Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. A gaf i ddiolch am y datganiad ac am y cynllun strategol a gafodd ei gyhoeddi ddoe? Rwy’n cydnabod, yn sicr, y camau ymlaen sydd wedi bod ers lansio cynllun 2012, ond mae’r Ysgrifennydd Cabinet ei hun wedi cydnabod gymaint sydd ar ôl i’w wneud, ac rwy’n edrych ymlaen at y ddadl brynhawn fory yn y Siambr hefyd, lle y cawn ni drafod rhai o’r gwendidau—gwendidau sylfaenol o hyd mewn rhai meysydd—sydd yna yn y ddarpariaeth.

Tri chwestiwn sydd gen i, yn gyntaf ynglŷn â gofalwyr. Nid ydy’r datganiad ddim yn crybwyll gofalwyr y rheini sydd â phroblemau iechyd meddwl ar wahân i ddweud y byddan nhw’n cael eu cynnwys yn y strategaeth ddementia. Mae edrych ar ôl aelod o’r teulu sydd â phroblem iechyd meddwl hefyd yn gallu effeithio ar iechyd meddwl y gofalwr. Felly, pa fath o strwythurau cefnogaeth sydd yn mynd i gael eu rhoi mewn lle, yn enwedig gan ystyried bod gofalu am rywun sydd â phroblemau iechyd meddwl yn cynnig set wahanol iawn o heriau i ofalu am rywun sydd â phroblem gorfforol?

Yn ail, nid ydy’r datganiad ddim yn sôn am y staff sydd eu hangen er mwyn delifro gwelliannau i’r gwasanaeth, sef yr angen am gynnydd yn nifer therapyddion a hefyd sicrhau bod yna ddigon o amser ar gael ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaol. Rydym ni’n gwybod, er enghraifft, fod yna lawer o therapyddion yn gweithio yn y sector breifat. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i dynnu’r rheini i mewn i’r NHS, hyd yn oed os dim ond yn rhan amser, er mwyn cynyddu capasiti?

Ac yn drydydd, un o’r problemau gwirioneddol yn aml iawn o ran y rheini sydd angen gofal brys er mwyn atal hunananafu neu hunanladdiad ydy un ai eu bod nhw ddim yn hysbys i’r gwasanaeth neu eu bod nhw rhywsut wedi llithro drwy y rhwyd—bod yna ddim galwadau ‘follow-up’, os liciwch chi, wedi bod i ofyn pam na wnaethon nhw droi i fyny ar gyfer apwyntiadau ac ati. Mi wnaeth awdit o achosion rhai yn eu harddegau yn ddiweddar ddangos bod llawer o’r rheini a oedd wedi cymryd eu bywydau eu hunain ddim yn hysbys i CAMHS neu ddim wedi cael eu monitro, felly yr union broblem rwy’n sôn amdani. A ydy’r Ysgrifennydd Cabinet yn derbyn bod natur y problemau y mae rhai o’r unigolion yma yn eu hwynebu yn golygu nad oes ganddyn nhw’r cymhelliad yn aml—yr un ‘motivation’—i droi i fyny ar gyfer apwyntiad, yn enwedig, o bosib, apwyntiadau yn gynnar yn y bore os mai un o sgileffeithiau y cyflwr sydd arnyn nhw ydy methiant i godi yn y bore ac ati? A ydy’r Ysgrifennydd Cabinet, yn y cyd-destun hwnnw, yn derbyn bod angen, yn aml iawn, bod yn llawer mwy rhagweithiol wrth helpu yr unigolion yma sydd angen ein cymorth ni?