Diolch, Lywydd. Heddiw, rwyf eisiau rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi ar gynnydd Cyflymu Cymru, ynghyd â'n gwaith sy'n dod i'r amlwg i fynd i'r afael â'r ganran fechan olaf o safleoedd nad ydynt yn rhan o'r prosiect na chyflwyno masnachol ac ymagwedd newydd tuag at gyfathrebu a marchnata.

Rwy'n siŵr nad oes angen i mi bwysleisio i’r Aelodau bwysigrwydd cynyddol cysylltedd i gartrefi a busnesau. Mae'r cyfleoedd y mae'n eu cynnig yn ddiderfyn, ac mae arnom angen cynifer o bobl â phosibl i allu cael mynediad ato, ond hefyd i fanteisio i'r eithaf ar y mynediad hwnnw. Ein nod, fel yr amlinellwyd yn ‘Symud Cymru Ymlaen', yw dod â phobl at ei gilydd yn ddigidol drwy gynnig band eang cyflym, dibynadwy i bob eiddo yng Nghymru.

Rydym yn parhau i wneud cynnydd cadarn ar Cyflymu Cymru. Hyd at ddiwedd mis Mehefin eleni, rydym wedi darparu mynediad at fand eang cyflym iawn i dros 610,000 o safleoedd na fyddai wedi gallu cael cyflymderau band eang cyflym iawn heb ein hymyrraeth ni. Heddiw, rwyf hefyd wedi darparu gwybodaeth i'r Aelodau am gynnydd fesul awdurdod lleol. Gadewch imi fod yn glir: mae hynny’n 610,000 o safleoedd ar draws Cymru sydd erbyn hyn yn gallu mwynhau cyflymdra lawrlwytho band eang o tua 66 Mbps ar gyfartaledd o ganlyniad i'r buddsoddiad hwn. Mae hyn yn cymharu â chyflymder cyfartalog o lai na 10 ledled Cymru pan ddechreuasom ar y gwaith hwn yn 2013. Fodd bynnag, mae hwn yn dal i fod yn brosiect cymhleth ac mae gweithredu yn parhau i fod yn heriol. Mae angen i BT Openreach gynnal y momentwm os yw am gyrraedd ei dargedau cytundebol. Mae fy swyddogion a minnau yn monitro cynnydd yn ofalus iawn wrth i'r prosiect symud tuag at gael ei gwblhau.

Fodd bynnag, nid yw hyn yn ymwneud â nifer y safleoedd a chyflymder yn unig. Budd gwirioneddol Cyflymu Cymru fydd sut mae'n gwella bywydau a chefnogi busnesau. Hoffwn rannu dwy enghraifft gyda chi. Mae mam bachgen awtistig wedi dweud wrthym bod ei mab yn defnyddio cysylltedd cyflym iawn i ddefnyddio aps a gwefannau arbenigol ar ei iPad. Mae'n darllen ar ei Kindle ac yn gwneud ac yn cyflwyno ei waith cartref drwy borth ar-lein. Er ei fod yn byw ar aelwyd o bump, mae band eang cyflym iawn yn golygu y gall ddal i fynd ar-lein hyd yn oed os yw pawb arall ar-lein hefyd. Mae entrepreneur yn Sir Conwy, yn y gogledd, sy'n rhedeg busnes pobi cacennau yn defnyddio band eang yn ddyddiol i gyfathrebu â chwsmeriaid, llwytho ei holl ddelweddau yn gyflym i system storio cwmwl, cadw’n gyfredol ar gyfryngau cymdeithasol a dysgu sgiliau newydd o weminarau a thiwtorialau. Mae band eang cyflym iawn wedi ei galluogi i fod yn llawer mwy effeithlon, neilltuo mwy o amser i bobi ac addurno, yn hytrach nag aros i ddogfennau lawrlwytho neu geisio cysylltu â chwsmeriaid.

Fodd bynnag, mae'r broses o gyflwyno wedi cael ei chyfran deg o heriau ac mae Aelodau yn ysgrifennu'n rheolaidd ataf yn gofyn am atebion a diweddariadau ar amrywiaeth o faterion yn ymwneud â'r broses gyflwyno. Roeddwn i'n meddwl y byddai'n ddefnyddiol pe byddwn yn mynd i'r afael â rhai o'r themâu cyffredin hyn. Yn gyntaf, mae cam adeiladu prosiect Cyflymu Cymru i fod i gael ei gwblhau ym mis Mehefin 2017. Fel gyda chontractau mawr eraill o'r maint hwn, bydd wedyn ffenestr chwe mis i Openreach gwblhau unrhyw fewn-adeiladu elfennau cyn dyddiad terfynol eithaf y contract, sef 31 Rhagfyr 2017. Byddwch i gyd yn cofio bod y prosiect yn ymestyn i fis Mehefin 2017 er mwyn caniatáu ar gyfer cynnwys 40,000 o safleoedd ychwanegol. Mae'r estyniad yn dilyn adolygiad y farchnad agored a oedd yn dangos bod nifer y safleoedd yr oedd angen mynd i'r afael â nhw o dan y prosiect wedi cynyddu, er enghraifft, oherwydd safleoedd a adeiladwyd o’r newydd neu pan oedd safle lle’r oedd y rhaglen i fod i gael ei chyflwyno dan gynlluniau cwmnïau telathrebu eu hunain wedi eu hystyried fel bod yn annichonadwy yn economaidd ganddynt.

Yn ail, mae BT yn darparu band llydan ffibr cyflym iawn gan ddefnyddio dau dechnoleg—ffibr i'r cwpwrdd a ffibr i'r safle. Mae ffibr i'r cwpwrdd yn golygu gosod cwpwrdd ffibr ar ochr y ffordd yn agos at gwpwrdd copr presennol a chysylltu'r ddau fel bod y signal band eang yn teithio i'r cartref neu fusnes dros y cebl ffôn copr sy'n bodoli eisoes. Dyma'r dewis symlaf, mwyaf cost-effeithiol a chyffredin, gan ei fod yn galluogi i BT wella band eang ar gyfer safleoedd lluosog ar yr un pryd. Mae ffibr i'r safle yn fwy cymhleth. Mae'n golygu ymestyn cebl ffibr i'r safle ei hun. Mewn llawer o achosion, mae’r ateb ar gyfer pob safle yn benodol ar gyfer y safle hwnnw. Mae hyn yn ychwanegu at y gost, y cymhlethdod a'r amser a gymerir i ddarparu’r gwasanaeth.

Ni all ffibr fod yr ateb ar gyfer pob safle. Bydd y cynllun Allwedd Band Eang Cymru yn parhau i chwarae rhan mewn helpu pobl i gyflawni newid sylweddol yn eu cyflymder band eang, a bydd y daleb gwibgyswllt yn parhau i helpu busnesau i gael y cyflymder y maent ei angen i sicrhau eu bod yn parhau i fod yn gystadleuol. Hefyd, rydym wedi comisiynu Airband Community Internet Ltd i gyflenwi i oddeutu 2,000 o safleoedd busnes gan ddefnyddio datrysiad di-wifr. Mae'r gwaith hwn yn mynd rhagddo ar gyflymder a bydd wedi ei gwblhau erbyn mis Rhagfyr eleni.

Wrth i’r prosiectau Cyflymu Cymru ac Airband agosáu at y terfyn, ni allwn orffwys ar ein rhwyfau. Bydd angen i ni ganolbwyntio ar yr hyn sy'n dod nesaf a sut yr ydym yn mynd i gyrraedd y ganran fechan olaf o safleoedd. Rydym eisoes wedi dechrau gweithio i ddiffinio lle bydd y safleoedd hynny. Ar 9 Medi, cyhoeddwyd ymgynghoriad cyhoeddus i ymgysylltu’n bennaf â'r diwydiant telathrebu i ddeall eu cynlluniau gweithredu. Bydd hyn yn ein galluogi i dargedu safleoedd nad ydynt ar hyn o bryd yn rhan o unrhyw gyflwyno i ymestyn y prosiect Cyflymu Cymru ymhellach gan ddefnyddio £12.9 miliwn o gyllid a gynhyrchir drwy'r lefelau manteisio a ragwelir. Rydym yn gobeithio y gellir defnyddio’r cyllid hwn i ddarparu mynediad band eang cyflym iawn cyn diwedd y contract presennol ym mis Rhagfyr 2017. Bydd yr arian ychwanegol, fodd bynnag, ddim ond yn mynd ran o'r ffordd i fynd i'r afael â'r safleoedd sy'n weddill. Dyna pam yr wyf wedi gofyn i swyddogion edrych ar sut y gall gweithredu barhau i 2018 a thu hwnt.

Mae gwaith eisoes wedi dechrau, gyda chynlluniau i lansio proses bellach o adolygu ffurfiol, manwl y farchnad agored, yn ddiweddarach yn yr hydref. Mae hyn yn ofynnol i fod yn sail i'r asesiad sy'n seiliedig ar dystiolaeth o ble y gall ymyrraeth gyhoeddus ddigwydd dan ganllawiau cymorth gwladwriaethol yr UE. Dim ond ar ôl i ganlyniad yr adolygiad gael ei ddadansoddi y byddwn mewn sefyllfa i gadarnhau pa un a ellir datblygu proses gaffael newydd i ddarparu mynediad ar gyfer safleoedd eraill, a sut y gellir gwneud hynny. Gallai'r gweithgaredd caffael ddigwydd yn ystod 2017 gyda chontract newydd i ddechrau yn gynnar yn 2018. Fodd bynnag, mae angen imi fod yn glir na allwn ddarparu cysylltedd ffibr ar unrhyw gost, gan fod darparu gwerth am arian i bwrs y wlad hefyd yn hanfodol.

Mae gwaith ar y gweill hefyd i ymchwilio i ddewisiadau ariannu yn y dyfodol, gan gynnwys cyllid yr UE. Byddwn yn pwyso ar BT i ryddhau cyllid ychwanegol y mae'n ei gynhyrchu drwy fod pobl yn manteisio ar y cyflwyno presennol o Cyflymu Cymru fel y gallwn ailfuddsoddi’r arian hwn mewn gweithredu yn y dyfodol. Byddwn hefyd yn ceisio cymorth pellach gan Lywodraeth y DU yn ogystal ag edrych ar ein cyllideb ein hunain.

Fel y ddwy enghraifft y soniais amdanynt yn gynharach, rydym eisiau gwneud yn siŵr bod pawb yn gallu gwneud y gorau o'r mynediad sydd ganddynt at fand eang cyflym iawn. Y mis hwn, rydym wedi dechrau rhaglen gyfathrebu ac ymgysylltu rhanbarthol aml-haenog ledled Cymru i godi ymwybyddiaeth o fanteision band eang cyflym iawn i ddefnyddwyr ac i annog y defnydd o'r dechnoleg sydd ar gael iddynt.

Byddwn yn cyflwyno gweithgarwch ym mhob awdurdod lleol yng Nghymru rhwng nawr a Rhagfyr 2017 drwy ddull cyfunol o ddigwyddiadau, cysylltiadau cyhoeddus, ymgysylltu â'r gymuned a hysbysebu. Rydym yn gweithio'n agos gydag awdurdodau lleol i roi pecyn cymorth iddynt i hybu'r defnydd o fand eang cyflym iawn, yn ychwanegol at ein gweithgarwch ein hunain ym mhob ardal.

Yn olaf, rydym yn datblygu ein gwefan ymhellach i gynnwys cyngor personol i gwsmeriaid a defnyddwyr i helpu pobl i wneud dewisiadau mwy gwybodus am eu band eang. Gall aelodau fod yn sicr fy mod yn parhau i fod yn ymrwymedig i gynnig band eang dibynadwy, cyflym i bob eiddo yng Nghymru, bod cynlluniau i fynd i'r afael â'r ychydig y cant olaf eisoes ar y gweill a’n bod yn rhoi rhaglen ar waith i annog defnyddwyr i wneud y mwyaf o’r cyfleoedd y mae’r band eang cyflym iawn hwn yn eu darparu.