6. 6. Datganiad: Parodrwydd ar gyfer y Gaeaf

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 15 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:35, 15 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch am y sylwadau a’r cwestiynau. Rwy'n credu y gallaf fod yn obeithiol ac yn uchelgeisiol ynghylch lle y gallem fod ac ynghlych lle y dylem fod a siarad am wasanaeth cryf, ond, fel rwyf wedi dweud sawl gwaith yn fy natganiad, bydd y gaeaf yn her; fel y mae bob amser. Gwyddom fod y proffil o ran galw yn newid yn ystod y gaeaf. Gwyddom, wrth i ni sôn am y pwysau sydd ar y gwasanaeth, ein bod ni’n sôn am ein haelodau staff ac rwy'n falch iawn eich bod wedi talu teyrnged i aelodau staff y GIG. Mae gan aelodau staff yn y GIG ac aelodau staff ym maes gofal cymdeithasol swydd anodd iawn i'w chyflawni, ac, mewn gwirionedd, mae system y GIG yn parhau oherwydd yr ymdrechion ychwanegol gan yr aelodau staff gofal cymdeithasol, i sicrhau eu bod yn gallu cael pobl allan o leoliadau acíwt mewn ysbytai ac i leoliadau gofal cymdeithasol. Felly, mae'r gwelliannau yr ydym wedi’u gweld yn y blynyddoedd diwethaf o ran sicrhau bod pecynnau o ofal ar gael o hyd, er enghraifft, wedi bod yn hanfodol wrth gadw llif y gwaith o fewn y system gyfan. Wrth gwrs, dyna oedd un o'r pwyntiau a wnaethoch ynglŷn â buddsoddi mewn gwasanaethau cymunedol, fod gan bob bwrdd iechyd leoliad ychydig yn amrywiol, ond eu bod wedi gwneud y buddsoddiad hwnnw mewn gwasanaethau cymunedol, nid yn unig wrth ystyried—gwn y ceir her o ran nifer y nyrsys ardal, ond, mewn gwirionedd, mae nifer y nyrsys yn y gymuned wedi cynyddu dros y chwe blynedd diwethaf, ond hefyd, y bartneriaeth ag amrywiaeth o bobl yn y trydydd sector ac o ran tai hefyd, ac maen nhw wedi bod yn hanfodol wrth sicrhau bod y mecanwaith cymorth cymunedol hwnnw’n bodoli mewn gwirionedd er mwyn eu galluogi i fynd yn ôl i’w cartrefi eu hunain neu i leoliad gofal gwahanol y tu allan i wely ysbyty acíwt.

Rwyf, wrth gwrs, yn edrych ymlaen at fod yn bresennol yn y pwyllgor ac, ydw, rwy’n edrych ymlaen at ateb yr holl gwestiynau ychwanegol nad ydych chi’n cael cyfle i’w gofyn heddiw. Ond, wyddoch chi, ceir amrywiaeth o bethau hefyd yr wyf am dynnu sylw atyn nhw. O ran y peth hwnnw ynglŷn â’r llif i mewn ac allan o'r ysbyty hefyd, ynglŷn â chadw pobl draw o'r ysbyty pan nad yr ysbyty yw’r lle priodol iddyn nhw—pwyntiau a godwyd gan Rhun ap Iorwerth—ond, o ran yr oedi wrth drosglwyddo gofal, mae'n gyflawniad sylweddol i lwyddo i gydbwyso a lleihau nifer yr achosion o oedi wrth drosglwyddo, ac nid wyf i na neb arall yn cymryd arnom nad yw hyn am fod yn bwysau drwy gydol y gaeaf. Yn ystod gaeaf y llynedd, gwelsom gynnydd yn nifer yr achosion o oedi wrth drosglwyddo gofal yn ystod rhai o gyfnodau prysuraf y gaeaf, a byddech chi’n disgwyl i hynny fod yn wir; byddai'n afrealistig i feddwl fel arall. Ond, mae'r system yng Nghymru wedi gweld tuedd ar i lawr dros nifer o flynyddoedd o’i chymharu â’r cynnydd uchaf erioed a’r lefelau uchaf erioed o achosion o oedi wrth drosglwyddo—maen nhw’n eu galw’n achosion o oedi cyn rhyddhau—yn Lloegr, a phroblemau tebyg yng Ngogledd Iwerddon ac yn yr Alban hefyd. Felly, mewn gwirionedd, rydym ni mewn sefyllfa well o’i chymharu â’r gweddill gan ein bod wedi gweld gostyngiad, ond ein huchelgais ni yw gweld gostyngiad pellach, yn hytrach na bod yn fodlon â’n sefyllfa.

Ac o ran y pwyntiau a wnaed ynglŷn â llif yr ysbyty, o fewn y system ysbytai, rydym yn cydnabod y ceir her. Nid wyf yn siŵr pa mor ddiflewyn ar dafod y nodwyd hyn gan y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys, ond gwyddom y ceir teimlad weithiau, wrth y drws ffrynt, lle mae llawer o’r pwysau mwyaf, fod angen mwy o bobl sy'n gwneud penderfyniadau, fel y dywedais yn fy natganiad, fel y mae pob system ysbyty yn cydnabod, ond hefyd i ystyried sut nad yw’r cyfrifoldeb wrth y drws ffrynt yn dechrau ac yn gorffen wrth y drws ffrynt ychwaith. Yr hyn a olyga hynny yw fy mod yn awyddus i weld cleifion yn cael eu derbyn i’r ysbyty, ond hefyd yn dilyn y system hefyd, ac mae hynny'n rhan o'r her ym mhob ysbyty ledled Cymru i raddau, i sicrhau bod cyfrifoldeb yn cael ei rannu rhwng y gwahanol adrannau, a pheidio â gadael yr adran damweiniau ac achosion brys i ymdopi ar ei phen ei hun, yn y bôn.

Nawr, i gloi, gwnaethoch chi ofyn i mi a oeddwn i'n llwyr fodlon ar y sefyllfa fel ag y mae hi. Byddai pwy bynnag a fyddai’n gwneud fy swydd i ac yn dweud eu bod yn gwbl fodlon â’r sefyllfa bresennol, yn unigolyn dewr, os nad ffôl. Rydym ni’n cydnabod bod y sefyllfa’n gwella o ran cynllunio a pharatoi at y gaeaf ac mae'n bwysig nodi hynny. Rydym ni mewn sefyllfa well yn awr nag yr oeddem ni’r gaeaf diwethaf neu'r gaeaf cyn hynny. Ond, fel y dywedais, ni ddylai neb gymryd arnyn nhw y bydd y gaeaf yn hawdd neu y bydd yn berffaith; rydym ni’n disgwyl y bydd adegau heriol ac y bydd angen dysgu mwy o’r gaeaf hwn hefyd, ond rwy’n disgwyl i'r system fod yn gadarn. Yn wahanol i rai rhannau o Loegr y gaeaf diwethaf a'r gaeaf cyn hynny, rwy’n disgwyl i’r drysau gael eu cadw ar agor, oni bai mewn gwirionedd y ceir galw sydd wirioneddol, eithriadol, y tu hwnt i'r hyn y gellid ei ddisgwyl yn rhesymol. A dyna beth yw fy uchelgais: gofal diogel, tosturiol, a gaiff ei gynnig ag urddas i bobl sydd wir ei angen, a dysgu eto a gwella eto ar gyfer y gaeaf nesaf, hefyd.