1. 1. Cwestiynau i’r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 22 Tachwedd 2016.
9. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y rhagolygon ar gyfer twf economaidd yng nghymoedd y de? OAQ(5)0289(FM)
Rydym ni’n darparu amrywiaeth o gamau i gefnogi economi gref, lewyrchus yn y Cymoedd. Mae hynny'n cynnwys cymorth busnes, cyngor a buddsoddiad mewn seilwaith digidol a thrafnidiaeth. Byddwn yn parhau i deilwra ein dull mewn ymateb i ganlyniadau tasglu’r Cymoedd.
Diolch i chi am y datganiad yna, Brif Weinidog. Cefais gyfarfod â Sefydliad Bevan yn ddiweddar i drafod syniadau a strategaethau ar gyfer adfywio economaidd yn fy etholaeth i. Canolbwyntiodd rhan o'r trafodaethau hynny ar brifddinas-ranbarth Caerdydd a’r metro. Nid oes amheuaeth y bydd prifddinas-ranbarth Caerdydd yn dod â manteision sylweddol i ardal de Cymru, ond ceir perygl na fydd ardaloedd fel Merthyr Tudful a Rhymni yn elwa’n llawn oherwydd eu pellter o Gaerdydd, ac, mewn gwirionedd, ni allai Caerdydd ei hun ddarparu digon o swyddi ar gyfer anghenion ardaloedd y Cymoedd.
O ystyried bod poblogaeth sefydlog o tua 175,000 o fewn 20 munud o Ferthyr Tudful, mae'n groesffordd drafnidiaeth allweddol rhwng yr A470 a'r A465, a bydd yno derminws metro yn cynnig cysylltiadau trafnidiaeth gyhoeddus da ar draws y Cymoedd, a yw'r Prif Weinidog yn cytuno gyda Sefydliad Bevan a Sefydliad Joseph Rowntree bod Merthyr Tudful mewn lleoliad delfrydol i fod yn ganolbwynt twf ar gyfer Cymoedd y de-ddwyrain i weithredu fel gwrthbwys i Gaerdydd, ac y dylid ystyried hyn yn rhan annatod o strategaeth economaidd y Llywodraeth?
Ydw, mi ydwyf. Mae Merthyr mewn lle da o ran trafnidiaeth. Bydd y metro o fudd mawr iddo; mae deuoli Blaenau'r Cymoedd yn hynod bwysig i’r dref a'r cyffiniau. Gwariwyd symiau enfawr o arian Ewropeaidd—yn eironig—ar ganol y dref, wrth gwrs i gael i sefyllfa lle mae'n llawer mwy deniadol i fusnesau, ac, wrth gwrs, mae’r busnesau sydd wedi dod i'r datblygiadau y tu allan i'r dref wedi ategu canol y dref, mae'n ymddangos i mi.
Rydym ni’n gweld, wrth gwrs, swyddi yn dod i Ferthyr. Flynyddoedd lawer yn ôl, sefydlodd Llywodraeth Cymru swyddfa ym Merthyr. Rydym ni wedi gweld Tenneco, wrth gwrs, General Dynamics, Trago Mills—mae'r rhain i gyd yn arwyddion i mi bod gan Ferthyr ddyfodol gwych, a photensial helaeth i weithredu fel peiriant i yrru’r economi, nid yn unig yn y dref, ond yn y trefi a’r pentrefi cyfagos hefyd.