Mae’r ffaith fod gwelliant wedi bod mewn cyfraddau goroesi ar ôl blwyddyn yn amlwg yn rhywbeth i’w groesawu, ond mae ystadegau cyfraddau goroesi cleifion canser yr ysgyfaint ar ôl pum mlynedd yn tynnu oddi ar y llwyddiant hwnnw i raddau helaeth. Mae’n syfrdanol fod cyfraddau goroesi canser yr ysgyfaint yng Nghymru yn llusgo mor bell ar ôl y cyfraddau yng ngweddill y DU. Mae diagnosis cynnar yn allweddol. Mae angen torri amseroedd aros i weld ymgynghorwyr i gael profion a chael asesiadau ar gyfer triniaeth a hynny ar frys. Rwy’n cydnabod y cyllid ychwanegol i’r GIG yng Nghymru a gynigiwyd yn y gyllideb ddrafft. Fodd bynnag, ni ddaw’r cronfeydd hyn â budd go iawn i gleifion canser oni bai eu bod yn cael eu gwario ar staff rheng flaen ychwanegol yn hytrach na mentrau ffansi, siopau siarad a staff ystafell gefn anfeddygol.

Er bod gofal diwedd oes yn hynod o bwysig i unrhyw glaf sydd â salwch terfynol, y nod yn amlwg yw cadw cleifion canser yn fyw yn y lle cyntaf fel nad oes arnynt angen y math hwnnw o ofal diwedd oes. Ni all cynigion y Llywodraeth yn hyn o beth, ni waeth pa mor dosturiol ydynt, fynd i’r afael â chyfraddau goroesi gwael cleifion canser.

Edrychwn ymlaen at weld manylion cynllun cyflawni’r Llywodraeth ar gyfer canser ar ei newydd wedd, ac edrychwn ymlaen yn arbennig at weld a yw’r cynllun hwnnw’n cynnwys meddwl arloesol neu a fydd yn ailwampiad o bethau y rhoddwyd cynnig arnynt eisoes. Cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru yw sicrhau bod y seilwaith yn ei le i gefnogi gweithwyr proffesiynol meddygol yn eu hymdrechion i gynyddu cyfraddau goroesi yng Nghymru. Nid wyf am un eiliad yn meddwl bod y canlyniadau gwael hyn wedi’u hachosi gan ddiffyg tosturi ar ran Llywodraeth Cymru nag unrhyw un yn y Siambr hon na thrwy esgeulustod ar ran ein staff meddygol. Fodd bynnag, mae’n amlwg nad yw ein strategaeth hyd at yn awr yn gweithio. Mae’n bryd cael syniadau newydd, dychmygus a phragmatig ar ran Llywodraeth Cymru, ac edrychaf ymlaen at glywed ei chynigion newydd maes o law.