8. 4. Datganiad: Yr Adolygiad Seneddol i Wasanaethau Iechyd a Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:50 pm ar 1 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:50, 1 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am ei sylwadau a chwestiynau. Efallai y gallaf geisio ymdrin â maint ac aelodaeth y panel yn gyntaf. Rwy'n credu ein bod yn ffodus i eisoes wedi sicrhau panel o arbenigedd a phrofiad gwirioneddol annibynnol eu meddwl sy'n cwmpasu ystod o feysydd ar draws gofal cymdeithasol, ar draws y gwasanaeth iechyd, pobl sydd â phrofiad uniongyrchol o fewn Cymru a’r tu allan i Gymru, hefyd—mae hynny'n bwysig, gweld gwahanol safbwyntiau—pobl sydd â dysgu rhyngwladol a phrofiad rhyngwladol, hefyd. Felly, rwyf yn gobeithio y bydd yn rhoi sicrwydd hwnnw yr ydym wedi trafod yn flaenorol am hyn yn ystod wirioneddol eang o arbenigedd yr ydym wedi llwyddo i sicrhau, yr wyf yn meddwl y dylai pob byddwn yn falch iawn ag ef, mewn gwirionedd, ac i roi'r sicrwydd hwnnw i bobl y bydd y grŵp hwn o bobl wneud y swydd honno gyda meddwl annibynnol, ac mae hynny'n golygu y bydd ganddynt wybodaeth tynnu i'w sylw ar y gwaith sydd eisoes wedi cael ei wneud, ond ni fydd yn pennu yr hyn y maent wedyn yn dod i'r casgliad. Oherwydd os ydynt yn anghytuno ag unrhyw beth, os ydynt yn dymuno rhagor o dystiolaeth i'w gael, fel y dywedais yn fy natganiad, mae'n iddynt wneud hynny, oherwydd, yn y pen draw, tra yr wyf yn derbyn eich pwynt, ac rwyf yn cytuno â chi, bod hyn yn nid yn ymwneud ailddyfeisio'r olwyn ar y gwaith sydd eisoes wedi cael ei wneud, ond yr adolygiad hwn wedi i fod yn annibynnol, mae'n rhaid iddo fod yn heriol ac yn rhaid iddo fod yn seiliedig ar dystiolaeth, ac mae'n adolygiad hwnnw, yn y pen draw, bydd yn rhaid i'r panel roi eu henwau ac eu henw da i—ac mae'r rhain yn ffigurau ystyrlon o fewn y maes iechyd a gofal cymdeithasol.

A dyna pam, gan ddychwelyd at y pwynt ynghylch telerau'r adolygiad a'r amserlen, y mae'n synhwyrol sicrhau bod y telerau a'r amserlen yn gwneud synnwyr â'i gilydd, a chael trafodaeth rhwng llefarwyr os oes angen ystyried a ydym wedi sicrhau bod y ddau beth hynny yn cyd-fynd â’i gilydd. Rwy'n credu ein bod wedi gwneud hynny, ond gadewch i ni ei adolygu pan fydd y panel wedi’i sefydlu; wedi'r cyfan, rydym yn chwilio amdanynt hwy a'u harbenigedd. Ond yn sicr nid wyf eisiau rhywbeth sy'n mynd ymlaen am ddwy flynedd. Pan fyddaf yn siarad am y posibilrwydd o ymestyn yr amser ychydig bach, rwyf yn golygu ychydig bach. Rwy'n siarad am gyfnod o wythnosau neu fisoedd; nid wyf yn siarad am y peth yn mynd ymlaen am ddwy flynedd. Rwy'n credu bod dwy flynedd yn rhy hir. Os bydd yr adolygiad yn cymryd dwy flynedd, nid wyf yn credu y bydd cyfle gwirioneddol i ganiatáu i’r adolygiad hwnnw gael ei ystyried wedyn a chael gwir effaith yn y tymor hwn a’r un nesaf. Nawr, yr ydym i gyd yn ymwybodol o’r cylch gwleidyddol, ac ymhen dwy flynedd, bydd pobl yn paratoi ac yn chwilio am bethau eraill, a bydd yn ein hatal rhag meddu ar y math o aeddfedrwydd a gwrthrychedd yr wyf yn credu sydd eu hangen arnom yn y ddadl hon. Felly, rwyf yn gobeithio y bydd hynny’n ddefnyddiol o ran bod yr adolygiad a'r amserlen o ddifrif ac yn onest.

Unwaith eto, rwyf yn derbyn eich pwyntiau a wnaethpwyd yn ein trafodaethau blaenorol yn ogystal am y cydbwysedd rhwng y materion hynny na ddylai'r Llywodraeth wneud penderfyniadau yn eu cylch, oherwydd eu bod yn rhan o ystyriaeth yr adolygiad, ond, hefyd, gan beidio ag osgoi ein cyfrifoldeb i ymdrin â heriau yn awr, boed hynny yn y Llywodraeth neu yn y gwasanaeth yn ogystal. Nid wyf eisiau gweld pethau’n stopio rywsut a’u hoedi, oherwydd nad dyna’r peth iawn i'w wneud. Rydym ni’n sôn am y dyfodol. Nid ydym yn sôn am faterion y mae angen inni benderfynu arnynt yn awr, ac nid wyf yn ceisio osgoi fy nghyfrifoldeb i na chyfrifoldeb y gwasanaeth iechyd na chyfrifoldeb gofal cymdeithasol i barhau i symud ymlaen. Mae hynny'n golygu y bydd dewisiadau anodd y mae’n rhaid eu gwneud cyn i’r panel gyflwyno ei adroddiad, ond dyna’r hyn y mae'n rhaid i ni ei wneud. Mae hynny'n rhan annatod o’r cyfrifoldeb o fod yn y Llywodraeth, ac yn sicr ni fyddaf yn ceisio osgoi hynny.