Yr eitem nesaf ar yr agenda yw’r datganiad gan y Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth ar gyflogadwyedd. Rwy’n galw ar y Gweinidog hynny i wneud y datganiad. Julie James.

Diolch, Lywydd. Mae cefnogi pobl i fynd i mewn, aros a symud ymlaen o fewn cyflogaeth barhaus yn rhan hanfodol o sicrhau dyfodol ffyniannus a diogel i Gymru. Mae ‘Symud Cymru Ymlaen' yn ymrwymo Llywodraeth Cymru i ail-lunio cefnogaeth cyflogadwyedd ar gyfer unigolion sy'n barod am swyddi, a'r rhai sydd bellaf o'r farchnad lafur, i gael y sgiliau a'r profiad i ennill a chadw cyflogaeth gynaliadwy.

Mae Llywodraeth Cymru, felly, yn datblygu cynllun cyflogadwyedd y bwriadaf ei gyhoeddi yn y flwyddyn newydd, a fydd yn nodi sut y byddwn yn creu'r amodau i gyflawni'r ymrwymiad hwn a sut y byddwn yn mesur llwyddiant.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Amlinellais ym mis Gorffennaf syniadau cynnar Llywodraeth Cymru ar ddatblygu rhaglen gyflogadwyedd sengl ar gyfer pob oed, gan ddwyn ynghyd y gweithgareddau o'n rhaglenni cyflogadwyedd presennol i ddiwallu’n well anghenion y rhai sydd angen cymorth i fynd i mewn, aros a symud ymlaen yn y gweithle. Fel y dywedais bryd hynny, bydd y rhaglen hon yn ein galluogi i ymateb yn well i heriau'r farchnad lafur yr ydym yn awr yn eu hwynebu: yr her barhaus o gynnal cyfradd ddiweithdra isel, yn enwedig o ystyried yr angen i fynd i'r afael â lefelau anghymesur o ddiweithdra mewn rhai grwpiau ac ardaloedd daearyddol, gan gydnabod yr achos clir dros ganolbwyntio mwy ar leihau anweithgarwch economaidd.

Fodd bynnag, gwyddom nad yw'n ddigon i ganolbwyntio yn unig ar gael pobl i mewn i waith. Mae angen sicrhau bod unigolion yn cael gwaith gweddus a chynaliadwy a'u bod yn symud ymlaen i, ac o fewn, swyddi diogel. Er bod mynd i mewn i gyflogaeth yn ffactor allweddol o ran lleihau tlodi, mae hefyd yn bwysig cydnabod y mater cynyddol o dlodi mewn gwaith yng Nghymru. Erbyn hyn mae mwy o aelwydydd sy'n byw mewn tlodi lle mae rhywun yn gweithio, nag sydd ddim.

Bydd ein cynllun cyflogadwyedd, felly, yn nodi sut y gellir targedu ein cymorth yn fwyaf effeithiol i symud mwy o unigolion ymlaen o anweithgarwch economaidd i waith, gan gadw pwyslais ar ddilyniant mewn a thrwy gyflogaeth gynaliadwy. Bydd y cynllun yn cydnabod bod cael pobl i mewn i gyflogaeth gynaliadwy ac ystyrlon yn golygu mwy na chynyddu sgiliau. Mae angen ymagwedd gyfannol sy'n ceisio nodi a mynd i'r afael ag anghenion a rhwystrau y mae pob unigolyn yn eu hwynebu wrth ennill, cadw a symud ymlaen o fewn cyflogaeth.

Rydym yn credu mewn dull cyflogadwyedd integredig, sy’n cysylltu mentrau sgiliau â gwasanaethau cyflogaeth ac â gwasanaethau cyhoeddus eraill sy’n mynd i'r afael â rhwystrau sy'n gysylltiedig â chyflogadwyedd, yn benodol integreiddio gwaith a gwasanaethau iechyd i gefnogi pobl â chyflyrau iechyd ar y cyfle cyntaf posibl i gael mynediad i neu i aros mewn gwaith. Rydym hefyd yn cydnabod pwysigrwydd gweithio gyda chyflogwyr i integreiddio cymorth busnes a sbardunau caffael Llywodraeth Cymru yn llwyr o fewn ein dull cyflogadwyedd ehangach er mwyn sicrhau ein bod yn gwneud y gorau o'r potensial i dargedu recriwtio i swyddi newydd a grëwyd o grwpiau gweithgarwch isel.

Er mwyn blaenoriaethu a thargedu ein hymyraethau cyflogadwyedd a sgiliau yn fwy effeithiol, byddwn yn datblygu dull systematig o nodi angen ac o atgyfeirio at gymorth cyflogadwyedd drwy wasanaeth cyngor ar gyflogaeth newydd. Bydd y gwasanaeth cyngor ar gyflogaeth yn cryfhau ac yn uno'r gwasanaethau asesu, broceriaeth, atgyfeirio a chyngor, a bydd yn gweithredu yn gyfan gwbl annibynnol ar y ddarpariaeth cymorth cyflogadwyedd er mwyn sicrhau pwyslais clir, diduedd ac absoliwt ar anghenion yr unigolyn. Bydd cyngor a broceriaeth barhaus yn cael eu darparu drwy'r gwasanaeth cyngor cyflogaeth i sicrhau bod unigolion yn cael eu cefnogi yn effeithiol ar eu taith i mewn i ac o fewn cyflogaeth.

Bydd y cynllun cyflogadwyedd yn nodi fframwaith ar gyfer gweithredu gan ddefnyddio tystiolaeth o'r hyn sy'n gweithio. Byddwn yn gweithio ar draws y Llywodraeth a chyda phartneriaid dros yr wythnosau nesaf i ddatblygu'r fframwaith hwn, gan adeiladu ar y themâu allweddol o'n hymgysylltu hyd yn hyn sydd wedi gosod y sail ar gyfer ein dull cyffredinol. Bydd y dull hwn yn un pob oed a hollgynhwysol. Byddwn yn symud i ffwrdd o ymagwedd a yrrir gan garfan, sy’n targedu grwpiau penodol o bobl ddi-waith neu bobl sy'n anweithgar yn economaidd gydag ymyriadau penodol, ac yn hytrach yn canolbwyntio cefnogaeth o gwmpas anghenion yr unigolyn. Mae tystiolaeth yn dweud wrthym fod cymorth pwrpasol a dwys sydd wedi'i deilwra i anghenion unigolion er mwyn cynyddu cyflogadwyedd a mynd i’r afael â rhwystrau yn hanfodol. Byddwn hefyd yn cael gwared ar y ffiniau rhwng darpariaeth mewn gwaith ac allan o waith i greu continwwm o gymorth i unigolion ar ôl iddynt gael mynediad i'r gweithle, yn enwedig ar gyfer y rhai sydd mewn perygl o roi'r gorau i gyflogaeth.

Bydd ein dull wedi ei integreiddio a'i gymell. Byddwn yn atgyfnerthu nifer y rhaglenni a gynigir drwy ddod ag ymyriadau at ei gilydd drwy ein dull pob oed a hollgynhwysol a, chan weithio drwy ein cymorth busnes a’n sbardunau caffael, byddwn yn cymell creu cyfleoedd swyddi wedi’u targedu yn fwy ar gyfer unigolion dan anfantais ac yn gosod premiymau ar gymorth mewn ardaloedd dan anfantais arbennig. Bydd ein dull hefyd wedi ei foderneiddio ac yn effeithlon. Byddwn yn cyrraedd mwy o unigolion drwy gyflwyno ac ehangu gwasanaethau cyflogadwyedd digidol a byddwn yn rhyddhau adnoddau trwy fodelau darparu mwy effeithlon ac arloesol, fel y dull a gomisiynir yn genedlaethol, a reolir yn rhanbarthol ac a ddarperir yn lleol y byddwn yn ei fabwysiadu ar gyfer y rhaglen gyflogadwyedd newydd ar gyfer pob oed.

Bydd y dull hwn yn gofyn am ymdrech a phwyslais cydgysylltiedig, nid yn unig ar draws Llywodraeth Cymru, ond hefyd gydag adrannau Llywodraeth y DU, yn enwedig yr Adran Gwaith a Phensiynau, gydag awdurdodau lleol, y trydydd sector, y sector preifat, a chyda grwpiau rhanddeiliaid a phartneriaid cyflawni. Bydd angen i'r ymdrech hon groesawu hyblygrwydd ac arloesedd gan gadw pwyslais diwyro ar wella a chanlyniadau. Bydd ein gwaith gyda'r Adran Gwaith a Phensiynau, yn bartner allweddol yng Nghymru, yn parhau er mwyn gwneud pob ymdrech i ymgorffori eu rhaglenni o fewn agenda gyflogadwyedd ehangach Cymru. Mae egwyddorion ein cynllun cyflogadwyedd yn sail i'r rhaglen gyflogadwyedd newydd ar gyfer pob oed a’n gwaith o gyd-gynllunio rhaglen gwaith ac iechyd yr Adran Gwaith a Phensiynau yng Nghymru. Mae hyn yn gyfle i alinio ehangder y cymorth cyflogaeth sydd ar gael i unigolion ar draws Cymru yn fwy effeithiol.

Wrth ddatblygu'r cynllun, mae'n hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn gweithio'n agos gyda’r holl chwaraewyr allweddol i sicrhau bod cyfleoedd ar gael i bawb. Bydd ein dull newydd o gefnogi cyflogadwyedd yn hyblyg, wedi’i gomisiynu yn genedlaethol, wedi’i reoli yn rhanbarthol, wedi’i gyflwyno yn lleol ac, yn bwysicaf oll, yn canolbwyntio ar yr unigolyn. Rydym yn credu y bydd y dull hwn o fudd i unigolion ar draws Cymru wrth ennill, cadw a symud ymlaen o fewn gwaith, a bydd yn cyflwyno'r dyfodol llewyrchus a diogel ar gyfer Cymru sydd ei angen arnom i symud Cymru ymlaen. Diolch.

A gaf i ddiolch i chi am eich datganiad y prynhawn yma, Weinidog? Rwy’n croesawu’r cyhoeddiad bod yna gynllun cyflogadwyedd yn mynd i fod, a’r egwyddor gyffredinol o greu cynnig haws ei ddeall, mwy hyblyg, gyda chefnogaeth unedig drwy, yn yr achos yma, wrth gwrs, y gwasanaeth cyngor cyflogaeth. Ond, wrth gwrs, mae’r datganiad yn codi lot o gwestiynau hefyd, gan ei fod, yn ei hanfod, yn cyhoeddi bod yna gynllun cyflogadwyedd a bod yna wasanaeth cyngor cyflogaeth yn mynd i fod i chi ei wneud. Efallai y gallwch chi sôn ychydig ynglŷn â phwy fydd yn datblygu’r cynllun cyflogadwyedd. Rwy’n amau mai’r Llywodraeth y bydd, ond byddai’n dda gwybod, oherwydd, os ydych chi’n ei gyhoeddi erbyn mis Ionawr, nid oes llawer o amser i gynnwys gwahanol rhanddeiliaid yn y drafodaeth yna. Pryd ydych chi’n rhagweld y bydd y cynllun yn mynd yn weithredol? Ac efallai y gallwch chi sôn ychydig ynglŷn â’r adnoddau a chost gweithredu’r cynllun, a hefyd y gwasanaeth cyngor cyflogaeth rydych chi’n sôn amdano fe—pa fath o gapasiti fydd gan y gwasanaeth hwnnw, gyda faint o bobl rydych chi’n ei rhagweld y byddan nhw’n gweithio â nhw yn flynyddol—ac efallai sôn ychydig am y gost rydych chi’n ei rhagweld, ac o ba gyllideb rydych chi’n dychmygu y bydd yr ariannu’n dod ar gyfer hwnnw.

Rŷch chi’n sôn eich bod chi am gomisiynu’n genedlaethol, rheoli’n rhanbarthol, a delifro’n lleol. Rwy’n tybio—ac efallai fy mod i’n anghywir—eich bod chi’n rhagweld y bydd gan y partneriaethau sgiliau rhanbarthol ran i’w chwarae. Pa ystyriaeth ŷch chi wedi ei rhoi, wrth feddwl am y model yna, i efallai datganoli ychydig yn fwy o gyfrifoldeb i’r partneriaethau yna, yn sicr, efallai, o ran y cyllidebau ac yn y blaen sydd ynghlwm â’r maes yma? Byddwn i’n falch o glywed i ba raddau rŷch chi’n credu bod yna fwy o sgôp, efallai, i wneud hynny.

Hefyd, rŷch chi’n sôn, wrth gwrs, am ddarpariaeth pob oed—‘all-age’. Rwy’n tybio ein bod ni’n sôn am ôl-16 oed, ac efallai y byddech chi’n gallu dweud wrthym ni a ydych chi wedi ystyried estyn hynny i ôl-14, oherwydd byddwch chi’n gwybod cystal â fi, yn aml iawn, mae nifer o bobl wedi cyrraedd y pwynt lle maen nhw wedi gwneud penderfyniadau erbyn eu bod nhw’n cyrraedd yr oed yna, ac efallai ein bod ni’n eu dal nhw ychydig yn rhy hwyr, neu yn methu â’u dal nhw oherwydd ei bod hi’n rhy hwyr cyn iddyn nhw efallai wynebu sefyllfa o’r fath. Mae’r datganiad yn crybwyll y byddai’r ‘approach’ yn ‘all-age and all-encompassing’, ac eich bod chi’n edrych ar ‘approach’ sydd wedi integreiddio ac yn ‘incentivised’.

Rŷch chi’n sôn am foderneiddio ac effeithlonrwydd, ond nid wyf yn gweld y pwyslais ar sicrhau bod y gwasanaeth yn effeithiol hefyd. Rwy’n meddwl bod hynny’n ystyriaeth bwysig ac efallai y gallwch ehangu ynglŷn â sut rŷch chi’n bwriadu gwerthuso effeithiolrwydd y ddarpariaeth. Sut y byddwch chi’n mesur llwyddiant o dan y trefniadau newydd rŷch chi’n sôn amdanynt heddiw? Mae llawer o lwyddiant yr hyn rŷch chi yn gobeithio ei gyflawni, o beth rwy’n ei weld yn y datganiad, yn mynd i ddibynnu hefyd, i raddau beth bynnag, ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig ac efallai nad yw'r record yn y cyfnod diwethaf yma yn rhoi lot o hyder i rywun pan fyddem ni’n edrych ar y modd mae’r lefi prentisiaethau, er enghraifft, wedi cael ei drin ag ef. Efallai, gan fy mod i’n sôn am y lefi, gallwch chi efallai ddweud sut rŷch chi’n rhagweld y gallai hwnnw atgyfnerthu neu ‘complement-io’ y ddarpariaeth yma yr ydych yn ei chyhoeddi heddiw. Mi glywsom ni yn gynharach am y cyhoeddiad ddigwyddodd ddoe ynglŷn â lefel yr ariannu a fydd yn cael ei chlustnodi gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig. Byddwn i hefyd yn awgrymu bod yn rhaid i ni beidio â thybio bod hynny’n arian newydd o reidrwydd oherwydd, wrth gwrs, rŷm ni’n colli mewn ffyrdd eraill hefyd. Ond byddai’n ddiddorol gweld sut rŷch chi’n gweld cyfraniad y lefi yna yn chwarae allan o fewn y cyd-destun yma.

Pan fyddem ni’n sôn am y maes yma, wrth gwrs, un elfen gwbl greiddiol yw’r elfen a’r angen i farchnata a hyrwyddo gwerth caffael y sgiliau yma i bobl sydd ddim mewn cyflogaeth neu hyd yn oed mewn cyflogaeth—efallai yn fwy felly. Mae angen, byddwn i’n tybio, ymdrech farchnata gref y tu cefn i raglenni o’r fath ac efallai y byddwch chi’n gallu sôn ychydig—oherwydd mi fydd y DWP, awdurdodau lleol a’r darpariaethau yng nghyd-destun iechyd ac yn y blaen yn gyrru ac yn creu ychydig o alw, ond, wrth gwrs, yn benodol efallai yn fwy i bobl sydd mewn cyflogaeth—am ble rŷm ni’n sicrhau ein bod ni yn gwerthu hwn i gyflogwyr, i bobl ifanc, i rieni a’r gwahanol grwpiau yna allan yna rŷm ni am eu gweld yn manteisio ar y ddarpariaeth. Diolch.

Diolch am y cwestiynau yna, Llyr. Byddaf yn dechrau gyda'r ardoll brentisiaethau, dim ond i fod yn glir. Rwy’n teimlo, ddirprwy Lywydd, fy mod wedi gwneud y sylwadau hyn sawl gwaith yn y Siambr hon, ond rwyf am eu gwneud nhw eto. Nid yw'r ffigurau sydd wedi eu rhyddhau gan y Trysorlys yn golygu bod arian newydd sylweddol yn dod i Gymru, oherwydd nad ydynt yn ystyried gostyngiadau a wneir i raglenni cymaradwy yn Lloegr, gan gynnwys prentisiaethau ac, felly, mae angen eu hystyried yn rhan o'r darlun mwy, sy'n dangos—ni fyddwch yn synnu i glywed—toriadau mewn termau real i'r cyllid sydd ar gael i Gymru dros yr ychydig flynyddoedd nesaf, ac nid ydynt ychwaith yn dangos effaith tua £30 miliwn a fydd yn cael ei dalu’n ôl i'r Trysorlys gan ddarparwyr gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru drwy'r ardoll. Felly, dim ond i fod yn glir: nid yw’r ardoll yn ddim mwy na threth gyflogaeth Llywodraeth y DU. Mae’n gwrthdaro yn uniongyrchol â meysydd lle mae'r pwerau wedi'u datganoli. Mae gennym ein hymagwedd wahanol a phoblogaidd iawn ein hunain at brentisiaethau, y mae'r Aelod yn gwybod amdanynt ac mae wedi bod yn gefnogol iawn iddi, ac mae hyn yn torri’n syth ar ei thraws. Felly, nid yn unig nad oes gennym unrhyw arian newydd ond, yn amlwg, mae’n rhaid i’n gwasanaethau cyhoeddus i gyd dalu'r ardoll ac felly maen nhw'n cael eu hamddifadu o arian. Felly, nid yw'n gwneud unrhyw synnwyr o gwbl ac rydym yn flin iawn am y peth. Dydw i ddim yn meddwl fy mod yn dweud unrhyw beth newydd: rwyf wedi dweud hynny sawl gwaith o'r blaen. Mae’n ddirgelwch i mi sut y gallaf fod yn fwy clir. Nid oes unrhyw arian newydd. Rydym yn parhau â'r rhaglen oedd gennym o'r blaen. Rwy'n credu mai dyma’r degfed tro o leiaf yr wyf wedi dweud hynny yn gyhoeddus ac wrth bawb arall sydd wedi gofyn i mi. Felly, nid wyf yn deall sut y gallaf fod yn fwy clir, Lywydd. Felly, dyna'r sefyllfa yr ydym wedi ein cael ein hunain ynddi. Bydd datganiad yr hydref, wrth gwrs, yn egluro'r sefyllfa yn llwyr ac, os yw pethau'n newid, byddaf, wrth gwrs, yn hysbysu'r Aelodau yn rheolaidd ond nid ydym yn disgwyl newid a dyma’r sefyllfa fel yr wyf yn ei deall. Felly, dyna'r pwynt ynghylch yr ardoll brentisiaethau.

O ran y gweddill ohono, beth rwy'n ei gyhoeddi heddiw yw dechrau rhaglen bolisi i ddatblygu'r rhaglen hon, ac rwy'n gofyn i’r Aelodau am eu mewnbwn i fframwaith y rhaglen. Dydw i ddim eto mewn sefyllfa i ddweud wrthych faint mae'n ei gostio a phob dim arall gan nad ydym wedi gorffen ymdrin â’r polisi yn gyfan gwbl. Bu proses o ymgynghori. Mae croeso mawr i bob un, pob AC sydd eisiau cyfrannu at hynny yn bersonol ar ran eu hetholwyr, a byddaf yn dod yn ôl yn y flwyddyn newydd gyda chynnig priodol o ran y polisi cyffredinol. Ond ei hanfodion yw, ar y pwynt cyswllt, na ddylai'r unigolyn orfod ymgodymu â pha fath o gyllid y maent yn ei gael. Felly, yn hytrach na gorfod dweud yn awr, 'Wel, nid ydych wedi gwneud cais—gwnaethoch gais am Twf Swyddi Cymru ond, yn anffodus, rydych yn 25 a dylech fod wedi gwneud cais am rywbeth arall', byddwn yn cael gwared ar hynny. Yr hyn a fydd gennym fydd y gwasanaeth cyngor cyflogaeth hwn, a fydd yn broceru gallu'r unigolyn i ddweud beth sydd ei angen arnynt ac yna’n eu helpu i gael yr hyn sydd ei angen arnynt.

Rydw i wedi bod yn hynod o glir bod yn rhaid i hynny gael ei wahanu’n llwyr oddi wrth y cymorth gwirioneddol y maent yn ei gael, oherwydd a dweud y gwir—a byddaf yn hollol glir ynglŷn â hyn—nid wyf yn dymuno cael unrhyw gysylltiadau o gwbl â’r math o asesiad sydd wedi bod yn gysylltiedig â sancsiynu budd-daliadau ac yn y blaen, yr wyf yn credu ei fod yn ffiaidd ac yn wir sydd ond yn gyrru pobl anobeithiol i fwy o anobaith. Felly, yr hyn yr ydym yn bwriadu ei wneud yw broceru ar gyfer yr unigolyn ffordd iddynt fynegi eu hanghenion eu hunain wrth y Llywodraeth, ac i ni roi'r gwasanaethau iddynt y maent arnynt eu hangen. Gallai hynny fod yn sgiliau a gallai fod yn hyfforddiant—hyfforddiant cyflogaeth neu hyfforddiant mewn cyflogaeth—ond gall hefyd fod yn ddarpariaeth iechyd neu ofal plant neu deithio neu beth bynnag. Felly, byddaf yn cynnull grŵp traws-Lywodraeth i edrych ar hyn, a byddwn yn edrych i weld sut y gallwn ni o ddifrif ac yn gyfannol edrych ar y rhwystrau y mae unigolyn yn eu hwynebu i gyflogaeth gynaliadwy, neu yn wir i’r camau tuag at gyflogaeth, a allai gynnwys gwirfoddoli a gwaith cymunedol ac yn y blaen, i'w cael ar hyd y llwybr hwnnw, gan ein bod yn gwybod bod y math hwnnw o gysylltiad yn gyrru pobl allan o dlodi ac i mewn i iechyd.

Felly, mae hwn yn wir yn ddiweddariad cynnar iawn i’r Cynulliad o ran ein cyfeiriad polisi, gan fy mod yn awyddus iawn i wybod beth oedd yr Aelodau yn ei feddwl am y cyfeiriad polisi hwnnw, ac yna byddaf yn dod yn ôl atoch chi ar ôl i ni gael y peth mewn ffurf fwy cynhwysfawr.

Diolch i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw. Dywedodd y Gweinidog ei bod yn bwriadu ail-lunio cymorth cyflogadwyedd er mwyn i unigolion sy'n barod am swyddi gael gwaith gweddus a chynaliadwy.  Mae sicrhau bod gan fyfyrwyr sy’n gadael addysg y sgiliau cywir i'w helpu yn y byd gwaith yn hanfodol i hyn. Mae’r Gweinidog yn dweud ei bod yn cydnabod pwysigrwydd gweithio gyda chyflogwyr i wneud y gorau o’r potensial i helpu grwpiau gweithgarwch isel i fynd i gyflogaeth. Felly, a gaf i ofyn i'r Gweinidog pa gynlluniau sydd ganddi i gryfhau cysylltiadau gyda'r gymuned fusnes i sicrhau bod hyn yn digwydd yng Nghymru?

Rwy’n croesawu'r cadarnhad y bydd y dull hwn ar gyfer pob oedran ac yn hollgynhwysol. Sut y bydd y Gweinidog yn sicrhau bod ei dull yn lleihau'r anghydbwysedd rhwng y rhywiau yn ein gweithlu, a pha gamau penodol y bydd hi’n eu cymryd i gynorthwyo pobl hŷn i fynd yn ôl i mewn i'r gweithlu yng Nghymru?

Dywed y Gweinidog fod cyflogaeth yn golygu mwy na chynyddu sgiliau.  Mae cynyddu sgiliau, fodd bynnag, yn chwarae rhan allweddol o ran cael pobl i mewn i gyflogaeth gynaliadwy. Rwy’n gresynu, felly, at y ffaith y bu diffyg ymrwymiad sylweddol gan Lywodraeth Lafur Cymru i ailfuddsoddi’r arian hwn mewn gwell hyfforddiant prentisiaeth. Dyma'r arian a roddwyd gan y busnesau— [Torri ar draws.] Dyma'r arian a roddwyd gan y busnesau, ac mae'n hanfodol bod hwn yn cael ei ailfuddsoddi mewn hyfforddiant. A yw'r Gweinidog yn gwerthfawrogi siom grwpiau fel consortiwm adwerthu Cymru fod Llywodraeth Cymru yn ystyried cyllid canlyniadol yr ardoll yn ffrwd refeniw ac nad ydynt yn ei gysylltu â’r rhai sydd wedi cyfrannu ato? Pam y mae Llywodraeth Cymru yn gwrthod neilltuo’r arian hwn i gefnogi busnesau? Mae Llywodraeth Cymru wedi brolio ei thasglu’r Cymoedd. [Torri ar draws.] Mae Llywodraeth Cymru wedi brolio ei thasglu’r Cymoedd. Oni ellid defnyddio’r cronfeydd hyn i ddarparu hyfforddiant sgiliau ar gyfer pobl yn y cymunedau o amddifadedd mwyaf yn ein Cymoedd?

Mae’r sicrwydd o ran cyllid a roddir gan Lywodraeth y DU i’w groesawu’n fawr, a bydd cyflogwyr yn teimlo eu bod wedi cael eu siomi gan Lywodraeth dan arweiniad Llafur os yw'n gwrthod buddsoddi’r arian hwn mewn hyfforddiant a phrentisiaethau yng Nghymru, er, ar y cyfan, fy mod yn gwerthfawrogi'r hyn y mae'r Gweinidog yn ei wneud fan hyn.

Er bod perygl i hyn ymddangos fel tiwn gron, nid oes unrhyw arian ychwanegol. Bydd yr Aelod yn gyfarwydd â sut y mae fformiwla Barnett yn gweithio. Felly, yr hyn y mae'r Trysorlys wedi ei wneud yw cyhoeddi cyllid canlyniadol mewn un rhan heb ddangos y cyllid anghanlyniadol mewn rhan arall i chi. Felly, er enghraifft, mae toriad o 17 y cant yn y cyllid sylfaenol, sy'n cyfateb i’r cyllid ar gyfer prentisiaethau. Dim ond un ohonynt yw hynny; mae nifer o rai eraill. Felly, byddwch yn gwybod mai un o egwyddorion sylfaenol datganoli yw bod yr arian yn dod i Lywodraeth Cymru er mwyn i Lywodraeth Cymru bennu ei blaenoriaethau. Mae'r syniad y gallwch newid trethiant cyffredinol am dreth gyflogaeth benodol ac yna cwyno am y ffaith nad yw’n cael ei neilltuo yn eithriadol o—wel, chwerthinllyd, a dweud y gwir. Nid yw'n glir chwaith sut y caiff ei wario yn Lloegr. Felly, er ei bod yn wir y bydd system dalebau ar gyfer rhai cyflogwyr sy'n talu'r ardoll, nid yw'n gwbl glir i mi sut y bydd busnesau bach a chanolig nad ydynt yn talu’r ardoll yn cael cyllid, ac nid yw'n glir chwaith sut y bydd cyrff y sector cyhoeddus sy’n talu'r ardoll yn gallu gwario’r cyllid hwnnw. Felly, nid yw’n ddim byd mwy na thoriad mewn trethiant cyffredinol, a threth benodol yn lle hynny. Ac yn anffodus, Ddirprwy Lywydd, nid oes gennyf eiriau eraill i fynegi hyn. Rwy'n teimlo fy mod i wedi ei ddweud hyd at syrffed.

O ran y gweddill ohono, gwnaeth yr Aelod bwynt rhesymol am yr angen i fusnesau gael eu cynnwys yn ein cynlluniau, ac, wrth gwrs, maent yn cael eu cynnwys. Rwyf wedi siarad llawer am gynlluniau a gomisiynir yn genedlaethol ac sydd â phwyslais rhanbarthol. Bydd yr Aelod yn gyfarwydd â gwaith y partneriaethau sgiliau rhanbarthol, ac, wrth gwrs, ymgynghorwyd â nhw yn y ffordd yr ydym wedi edrych ar ein polisi cenedlaethol, a byddwn yn parhau i ymgynghori â nhw, ac, yn wir, maen nhw wedi gweithio'n galed iawn ar roi eu cynlluniau eu hunain at ei gilydd.

Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw. Mae wedi bod yn bwysig iawn edrych ar ble’r ydym yn mynd i fynd i’r afael â rhai o'r problemau sy'n effeithio ar rai o'r cymunedau o amddifadedd mwyaf. Roeddwn yn mynd i ofyn i chi am yr ardoll, ond yr wyf yn credu eich bod wedi ateb hynny yn eithaf clir. [Torri ar draws]. Na, mae’n iawn.

Ond y materion y buom yn siarad amdanynt—yn amlwg, rydych chi wedi sôn amdanynt ychydig bach, ond roeddwn yn siomedig o weld yn y papur, yn y datganiad ei hun, nad oes sôn am gludiant. Rydych wedi sôn amdano yn eich ateb i Llyr Gruffydd, mewn un pwynt, ond rwy’n credu bod y mater o gludiant yn hanfodol. Oherwydd, os ydych yn canolbwyntio ar anghenion yr unigolyn, ei fod yn ymwneud â sut mae unigolyn yn cael mynediad at rai o'r gwasanaethau hynny, nid dim ond rhai o'r cyfleoedd cyflogaeth, ond hefyd rhywfaint o'r cyngor a all fod ar gael yn ogystal. Felly, rwy’n credu bod angen i ni edrych ar y mater o gludiant.

Yn eich datganiad, rydych yn dweud ei fod yn mynd i gael ei gomisiynu yn genedlaethol, a’i reoli yn rhanbarthol. Nawr, a yw hynny'n golygu mewn gwirionedd fod swyddogaeth i bartneriaethau sgiliau rhanbarthol? Beth yw eu swyddogaeth, ac a allwch chi o bosibl ganolbwyntio ar bartneriaeth y de, yn arbennig, a’r cynllun sydd ganddynt, a sut y mae hynny'n ffitio i mewn i agenda’r gwasanaeth cyngor cyflogaeth?

A allwch chi hefyd edrych efallai ar sut y byddai'r cynllun hwn yn gweithio gyda chynlluniau eraill sydd ar waith, yn enwedig yn fy ardal i, gyda'r tasglu dur, a sut y mae hynny'n mynd i ffitio i mewn i'r darlun cyfan hwn yn ogystal—oherwydd, yn amlwg, fod gennym lawer o unigolion sydd angen y cymorth a'r gwasanaethau y maent yn eu darparu—a sut y mae hynny'n ffitio i mewn i hynny?

Weinidog, mae'n bwysig ein bod yn mynd i'r afael â'r heriau a wynebir gan ein cymunedau o amddifadedd—ein cymunedau ôl-ddiwydiannol— sy'n wynebu cyfnodau anodd. Rwy'n edrych ymlaen at weld sut y mae hyn yn gweithio i'r bobl hynny.

Diolch yn fawr am y cwestiynau hynny, David Rees. Rwy’n credu, ar y pwynt ynghylch cludiant, ei bod yn wir nad oeddwn yn sôn amdano yn y datganiad ei hun, ond mae hynny yn unig oherwydd y byddai gennych restr siopa fawr, hir yn y diwedd pe byddech yn cynnwys popeth—ond nid yw hynny’n bychanu ei bwysigrwydd. Yn amlwg, yr hyn yr ydym yn edrych arno yw edrych i weld pa rwystrau y mae pob unigolyn yn eu hwynebu, ac, os oes anhawster o ran cludiant, yna mae angen i ni ddod o hyd i ffordd o atal hynny.

Yn wir, bûm yn ymweld â llyfrgell i fyny yn y Blaenau, yn Abertyleri, dim ond y diwrnod o'r blaen, a siaradais â nifer o bobl yno a oedd yn ein grwpiau cynhwysiant digidol, a llyfrgellydd yno, a oedd yn unigolyn rhagorol mewn gwirionedd. Dywedodd bron pawb yno mai cludiant oedd un o'r problemau mwyaf oedd ganddynt o ran cael mynediad at y swyddi yr oeddent yn chwilio amdanynt, yn rhan o'u chwiliad budd-daliadau. Felly, rwy'n gyfarwydd iawn â hynny, a byddwn yn sicr yn edrych ar hynny. Mae fy nghydweithiwr, Ken Skates, a minnau yn rhan fawr o'r cynnig hwnnw.

O ran sut y mae'n cysylltu â mentrau eraill sydd gennym, soniasoch am y tasglu dur, er enghraifft, ond mae gennym hefyd dasglu’r Cymoedd, ac mae nifer o fentrau eraill, pob un ohonynt yn gweithio yn yr un ardal mewn gwirionedd, ond gyda phwyslais penodol ar grŵp penodol o bobl, gyda phroblemau penodol. Yr holl bwynt am y cynllun cyflogadwyedd yw ei fod yn eu tynnu at ei gilydd ac yn eu gosod mewn fframwaith polisi trosfwaol, fel y gallwn sicrhau nad ydynt yn gweithio yn erbyn ei gilydd, ond, mewn gwirionedd, yn gweithio mewn cytgord.

Pe gallwn ddefnyddio’r tasglu dur yn enghraifft o beidio â chael polisïau sy'n cael eu gyrru gan garfan, yn amlwg, bydd cyllid ReAct ar gael i unrhyw un sydd wedi colli eu swyddi, ond byddwch yn gwybod nad yw hynny ond yn berthnasol i weithwyr cyflogedig, a bod llawer o'r bobl sy'n cael eu dadleoli pan fydd diwydiant yn mynd yn un llai o faint mewn gwirionedd yn gontractwyr cadwyn cyflenwi a phobl hunangyflogedig, ac yn y blaen. Felly, rydym yn bwriadu cael system fwy byd-eang sy'n caniatáu i bobl nad ydynt y tu mewn i'r categori penodol gael gafael ar gymorth hefyd. Felly, mae honno’n enghraifft dda iawn o sut y byddai hynny'n gweithio.

Ac yna, yn olaf, o ran partneriaethau sgiliau rhanbarthol, rydw i wedi bod yn mynd o gwmpas Cymru, rydw i wedi cyhoeddi’r ddau gynllun—ar gyfer y gogledd a’r de-ddwyrain—ac, yn fuan iawn, byddaf yn cyhoeddi cynllun ar gyfer y bartneriaeth ranbarthol ar gyfer y de-orllewin, wrth i bob un o’r tair partneriaeth sgiliau ranbarthol fynd o'u blwyddyn beilot i’w blwyddyn gyntaf o weithredu. Yn y de-orllewin, er enghraifft, maent wedi gweithio'n galed iawn gyda'r dinas-ranbarth, ac, yn wir, gyda'r ardaloedd menter, er mwyn sicrhau bod yr holl sgiliau ar gyfer y diwydiannau twf yr ydym yn dymuno eu cael ar gyfer y dyfodol yn cael eu hadlewyrchu yn y cynllun, ac yna bydd ein cyllid yn dilyn hynny, fel y gallwn sicrhau, pan fyddwn ni'n rhoi cyllid yn ei le ar gyfer sgiliau yn benodol, ein bod yn ariannu sgiliau ar gyfer y dyfodol ac nid sgiliau ar gyfer y gorffennol.

Rwy’n croesawu'r datganiad heddiw a chroesawaf yn arbennig y dull cyfannol y mae'r Gweinidog yn ei fabwysiadu, a bod materion ynghylch cludiant, gofal iechyd a chymorth i unigolion pan fyddant yn ennill gwaith yn cael eu hystyried yr un mor bwysig â'r sgiliau sydd eu hangen.

Un o'r materion mawr, wrth gwrs, yw gofal plant a chyflogadwyedd merched. A yw'r Gweinidog yn credu bod cyflogadwyedd merched yn cael ei effeithio gan y ffaith bod gwyliau ar gyfer gofal plant yn dal yn tueddu i gael eu cymryd gan ferched? Beth allwn ni ei wneud am hynny? Beth y mae'r Gweinidog yn credu y gallwn ni ei wneud am y ffaith ein bod yn awyddus i ferched gael mynediad at swyddi a fydd yn talu’n dda? Rydym i gyd yn gwybod y ffigurau bod 80 y cant o weithwyr gofal yn ferched a 90 y cant o'r gweithlu yn y pynciau STEM yn ddynion, felly sut ydym ni’n mynd i symud ymlaen a rhoi'r gefnogaeth i geisio chwalu hynny?

Y mater arall, wrth gwrs, yw rhagfarn ymhlith cyflogwyr a phobl eraill yn y gymuned. Beth allwn ni ei wneud i gael gwared ar y rhagfarnau hynny? Mae'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol wedi edrych ar wahaniaethu ar sail beichiogrwydd, sydd eisoes wedi cael ei grybwyll yma yn y Siambr hon heddiw, ac mae'n dangos bod cryn dipyn o wahaniaethu ynghylch merched sy'n feichiog neu sy'n debygol o fod yn feichiog. Felly, rwyf wir yn croesawu popeth y mae'r Gweinidog wedi'i ddweud heddiw, ond os ydym yn mynd i edrych ar hyn mewn modd cyfannol, mae’n rhaid i ni mewn rhyw fodd gynnwys hynny i gyd, yn ogystal.

Ymhlith rhai o'r sbardunwyr polisi yr ydym wedi bod yn edrych arnynt wrth lunio’r cynllun, fel yr oeddwn yn ei grybwyll wrth Llyr, mae edrych i weld beth y gallwn ei sbarduno drwy fuddsoddiad arall gan y Llywodraeth. Felly, un o'r pethau yr ydym ond yn ei archwilio ar hyn o bryd, ond sydd wedi cael derbyniad da gan y rhai yr wyf wedi siarad â nhw hyd yn hyn, yw pan ein bod yn cynorthwyo cwmni, er enghraifft, yn y sector peirianneg neu dechnoleg, lle mae'r swyddi yn talu’n well, efallai y byddwn yn gallu darparu cymorth ychwanegol os ydynt yn fodlon cael arferion gweithio hyblyg, oriau hyblyg ac yn y blaen, er mwyn annog y math hwnnw o weithio, yr ydym yn gwybod sy’n cynorthwyo menywod i aros yn y gyrfaoedd hynny a dychwelyd iddynt ar ôl mynd yn rhan-amser neu, yn wir, ar ôl seibiant gyrfa i ofalu am eu plant.

Felly, rydym yn ymchwilio i raddau helaeth sut y gallwn ddefnyddio cyllid Llywodraeth Cymru a chyllid buddsoddi i roi bachau, os mynnwch, i mewn i'r cyllid er mwyn annog y mathau o ymddygiad mewn cyflogwyr yr hoffem ei weld. Mae hynny'n wir hefyd am geisio sicrhau gweithlu mwy amrywiol mewn nifer o feysydd—rwy’n gweld Joyce Watson yn edrych arnaf—felly mae adeiladu yn amlwg yn un ohonynt. Gwnaethoch chi a minnau ymweld â chwmni gofal iechyd diddorol iawn yn eich etholaeth ddoe ddiwethaf i siarad am eu cynlluniau, ac roedd un o'r trafodaethau a gawsom yn ymwneud â sut y maent yn cyflogi eu gweithlu a beth allai'r trefniadau hyblyg fod. Felly, rydym yn dechrau edrych ar y math hwnnw o fachyn i fod ynghlwm nid yn unig i ariannu hyfforddiant sgiliau, ond mewn gwirionedd i’n cyllid caffael ac i rywfaint o'n cyllid cymorth grant a rhywfaint o'n cyllid buddsoddi, i weld pa bethau eraill y gallwn eu cyflawni wrth i ni ddilyn ein hagenda i gael gweithlu amrywiol.

Rwyf am ailadrodd rhywbeth yr wyf yn gwybod ein bod i gyd yn cytuno ag ef: bod gan bob cwmni sy'n dangos amrywiaeth yn eu gweithluoedd linellau sylfaen gwell na'r cwmnïau hynny nad yw hynny ganddynt. Felly, nid yw hyn yn ymwneud â rhywbeth braf sy'n costio i chi; mae hyn yn ymwneud â rhywbeth sy'n sbarduno eich llinell sylfaen, yn ogystal â darparu swyddi da i bobl dda.

Yn olaf, Suzy Davies.

Diolch, Lywydd. Diolch i chi am eich datganiad, Weinidog, ac am rywfaint o'r sicrwydd yr ydych chi newydd ei roi o ran cydbwysedd rhwng y rhywiau o ran y ffordd ymlaen. Roeddwn yn awyddus i gael gwybod ble y gallai sgiliau yn y Gymraeg ddod i mewn i'ch ystyriaethau yn y fan yma. Yn amlwg, bydd y gwasanaeth cynghori newydd yn lle priodol i nodi sgiliau Cymraeg cudd rhywun, ond byddai darparwyr gwirioneddol y cymorth cyflogaeth yn gallu gwneud hynny hefyd. Felly, mae'n debyg mai’r hyn yr wyf yn ei ofyn yw: a allwch chi roi rhywfaint o sicrwydd inni heddiw ynghylch ble yn union y byddai'r cyfrifoldeb am nodi ac amlygu sgiliau Cymraeg rhywun yn gorwedd yn hyn o beth? Yn amlwg, y peth olaf y byddai unrhyw un ohonom yn ei ddymuno yw i hyn syrthio drwy'r bwlch rhwng y gwasanaeth a'r darparwyr gwirioneddol. Wrth gwrs, mae hyn yn arbennig o berthnasol pan fo gennym ardaloedd tlotach sy’n colli eu sgiliau Cymraeg ar hyn o bryd.

Mae'r Aelod yn gwneud pwynt da iawn yn wir. Byddem yn disgwyl i hynny weithio'r holl ffordd drwyddo i’r polisi. Byddwn wir yn disgwyl i'r gwasanaeth cyngor cyflogaeth fod yn gallu dewis rhywun sydd â sgiliau Cymraeg a’i gynorthwyo i hyfforddi fel ei fod yn gallu gwneud rhywbeth gyda'r Gymraeg sy'n helpu eu cyflogadwyedd, a byddwn wir yn gwthio hynny. Ond byddwn hefyd yn ceisio cael gwasanaethau cynghori dwyieithog, yn amlwg, fel bod pobl sy’n dymuno cael mynediad i'r gwasanaeth yn Gymraeg—efallai y byddai’r rhai sydd bellaf o'r farchnad swyddi yn enghraifft benodol berthnasol, felly os ydych chi'n wynebu anawsterau economaidd neu gymdeithasol penodol o ran cael mynediad at gyflogaeth, efallai y byddwch yn dymuno gwneud hynny trwy gyfrwng y Gymraeg, oherwydd mai dyna’r iaith yr ydych yn gyfforddus â hi; byddwn yn gwneud yn siŵr bod hynny’n cael ei hwyluso. Hefyd, byddwn yn gwneud yn siŵr bod cyflogwyr yn rhoi ystyriaeth briodol o’u hanghenion Cymraeg yn eu cynlluniau sgiliau. Felly, unwaith eto, wrth gyfeirio at y cyflogwr Gofal Iechyd Pelican y cyfarfuom ag ef ddoe, roeddent yn siarad â ni am eu hangen am bobl gwasanaeth cwsmeriaid sy’n siarad Cymraeg yn eu gwaith, ac yn amlwg mae hwnnw'n faes twf mawr yng Nghymru ac yn un o'n pwyntiau gwerthu mawr. Felly, byddwn yn gwbl bendant yn cynnwys hynny. Mae fy nghydweithiwr, Alun Davies a minnau wedi bod yn trafod sut y gallwn gael y gorau allan o'n nodweddion Cymraeg, i helpu unigolion, ond hefyd i helpu cyflogwyr i adnabod y sgiliau sydd eu hangen arnynt fel y gallwn ariannu hyn yn briodol drwy'r cynllun sgiliau rhanbarthol. Felly, mae'n sicr yn rhan o'r gymysgedd, yn yr un ffordd yn union, mewn gwirionedd, ag yr ydym yn sôn am amrywiaeth. Felly, mae'n sicr yn rhan o'r gymysgedd amrywiaeth, ac rydym yn gwybod ei fod yn sbarduno’r llinell sylfaen. Unwaith eto, byddwn yn pwysleisio i unrhyw gyflogwyr sy'n gwrando ar hyn nad yw’n rhywbeth sydd yn rhoi baich ychwanegol arnyn nhw; mewn gwirionedd mae'n ymwneud â sbarduno eu llinell sylfaen drwy ddarparu gwell gwasanaeth.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog.