Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 8 Tachwedd 2016.
Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet, am y datganiad. Yn amlwg, mae hon yn rhan bwysig iawn o'n hymrwymiadau yn y maniffesto. Mae gennyf dros 20 o ysgolion yn fy etholaeth—ysgolion cynradd, hynny yw—sydd i gyd yn darparu dysgu cynnar y cyfnod sylfaen o dair oed. Ond mae pob un ohonynt yn darparu hynny’n rhan amser. Felly, dyna'r rheswm, Mark Reckless, pam na allwch ddarparu’n llawn amser yn syml, oherwydd bod un garfan yn dod i mewn yn y bore a charfan arall yn dod i mewn yn y prynhawn. Dyma’r mater ynghylch gallu a wynebwn mewn ardal drefol fel Caerdydd, gan fod dinas Caerdydd wedi bod yn tyfu ac mae tua 36,000 o bobl yno, ac mae ein holl ysgolion yn gwbl lawn.
Mae gennym gryn dipyn o ddarparwyr gofal plant preifat a gwirfoddol, yn ogystal, ac mae hynny'n iawn, ond rwyf eisiau ymchwilio i sut y gallwn gael mwy o'r math o drefniadau sydd gennym yn Ysgol y Berllan Deg, lle mae meithrinfa ddwyieithog breifat ar waelod yr ardd, fel y mae’n digwydd, sy'n eu galluogi i ddarparu'r gofal cofleidiol hwnnw. Yn yr un modd, yn ysgol Parc y Rhath, mae ganddynt feithrinfa breifat—Ninian Nurseries—sy’n mynd â’r plant i’r ysgol ac oddi yno, er mwyn darparu’r gofal cofleidiol a'r addysg ar eu cyfer. Ym mha ffordd arall y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn credu y byddwn yn gallu symud ymlaen mewn ardal adeiledig iawn fel Caerdydd, lle mae pris uchel ar dir, yn amlwg?
Yn fy hen fywyd, roeddwn yn ymwneud yn fawr â’r gwaith o greu canolfannau blynyddoedd cynnar integredig, a oedd yn darparu gwahanol lefelau o addysg a gofal plant, gan godi tâl ar bobl yn ôl graddfeydd gwahanol, yn dibynnu ar eu hamgylchiadau. Mae hynny, yn amlwg, yn fodel yr ydym, efallai, yn awyddus i’w ailystyried, oherwydd am ein bod yn mynd i roi gofal plant am ddim i blant tair a phedair oed—ni fyddai'n gwneud unrhyw niwed ehangu'r gwasanaeth gofal y telir amdano i rieni eraill sy’n teimlo y byddent yn gallu gwneud hynny ac yn dal yn gallu cadw eu swydd.
Felly, credaf, o ran ein gallu i ehangu, pa newid y mae'n rhagweld y bydd yn digwydd gyda'n sectorau gwirfoddol a phreifat? Oherwydd, yng Nghaerdydd ar hyn o bryd, y rheol yw na allwch roi eich plentyn mewn darpariaeth feithrin yn y sectorau gwirfoddol neu breifat, oni bai nad oes unrhyw ddarpariaeth yn sector y wladwriaeth. Mae’n ymddangos i mi nad yw hynny, yn ôl pob tebyg, yn mynd i’n galluogi i greu mwy o feithrinfeydd yn y sector gwirfoddol. Oni bai eu bod yn gwybod bod ganddynt nifer penodol o blant, yn syml, ni fyddant yn gallu gweithredu. Felly, tybed pa drafodaethau yr ydych wedi bod yn eu cael, yn benodol, â fy awdurdod lleol i ynghylch hynny, er mwyn newid y ffordd yr ydym yn edrych ar y sectorau gwirfoddol a phreifat o bosibl, o ystyried y bydd yn rhaid i ni gydweithio â nhw.
Fel arall, pan fyddwn ni'n adeiladu ysgolion newydd, pa ymrwymiad y gallaf ei gael oddi wrthych, Ysgrifennydd y Cabinet, na fyddwn mwyach yn adeiladu ysgolion nad oes ganddynt ddigon o le ar gyfer gofal cofleidiol yn yr ysgolion? Oherwydd mai hynny, yn amlwg, fydd y ffordd ymlaen. Mae'n llawer gwell i'r plentyn allu aros yn yr un ystafell lle cafodd ei addysg feithrin i ddechrau a chael gofal plant hefyd. Rwyf yn cydnabod yn llwyr nad yw hyn yn bosibl ar hyn o bryd o’r man lle rydym yn dechrau yng Nghaerdydd. Ond pe byddem yn wir wedi cael ysgolion bro 10 neu 20 mlynedd yn ôl, ni fyddem yn y man lle rydym heddiw, am ei fod yn hollol amlwg y byddai pawb yn y gymuned eisiau gofal plant am ddim sydd ar gael yn eu hysgol leol.