Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 8 Tachwedd 2016.
Diolch i'r Aelod am ei gwestiynau ynghylch y mater penodol hwn. Bydd yr Aelod yn ymwybodol o'r datganiad ein bod yn bwriadu lansio'r cynlluniau peilot ym mis Medi y flwyddyn nesaf, yn rhannol oherwydd y cwestiynau a gododd ynghylch gallu a chyfle o fewn y sector. Rydym yn gwneud gwaith ymgysylltu ar hyn o bryd, ac wedi bod yn gwneud hynny ers peth amser, gan weithio gydag awdurdodau lleol a darparwyr gofal plant. Cyfarfûm â darparwyr gofal plant yr wythnos diwethaf ac mae fy nhîm wedi bod yn cwrdd â nhw yn rheolaidd.
Er bod gan y cynnig egwyddorion eang iawn o ran yr hyn yr ydym yn ceisio ei gyflawni, roedd yr ymrwymiad yn y maniffesto yn glir iawn. Mae llawer iawn o gymhlethdodau ynghylch hynny, a’r elfennau anhysbys y mae’r Aelod yn eu cydnabod—nifer y teuluoedd a fydd yn manteisio ar hyn, nifer y cyfleoedd i gael pontio di-dor rhwng y cyfnod sylfaen a gofal plant—mae'r rhain i gyd yn gymhlethdodau y mae fy nhîm yn gweithio arnynt gyda'r sector a’r rhai â diddordeb i’w cyflawni. Dyna pam y mae'r cynlluniau peilot yn bwysig iawn.
Mae gennym raglen gwerth £10 miliwn yn dechrau ym mis Medi gyda chwe awdurdod. Roedd y chwe awdurdod eto yn rhan o gylch ceisiadau. Gwahoddwyd pob awdurdod i gystadlu a dangos diddordeb. Nid oedd pob awdurdod wedi ymateb. Nid yw’r rhestr gennyf; ysgrifennaf at yr Aelod i roi’r manylion. Mae gennym gymysgedd o leoliadau trefol a gwledig. Mae rhai yn darparu mewn ysgolion yn unig, ac mae rhai yn defnyddio darpariaeth y sector preifat a'r sector cyhoeddus.
O ran y lleoliad gwledig, mae cais ar y cyd gan Ynys Môn a Gwynedd, a gafodd ei groesawu. Roedd cais arall ar y cyd gan Sir Benfro, Ceredigion a Chaerfyrddin—roedd yn fater o un neu'r llall, i bob pwrpas. Mae'n ymwneud â sicrhau bod gennym broses ddysgu y tu ôl i hyn hefyd. Mae'n gweithio allan—gyda’r ceisiadau a ddaeth i law, a chyfuno dau o'r ceisiadau hynny, gan gynnwys pum awdurdod mewn dau gais, i bob pwrpas—o ran yr awdurdodau yr ydym wedi eu dewis, ein bod wedi dechrau’r cynlluniau peilot mewn tua chwarter o'r awdurdodau. Ni fydd hyn yn cael ei ddarparu ym mhob rhan o’r awdurdodau; byddwn yn profi’r system mewn ardaloedd penodol iawn i weld a yw'n gweithio.
O ran y llinellau gwariant, mae'r cynllun yn cynnwys y cyfnod sylfaen a gofal plant, felly mae'r cyfnod sylfaen yn dal i fod yn gyfrifoldeb i Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym yn awyddus iawn i sicrhau ei fod yn parhau. Ond wrth i ni ddysgu wrth ddarparu hyn, yr hyn sy’n wirioneddol bwysig yn hyn yw ei fod yn ymwreiddio egwyddorion Deddf cenedlaethau'r dyfodol—mae'n ymwneud â gofyn i bobl. Yn hytrach na bod llywodraethau yn cyhoeddi prosesau i bobl geisio gweithio’n oddi mewn iddynt, rydym mewn gwirionedd yn siarad â rhieni er mwyn gweld beth sy'n gweithio iddyn nhw a'u plant.
Roedd rhaglen y Sefydliad Polisi Cyhoeddus yn seiliedig ar dybiaethau ynghylch rhaglen 40 wythnos. Mae hon yn rhaglen 48 wythnos sy'n cynnwys y cyfnod gwyliau. Roedd hynny'n rhwystr mawr i bobl a'r gallu i fynd yn ôl i'r gweithle, gan fod y cyfnod o saith wythnos yn ystod yr haf yn wirioneddol anodd ei reoli. Rydym yn credu y bydd hyn, ynghyd â'r ymrwymiad poblogaidd—ac rwy'n siŵr bod yr Aelod hefyd wedi canfod ei fod yn hynod o boblogaidd, hynny yw, ymrwymiad ei blaid yn y maniffesto, yn ogystal, wrth siarad â phobl ar garreg y drws—rydym yn credu y bydd hyn yn creu llawer o fanteision, gan gynnwys manteision economaidd, cymdeithasol ac addysgol yr uned deuluol. Felly, mae pethau yn adroddiad y Sefydliad Polisi Cyhoeddus yr ydym yn eu cydnabod, ond mewn gwirionedd rydym yn credu bod llawer mwy o bethau cadarnhaol ar y sail ei bod yn rhaglen hirach, ac yn fwy na’r hyn a aseswyd yn wreiddiol.
O ran egwyddor gyffredinol darpariaeth gofal plant, mae'r awdurdodau lleol yn ymdrin yn dda iawn â’r hyn sydd ganddynt o ran gofal plant yn lleol. Rydym yn ceisio siarad â'r sector ynghylch darparu. Mae lleoliadau gwledig yn fwy anodd. Rydym yn ceisio sicrhau bod gennym gyfleusterau yno, ond hefyd y Gymraeg, a sut yr ydym yn cynnwys y Gymraeg ac yn dod â hynny i'r amlwg. Rwy'n ffyddiog, o ystyried y trafodaethau yr wyf wedi eu cael gyda'r Gweinidog cyllid, erbyn mis Mai 2021, y byddwn wedi cyflawni’r rhaglen hon yn llawn. Er bod yr Aelod yn iawn i gydnabod yr heriau sy'n ein hwynebu, rwy'n ffyddiog y gallwn wneud hyn.