6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y cyflog byw gwirioneddol yn y sector cyhoeddus yng Nghymru? OAQ(5)0037(FLG)

Diolch i Dawn Bowden am hynny. Gan weithio mewn partneriaeth ag undebau llafur a chyflogwyr y gwasanaethau cyhoeddus, mae’r cynnydd yn parhau o ran mabwysiadu’r cyflog byw yn ehangach yn y gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru.

Diolch am eich ymateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Roedd gwaith ymchwil diweddar gan Brifysgol Middlesex a Phrifysgol Lerpwl yn rhoi achos cryf o blaid y cyflog byw gwirioneddol, yn hytrach na chyflog byw ffug y Torïaid wrth gwrs, gyda busnesau sy’n ei dalu yn gweld llai o anghydfodau â chyflogeion, cynnydd mewn cynhyrchiant a chymhelliant staff, a mantais dros gystadleuwyr o ran enw da a brand corfforaethol. Dangosodd astudiaeth arall gan Sefydliad Bevan o gyflogwyr ym Merthyr Tudful fod oddeutu 6,000 o weithwyr yn yr ardal honno—oddeutu chwarter y gweithlu lleol—yn cael llai o gyflog na’r cyflog byw gwirioneddol. Datgelodd ymchwil Sefydliad Bevan fod gwahanol gyflogwyr ar gamau gwahanol o ran symud tuag at y cyflog byw gwirioneddol, ond eu bod yn aml yn cael anogaeth a hyder gan gyflogwyr lleol eraill sy’n ei dalu. Mae cyflogwr mwyaf Cymru, y GIG yng Nghymru, sydd â’r lefel uchaf o weithwyr benywaidd yn brif enillwyr yn eu teuluoedd, yn talu’r cyflog byw gwirioneddol, a hoffwn dalu teyrnged i Ysgrifennydd y Cabinet a fu’n gweithio’n galed, yn ei swydd flaenorol fel Gweinidog iechyd, gydag undebau llafur i gyflawni hyn. Felly, wrth i ni agosáu at Wythnos Cyflog Byw, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi y gall ein gwasanaethau cyhoeddus yma yng Nghymru chwarae rhan arweiniol drwy gyflwyno’r cyflog byw gwirioneddol, nid yn unig ar gyfer eu gweithwyr eu hunain, ond hefyd er mwyn sicrhau bod hyn yn ddisgwyliad mewn perthynas â chyflogwyr sy’n darparu gwasanaethau ar gontract allanol, ac a wnaiff longyfarch hefyd yr awdurdodau lleol hynny, megis cynghorau Caerffili a Merthyr Tudful yn fy etholaeth, a all alw eu hunain, gyda pheth balchder, yn gyflogwyr cyflog byw?

Wel, yn sicr, rwy’n llongyfarch cynghorau Merthyr Tudful a Chaerffili am yr ymagwedd y maent wedi ei mabwysiadu a’r arweinyddiaeth y maent wedi ei dangos yn y maes hwn. Credaf fod yr Aelod wedi dechrau â’r achos pwysicaf dros y cyflog byw gwirioneddol, sef ei fod o fudd i gyflogwyr yn ogystal â gweithwyr mewn gwirionedd, a bod manteision busnes pendant i gwmnïau sy’n talu’r cyflog byw gwirioneddol o ran llai o salwch, llai o absenoldeb, llai o gostau recriwtio, a llai o gostau hyfforddi. Mae’n gwneud synnwyr busnes da, ac mae’r arweinyddiaeth a ddangoswyd gan awdurdodau lleol yn y maes hwn yn gymorth i ddangos hynny.