4. 3. Datganiad: Bil Iechyd y Cyhoedd (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:03 pm ar 8 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 3:03, 8 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am y sylwadau yna ac yn amlwg rwyf yn rhannu eich siom amlwg na chafodd y Bil ei basio yn y cyfnod blaenorol yn y Cynulliad, ond edrychaf ymlaen at weithio'n adeiladol gyda chi wrth i ni symud ymlaen arno.

Soniasoch am sawl eitem yr ydych yn siomedig nad ydyn nhw’n cael sylw yn y Bil, ond wrth gwrs, dim ond yn un rhan o'r modd yr ydym yn mynd i'r afael â'r heriau a amlinellwyd gennych yw deddfwriaeth. Er enghraifft, nid oes angen deddfwriaeth ar gyfer popeth—rydym yn gwneud llawer o bethau i fynd i'r afael â gordewdra, ar lefel Cymru ac wrth weithio'n adeiladol gyda Llywodraeth y DU ar lefel yr UE hefyd. Mae llawer o'r dulliau sy'n effeithio ar y diwydiant bwyd, er enghraifft, yn cael eu cynnal ar lefel Llywodraeth y DU ac ar lefel Ewropeaidd, a dyna pam yr ydym wedi cefnogi ymdrechion Llywodraeth y DU o ran yr ardoll ar y diwydiant diodydd llawn siwgr. Rydym yn awyddus i weld cynnydd gwirioneddol yn hynny o beth, a hynny yn eithaf cyflym hefyd.

Hefyd, yng Nghymru, mae gennym ni’r rhaglen Plant Iach Cymru, yr oeddwn yn falch o’i lansio ym mis Ebrill eleni. Bydd hwn yn rhoi’r cyfle i ymarferwyr ac ymwelwyr iechyd gael ymgysylltiad gwirioneddol, ystyrlon â theuluoedd ledled Cymru. Yn y cyfarfodydd hynny, gellir trafod pethau fel byw yn iach, deiet, ymarfer corff, ysmygu, camddefnyddio sylweddau—yr holl elfennau gwahanol hyn er mwyn cefnogi'r teulu i wneud dewisiadau iach, ar gyfer y fam a'r plant, ond ar gyfer y teulu cyfan, hefyd.

Mae gennym y rhaglen 10 Cam i Bwysau Iach, hefyd, ac mae hynny, unwaith eto, yn ceisio rhoi'r cychwyn gorau posibl mewn bywyd i blant o ran eu hiechyd corfforol. Mae gennym eisoes ddeddfwriaeth arall, megis y Ddeddf teithio egnïol, yr ydym ni'n ei gweithredu, i geisio gwneud y dewisiadau egnïol ac iach o gerdded a beicio yn haws o lawer i bobl.

Mewn ysgolion, mae gennym rwydwaith Cymru o ysgolion iach ac mae gennym amrywiaeth eang o raglenni gweithgarwch corfforol a chwaraeon yn yr ysgol, a gaiff eu cyflwyno mewn ysgolion a hefyd drwy Chwaraeon Cymru.

Cyfeiriasoch at gamddefnyddio sylweddau. Unwaith eto, nid oes unrhyw beth penodol ar hyn yn y Bil o ran defnyddio alcohol a chyffuriau, er enghraifft, ond rydym yn gweithio'n galed iawn i atal a lleihau niwed drwy ein cynllun gweithredu. Byddwch yn cofio y cytunodd y Cynulliad, fis neu ddau yn ôl, ar ein cynllun cyflawni ar gyfer y ddwy flynedd nesaf o ran camddefnyddio sylweddau, atal niwed, er enghraifft, trwy addysgu plant a sicrhau bod y cyngor a’r wybodaeth a roddwn yn gyfoes ac yn unol â thueddiadau cyfoes, gan gynnwys y sylweddau seicoweithredol newydd ac ati, yn ogystal â lleihau niwed i'r rhai sydd eisoes â phroblemau camddefnyddio sylweddau—er enghraifft, trwy gyflwyno ein rhaglen mynd â naloxone adref, sy'n atal gorddosio. Rwy’n clywed straeon gwych am sut mae hyn mewn gwirionedd yn achub bywydau yn ein cymunedau. Crybwyllodd Mohammad Asghar yr wythnos diwethaf yr ystafelloedd rhoi cyffuriau, ac rydym yn mynd ati yn ymarferol i edrych ar ba un a fyddem ni’n dymuno cyflwyno’r rhain a chael cyngor gan grŵp arbenigol hefyd.

Gwnaethoch chi ac Angela Burns sôn hefyd am gyfleusterau hamdden a'r ffaith nad ydyn nhw yn y Bil, ond unwaith eto, mae pethau y gallwn eu gwneud y tu allan i ddeddfwriaeth—er enghraifft, y glasbrint cyfleusterau, sy’n cael ei lunio yn ddiweddar, i wneud yn siŵr ein bod yn defnyddio dull mwy strategol o sicrhau bod safleoedd chwaraeon a chyfleusterau hamdden ar gael yn ein cymunedau. Ceir hefyd y grant cyfleusterau chwaraeon sydd ar gael gennym i awdurdodau lleol gael grant o hyd at £1 miliwn i fuddsoddi mewn gwella neu ddatblygu cyfleusterau newydd yn lleol. Felly, mae llawer iawn yn digwydd ym maes iechyd y cyhoedd y tu hwnt i'r ddeddfwriaeth ei hun, er y gwn y bydd awydd i fynd i’r afael â llawer o'r materion hyn wrth i ni symud drwy'r cyfnodau craffu.