A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei datganiad heddiw? Mae gan Gymru hanes balch o gynhyrchu bwyd a diod o safon uchel, ac mae'n hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth o fewn ei gallu i ddarparu'r cymorth cywir i alluogi'r sector i ffynnu yn lleol, yn genedlaethol ac, yn wir, yn rhyngwladol. Wrth gwrs, mae’r maes polisi hwn yn un sy'n cwmpasu nifer o adrannau Llywodraeth Cymru—yn wir, popeth o iechyd i addysg i'r economi. Felly, mae'n hanfodol bod unrhyw strategaeth yn y maes hwn yn cael ei gydlynu'n effeithiol. Ac rwy’n gobeithio y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn dweud wrthym pa ddulliau penodol y mae hi wedi’u rhoi ar waith i sicrhau bod unrhyw strategaeth fwyd yn cael ei rheoli’n briodol ac y darperir adnoddau priodol iddi ar draws pob un o adrannau Llywodraeth Cymru.

Cytunaf yn llwyr ag Ysgrifennydd y Cabinet ei bod, yn dilyn penderfyniad y DU i adael yr Undeb Ewropeaidd, yn bwysicach nag erioed bod Llywodraeth Cymru yn ymddwyn yn strategol ac yn ymgysylltu. Rwy’n deall bod swyddogion wedi cynnal gweithdai ynghylch effaith bosibl tariffau yn y dyfodol ar fasnachu gyda gwledydd yr UE ar y diwydiant bwyd a ffermio, ac mae hynny'n rhywbeth yr wyf i yn ei groesawu. Mae datganiad heddiw yn cydnabod yr heriau a'r cyfleoedd y mae'r bleidlais Brexit bellach wedi ei chyflwyno i’r diwydiannau bwyd a ffermio. Ond efallai y gallai Ysgrifennydd y Cabinet roi ychydig mwy o fanylion inni am agenda Llywodraeth Cymru yn y maes hwn, yn y tymor byr a'r tymor hwy.

Er bod trafodaethau yn cael eu cynnal yn genedlaethol, mae gan Lywodraeth Cymru ddyletswydd i sicrhau bod ein marchnadoedd domestig yn parhau yn gryf a bod cyrchu cynnyrch bwyd a diod lleol ar gyfer contractau yn cael ei annog i helpu i feithrin cysylltiadau cryfach â chwmnïau bach a chanolig. Felly, efallai y gall Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthym pa gamau newydd y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cymryd i gryfhau'r farchnad ddomestig yng Nghymru i gefnogi busnesau bach a chanolig a chynhyrchwyr lleol wrth dendro am gontractau sector cyhoeddus ac annog y cyhoedd yng Nghymru yn gyffredinol i brynu’n lleol.

Nawr, rwy'n siŵr y bydd pob Aelod yn cytuno mai ffordd wych o hyrwyddo cynnyrch lleol yw drwy gynnal gwyliau bwyd a marchnadoedd ffermwyr ac, yn wir, farchnadoedd ffermwyr symudol, a gwn fod Bwrdd Diwydiant Bwyd a Diod Cymru ar hyn o bryd yn edrych ar hynny. Yn wir, mae ymchwil a wnaed gan isadran fwyd Llywodraeth Cymru yn dangos mai hyrwyddo a hysbysebu’r farchnad oedd yr anghenion cymorth a nodwyd yn fwyaf cyffredin. Ac felly, mae cyfle i Lywodraeth Cymru fod yn arloesol wrth werthu’r marchnadoedd hyn i ddefnyddwyr. Yn wyneb y gwaith ymchwil hwnnw, a allai Ysgrifennydd y Cabinet gadarnhau pa ddulliau newydd sy’n cael eu hystyried i hyrwyddo digwyddiadau bwyd a marchnadoedd ffermwyr yn well, a pha drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi’u cael ag awdurdodau lleol am sut y gallent helpu i hyrwyddo’r gweithgaredd hwn ar lefel leol?

Wrth gwrs, mae strategaeth fwyd gref yn hanfodol i amcanion Llywodraeth Cymru o ran iechyd y cyhoedd, ac mae'n bwysig ein bod yn anfon y negeseuon cywir o ran bwyta'n iach er mwyn mynd i'r afael â materion fel gordewdra yn ein poblogaeth. Rwy'n ymwybodol o rywfaint o'r gwaith gwych y mae'r trydydd sector eisoes yn ei wneud yn y maes hwn, yn ogystal ag Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r Asiantaeth Safonau Bwyd, a hyd yn oed awdurdodau lleol. Fodd bynnag, efallai y gallai Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthym sut y mae hi'n sicrhau bod unrhyw bolisi diwydiant bwyd a diod yn gweithio ar y cyd ochr yn ochr ag agenda iechyd ac addysg Llywodraeth Cymru.

Sylwaf o'r datganiad hwn heddiw bod TGAU bwyd a maeth wedi cael ei gyflwyno. Ond mae llawer mwy y gallwn ei wneud o hyd i edrych ar ffyrdd o ddefnyddio cynnyrch Cymru i addysgu pawb, o’r bobl hynaf yn y gymdeithas i’n plant a'n pobl ifanc. Felly, mae'n hanfodol bod ymrwymiad wrth wraidd y strategaeth hon i sicrhau bod cenedlaethau'r dyfodol yn cael eu haddysgu am fwyd a diod, maeth, ac o ble y daw’r bwyd hwnnw, ond eu bod yn cael mynediad at yrfa yn y diwydiant hwnnw hefyd. Mae Ysgrifennydd y Cabinet a minnau yn rhannu'r un uchelgais o annog mwy o bobl ifanc i ystyried y diwydiant bwyd a diod fel dewis gyrfa hyfyw, ac rwy’n croesawu ei hymrwymiad i ymgysylltu â phlant a phobl ifanc. Ond efallai y gallai Ysgrifennydd y Cabinet roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am y gwaith a wnaed ganddi hi a'i swyddogion i wneud y sectorau ffermio a bwyd yn fwy deniadol i genedlaethau'r dyfodol.

Ac yn olaf, Ddirprwy Lywydd, byddwn yn ddiolchgar pe byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn ymrwymo hefyd i gyhoeddi ystadegau creu swyddi a ffigurau cyfleoedd cyflogaeth gyda phob diweddariad blynyddol fel y gall Aelodau graffu ar gamau gweithredu Llywodraeth Cymru yn y maes hwn. Ddirprwy Lywydd, a gaf i ddiolch i'r Gweinidog unwaith eto am ei datganiad y prynhawn yma? Rwy’n falch fod y diwydiant ar y trywydd iawn i gyflawni twf o 30 y cant i £7 biliwn erbyn 2020.