion unigol fod o ddifrif ynglŷn â’r mater hwn, a byddwn yn disgwyl i gonsortia rhanbarthol fod yn gweithio mewn ysgolion ar hyd a lled eu rhanbarth i sicrhau, lle mae arfer da yn digwydd a lle mae canlyniadau da yn cael eu cyflawni gan ysgolion ar yr agenda hon, fod yr arferion da hynny’n cael eu rhoi ar waith mewn ysgolion eraill lle nad yw’r cynnydd cystal ag y byddech chi a minnau am iddo fod.